توسعه صنعت پالایش کشور از دریچه آمار

یکی از اقدامات اساسی صنعت پالایش در سال‌های اخیر را باید بهره‌ برداری از طرح های بخش‌ پایین دستی و پالایشگاهی دانست که طی دستاوردهای بزرگی از قبیل ارتقای توان تولید داخلی بنزین و گازوئیل، استحصال گوگرد، حذف فرآورده‌های سنگین و کم‌ارزش از چرخه فرآورش، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، اصلاح فرآیند تولید و ظرفیت بهینه و استانداردسازی در پالایشگاه‌های داخلی حاصل آمده است.

به گزارش بازتاب به نقل از ایران، در همین رابطه قطع برداشت هیدروکربورهای غیراستاندارد تولیدی پتروشیمی‌ها برای اختلاط با بنزین مصرفی در کشور و جایگزینی آن با بنزین یورو۴ وارداتی نیز از دیگر اقدامات مهم وزارت نفت محسوب می‌شود.

به طور کلی با افزایش تولید بنزین یورو۴ در داخل کشور و واردات بنزین یورو۴، در حال حاضر در کلانشهرهای کشور این نوع بنزین توزیع می‌شود که منجر به بهبود وضعیت محیط زیست در این شهرها شده است.

روند افزایشی تولید بنزین پاک (اصلاح شده) و نفت گاز تصفیه شده در پالایشگاه های امام خمینی(ره) شازند، شهید تندگویان تهران و تبریز و توزیع آن در کشور نیز در دستور کار بوده و شایان ذکر است که میزان تولید بنزین یورو ۴ از ۳.۳ میلیون لیتر در روز در سال ۱۳۹۲ به ۲۵.۲ میلیون لیتر در روز در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ افزایش یافته است. به طور کلی در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ واحد بنزین‌سازی پالایشگاه بندرعباس مورد بهره‌ برداری قرار گرفته که توان تولید داخل بنزین را بهبود بخشیده است.

علاوه بر آن با بهره‌ برداری از پالایشگاه‌های «ستاره خلیج فارس» و «مجتمع فراگیر سیراف» آغاز تولید از پالایشگاه‌های پارس و جاسک و همچنین انجام طرح‌های بهینه‌ سازی و افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های موجود کشور در برنامه ششم توسعه، انتظار می‌رود با افزایش تولید پالایشگاهی به میزان تقریبی یک میلیون بشکه در روز، کشورمان در شمار صادرکنندگان مهم بنزین و گازوئیل قرار گیرد.

عملیات ساخت و بهره‌ برداری پالایشگاه ستاره خلیج فارس از دو بخش زیر پروژه «آبگیر»و «خط لوله خوراک پالایشگاه» پالایشگاه ستاره خلیج فارس در شش ماهه اول سال ۱۳۹۵ به اتمام رسید.

راه‌اندازی واحد تقطیر (۰۱) و تحویل آن به واحد عملیات جهت بهره‌ برداری و تولید فرآورده‌های نفتا و نفت گاز و ارسال فرآورده‌های مذکور به انبار نفت بندرعباس و استفاده از آنها در سبد سوخت و چرخه صادراتی کشور به انجام رسیده به نحوی‌که نفتای تولیدی در دی ماه ۱۳۹۵ صادر شده است.

واحد نیتروژن در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد و فرآیند تولید بنزین در واحد ایزومریزاسیون در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ آغاز شده و افتتاح رسمی فاز اول پالایشگاه در اوایل اردیبهشت امسال مصادف با روز ملی خلیج فارس انجام شد. واحد سوم و دوم آب شیرین کن به ترتیب در مهر ماه و آذرماه ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد.

بهره برداری از فاز دوم ستاره خلیج فارس تاسال

همچنین تاپایان سال در سفر رئیس جمهوری شاهد افتتاح رسمی فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس خواهیم بود. با راه‌اندازی واحد تقطیر فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس و تکمیل آن تا پایان امسال، ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ و ۴ میلیون لیتر نفت‌گاز یورو ۵ به سبد سوخت کشور افزوده می‌شود. اساساً با یک تصمیم استراتژیک ‌و درست شاهد بلوغ و راه‌اندازی مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس با همت متخصصان داخلی در سایه پسابرجام هستیم که همه این اقدامات در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. چرا که ساخت این پالایشگاه با ۷۰۰ هکتار مساحت از سال ۱۳۸۵ آغاز شده است اما روند توسعه این پالایشگاه که باید سال‌ها قبل به اتمام می‌رسید، در دولت یازدهم سرعت گرفت.

در خصوص طرح فراگیر سیراف، لازم به ذکر است که این طرح در راستای منویات اقتصاد مقاومتی طراحی شده و پیش‌بینی می‌شود در انتهای برنامه ششم توسعه (سال ۱۴۰۰) بهره‌ برداری از آن آغاز شود که حرکتی در جهت تکمیل زنجیره ارزش گاز طبیعی مخزن عظیم پارس جنوبی طراحی شده و نتیجه آن کسب درآمدهای بیشتر در مقایسه با فروش میعانات گازی و با در نظر گرفتن سرمایه‌گذاری است.

به عبارت دیگر کاهش خام‌ فروشی نفت و گاز از مهم‌ترین‌ راهبردهای کشور است که در سال‌های اخیر در اسناد بالادستی کشور بارها بر آن تأکید شده است. در این میان با راه‌اندازی فازهای مختلف پارس‌جنوبی حجم تولید میعانات گازی بشدت افزایش یافته است، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود میزان تولید این ماده در سال‌جاری به ۶۵۶ هزار بشکه در روز برسد. از همین رو و برای کاهش خام فروشی، دولت در سال‌های اخیر طرح ساخت ۸ مینی‌پالایشگاه سیراف را ارائه داده است.

ایجاد این پالایشگاه راه را برای توسعه بیشتر برخی صنایع (مانند پتروشیمی) هموار می‌سازد. محصولات این طرح، خوراک آماده‌ای برای صنایع پتروشیمی است و نیز پالایشگاه‌ها می‌توانند از محصولات آن برای بهینه‌سازی تولیدات خود و مصرف بهینه نفت خام استفاده کنند.

همچنین در اردیبهشت ماه سال‌جاری قرارداد ساخت پالایشگاه جدید آبادان و بهسازی پالایشگاه قدیم با شرکت ساینوپک چین نافذ شده و پیشرفت ۲۵ درصدی در بخش مهندسی طرح تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۶ حاصل شده است.

دستاورد مهم دیگر را باید روند افزایشی سهم فرآورده‌های سبک (با ارزش) از کل فرآورده‌های تولیدی اصلی پالایشگاه‌ها در دولت یازدهم محسوب کرد. افزایش این سهم از ۶۴.۱ درصد در سال ۱۳۹۱ به حدود ۶۸ درصد در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ رسیده است.

صادرات گازوئیل به ۱۰ میلیون لیتر رسید

یکی دیگر از دستاوردهای عمده بخش پالایشی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم افزایش قابل توجه صادرات نفت‌گاز (گازوئیل) به‌عنوان یکی از فرآورده‌های نفتی با ارزش بوده به‌طوری که میزان صادرات این فرآورده از ۰.۷ میلیون لیتر در روز در سال ۱۳۹۲ به حدود ۱۰ میلیون لیتر در روز در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ افزایش یافته است.

در کنار صادرات نفت گاز، ایران به یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت کوره هم تبدیل شده است و آمارها از صادرات روزانه بیش از ۵۰ میلیون لیتر از این فرآورده نفتی به بازارهای منطقه‌ای و جهانی حکایت دارد.

یکی دیگر از طرح های صنعت پالایش کشور، طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان (فاز اول) است. این طرح به‌عنوان یکی از طرح های برنامه ملی اقتصاد مقاومتی اولویت سال ۱۳۹۶ وزارت نفت (با اعتبار کل مصوب حدود ۲۸۰۲۶ میلیون یوان) است.

تا انتهای شهریورماه ۱۳۹۶ حدود ۱۵۹۳ میلیون یوان از اعتبار تخصیصی طرح برای سال ۱۳۹۶ هزینه شده که طرح را در مسیر پیشرفت فیزیکی قرار داده است.

فاینانس فاز اول طرح از جانب شرکت بیمه سایناشور و دولت چین تأیید شده و گشایش LC توسط بانک ملت انجام شده، ضمانت‌نامه‌ پیش پرداخت و ضمانت‌نامه حسن انجام ارائه شده و واریز مبلغ پیش پرداخت به حساب پیمانکار انجام شده است.

کارشناسان عقیده دارند که طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان بزرگ‌ترین طرح پسابرجام است که به ایجاد اشتغال برای شهرهای آبادان و خرمشهر کمک می‌کند. این طرح با هدف تثبیت ظرفیت پالایشی پالایشگاه آبادان، تولید محصولات بر اساس استاندارد یورو ۵، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، افزایش درصد تولید گازوئیل و بنزین با بهبود فناوری تولید، کاهش تولید نفت‌کوره و جمع‌آوری مخازن و تأسیسات فرسوده اجرا می‌شود. ناگفته نماند که مذاکراتی نیز درباره توسعه فاز چهارم این پالایشگاه با شرکت ماروبنی و جی‌جی‌سی‌یی ژاپن ازسوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در حال انجام است که در صورت اجرا شدن سودآوری کامل پالایشگاه آبادان را در پی خواهد داشت.