تهدید برایان هوک به حمله یعنی شکست ادعای ترامپ

جلال میرزایی دبیر سیاسی فراکسیون امید مجلس از دلیل تهدیدهای نماینده آمریکا در ایران نوشته است
هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا به اندازه ترامپ سیاست‌های ضد ایران نداشته اما تهدیدهای برایان هوک نشان می‌دهد آنها امیدی به تحریم‌ها ندارند.

اظهارات اخیر برایان هوک نماینده ویژه ایران در وزارت خارجه آمریکا مبنی بر اقدام نظامی دولت آمریکا در صورتی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران نتواند مانع رسیدن سلاح به گروه‌های مورد حمایت این کشور در منطقه شود؛ از چند جهت قابل تحلیل است.

نخست اینکه امروزه هیات حاکمه آمریکا به این جمع بندی در رابطه با ایران رسیده که امکان اینکه ایران را با ابزار تحریم سر میز مذاکره آورد و آن امتیازات لازم را از ایران بگیرند، در شرایط کنونی میسر نیست.

آمریکا نه تنها در بعد بین المللی اجماع و چندجانبه گرایی دوره اوباما را در اختیار ندارد بلکه در داخل هم با اختلاف و چند دستگی زیادی در قبال ایران مواجه است. بخش اعظم سناتورهای دموکرات کنگره آمریکا مخالف رویکرد ضد برجامی ترامپ در برابر ایران هستند.

از دید دموکرات‌ها و اعضای میانه‌رو جمهوری‌خواه، ایران تهدیدی به مراتب کمتر از عربستان و دولت‌های افراطی سنی در خاورمیانه متوجه منافع و اعتبار آمریکا می‌سازد.

جنگ در یمن که از حدود سه و نیم سال پیش آغاز شده منجر به وقوع یکی از بزرگترین فاجعه‌های انسانی در قرن بیست و یکم شده است. در نتیجه این بحران حدود 5/4 میلیون شهروند یمنی از خانه و کاشانه‌شان آواره شده‌اند.

گزارش‌ها از مرگ و میر نزدیک به 15 هزار نظامی و غیر نظامی در یمن حکایت دارد. از سوی دیگر بنا به گزارش سازمان ملل متحد بیش از 70 درصد جمعیت 22 میلیون نفری مردم یمن با قحطی شدید مواجه هستند. انگشت اتهام این همه بحران و گرفتاری به اجماع متوجه عربستان و شخص محمد بن سلمان ولیعهد جاه طلب عربستانی است.

اتفاقات در دیگر مناطق خاورمیانه هم یک چنین شرایطی دارد. بحران قطر و اخیراً ماجرای شبهه برانگیز قتل جمال خاشقچی دیگر حجت را برای همگان نسبت به برنامه‌های خطرناک جوان سعودی و تاثیرات سوء اش بر نظم و امنیت خاورمیانه تمام کرده است. در اخرین اظهارات بر علیه عربستان، سناتور بن کاردین از اعضای با نفوذ کنگره اعلام داشت که جنایت خاشقچی بدون شک بی پاسخ نخواهد ماند و این کشور باید مورد مجازات سنگین قرار گیرد.

روابط خوب اقتصادی با عربستان نباید مانع از این بشود که آمریکا چشم‌اش را به اقدامات ایذایی عربستان در خاورمیانه ببندد. تحرکات عربستان در خاورمیانه بی ثباتی را تشدید می‌کند و این در تقابل با منافع استراتژیک امریکاست با عطف به این امر است که اظهارات ضد ایرانی برایان هوک گوش شنوایی در میان مجلسین سنا و نمایندگان ندارد و آن تاثیرگذاری که بایستی بر علیه ایران ایجاد کند و کل سیستم در آمریکا را در برابر ایران بسیج نماید؛ ندارد.

البته این مسئله نباید منجر به این شود که در داخل نسبت به برنامه‌ها و رویه‌های ترامپ بی تفاوت باشیم. باید در نظر داشته باشیم در هیچ دوره‌ای ایران به اندازه دوره ترامپ تحت فشار و اقدامات تنبیهی آمریکا قرار نداشت. درست است که ایران از فردای تسخیر لانه جاسوسی در خط مقابل با آمریکا قرار گرفت و موضوع ایران خط مشترک تمامی روسای جمهوری که در آمریکا از کارتر تا ترامپ بوده است؛ اما شدت و هجمه رویکرد ضد ایرانی در هیچ دوره‌ای حتی جرج بوش پسر که ایران را محور شرارت اعلام کرد؛ به اندازه ترامپ نیست.

در همین دوره بوش ایران به کرات تهدید به حمله نظامی می شد و اینکه همه گزینه‌ها رو میز بود اما تحریم خاص و مهمی در این دوره شاهد نیستیم. اما ترامپ از همان دوره کارزار انتخاباتی‌اش، سرشاخ شدن با ایران را محور برنامه خود اعلام کرد. از منظری ترامپ به مفهوم واقعی کلمه استراتژی «همه گزینه ها روی میز است» را تلاش دارد؛ اجرایی کند. برای همین امر است که باید رویکردی هوشمندانه در مقابله با ترامپ و یاران سیاسی‌اش گرفت. هوشمندترین استراتژی این است که ایران همزمان در کنار تلاش برای تقویت تعاملات چند جانبه اش با قدرت های مهم اروپایی و آسیایی، راه دیپلماسی را نیز به سهم خود باز نگه دارد. البته باید گفت که راه دیپلماسی همیشه از سوی کشورمان باز بوده و این دولت آمریکا بود که از همان ابتدا رویکرد مقابله جویانه در پیش گرفت و با تعیین خواسته هایی که ارزش و هویت ما را زیر سوال می برد؛ باب دیپلماسی را بستند.

ایران آمادگی مذاکره بر مبنای احترام و منزلت متقابل را دارد و دولت آمریکا باید به این موضوع توجه کند که ایران یک قدرت اثرگذار منطقه ای است و نقش اول را در ثبات خاورمیانه ایفا می کند. طبیعی است که نوع نگاه هم بایستی نسبت به ایران برداشتی مثبت و همکاری جویانه و از منظر احترام باشد. اینکه دولت آمریکا ایران را عامل بی‌ثبات‌زای خاورمیانه معرفی می‌کند متاسفانه خود این مسئله باعث می‌شود که ظرفیت‌های ایران برای نظم بخشی به منطقه بحران زده خاورمیانه مورد غفلت واقع شود.

تجربه نشان داده که کشورها در موضوعات حیثیتی بسیار جدی عمل می‌کنند و از سر مواضع‌شان کوتاه نمی‌آیند. مسئله‌ای که بسیاری از نخبگان آمریکایی از جمله ریچارد هاس رئیس شواری روابط خارجی به آن اذعان دارد و معتقد است که باید با ایران به عنوان کشوری بزرگ و صاحب تمدن، از موضع احترام و تعامل گرایانه برخورد کرد. از این رو باید با همبستگی داخلی و تقویت روابط با قدرت‌های غیر آمریکایی، دوره ترامپ را با صرف هزینه کمتری مدیریت کرد.

*نماینده مردم ایلام و دبیر سیاسی فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی