تمام خیر و شرهای تجمیع کارتها
طرح تجمیع همه کارتها در یک کارت علاوه بر اینکه یک طرح جذاب به نظر می‌رسد، به همان نسبت گران و هزینه‌بردار هم هست. کارتهای هوشمند ملی که از سوی وزیر ارتباطات به عنوان بستر عملیاتی تجمیع کارتها پیشنهاد شده از تکنولوژی تراشه‌ای استفاده می‌کند و همین باعث می‌شود دستگاه‌های کارتخوان فعلی نتوانند کارتهای جدید را خوانش کنند. برای استفاده گسترده از این کارتهای تراشه‌دار باید دستگاه‌های پذیرنده زیادی تهیه شود. اینکه هزینه این عملیات گسترده را چه نهادی باید بر عهده بگیرد و بر روند انجام آن نظارت کند از سوال‌هایی بود که از کارشناسان پرسیده شد.
پرونده این هفته حول محور پیگیری ایده تجمیع همه کارتها در یک کارت هوشمند گشت؛ مساله‌ای که به تازگی هم مورد تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است.
از طرفی علت اصلی تعدد کارتها نزد مردم کارتهای بانکی است که البته تجمیع آنها از نگاه برخی کارشناسان عملی تقریبا غیرممکن است؛ استدلال آنها هم این است که به دلیل ذینفع بودن بانک‌ها در صدور و استفاده مردم از کارت‌هایشان، هیچوقت حاضر نخواهند بود تن به تجمیع کارت‌هایشان با کارتهای دیگر بانک‌ها بدهند؛ چرا که در آن صورت ممکن است منافع حاصل از انجام تراکنش‌های مالی از حساب بانک‌ها نادیده گرفته شود.
کارت های بانکی بهتر است تجمیع نشوند!
به اعتقاد کارشناس بانکداری الکترونیکی تجمیع کارتهای بانکی در کشور نیازمند الزامات خاص مالی است و در حال حاضر در کشور در حدود ۲۰ بانک و موسسه مالی داریم که هر کدام برای مشتریان خود کارت‌هایی صادر کرده‌اند که اگر قرار باشد این کارتها تجمیع شوند، باید مبدا و حساب‌هایی که مشتریان از آن برای تراکنش‌های خود استفاده می‌کنند مشخص باشد، چرا که بانک‌ها در مورد تراکنش‌ها ذینفع هستند.
سیدمحمدامین حسینی با بیان این که بهتر است کارتهای بانکی در طرح تجمیع کارتها گنجانده نشوند، گفت: اینکه بتوانیم کارتها را تجمیع کنیم عملی است اما این که بتوانیم سود بانک‌ها را در آن در نظر بگیریم سخت به نظر می‌رسد. بهتر است کارتهای مربوط به سلامت، تامین اجتماعی و حتی کیف پول خرد را در کارت هوشمند ملی تجمیع کنیم، اما این که همه کارتها را تجمیع کنیم عملی نیست.
به نظر می‌رسد تفکیک تجمیع کارتهای بانکی از کارتهای مربوط به احراز هویت ایده بهتری از تجمیع همه کارتها باشد چرا که به این شکل دیگر از معضلات مربوط به حسابرسی حساب‌های بانک‌ها و دردسرهای هرروزه آنها فارغ شده و می‌توان با تجمیع دیگر کارتهای صادره توسط نهادهای حاکمیتی به خدمت‌رسانی بهتر به شهروندان اقدام کرد. اینگونه دولت از هزینه نصب دستگاه‌های پرتعداد کارتخوان کارتهای تراشه‌دار برای بانک‌ها نیز فارغ می‌شود.
زیرساخت‌ها برای تجمیع کارتها وجود دارد؟
البته استفاده گسترده از کارتهای هوشمند برای تجمیع کارتها نیازمند زیرساخت‌های خاصی در کشور است. اگر قرار باشد سیستم کارتهای موجود در کشور به کارتهای هوشمند تغییر یابد، آنگاه باید همه دستگاه‌های کارتخوان و مراکزی که پذیرنده کارتها هستند، سیستم پذیرش خود را تغییر دهند که این هزینه بسیار زیادی را می‌طلبد.
اما جعفر پشامی – دیگر کارشناس بانکداری الکترونیکی – در نهایت با تاکید بر این که بهتر است کارتهای مربوط به مسائل اداری حاکمیتی از کارتهای بانکی جدا باشد، تاکید کرد: کارت‌هایی مانند گذرنامه، گواهینامه، کارت پایان خدمت یا کارتهای دیگر را می‌توان در کارت ملی تجمیع کرد، اما تجمیع کارت‌هایی مانند کارتهای بانکی به دلیل مسائل خاص بانکی مثل ضرورت تعیین ذینفع برای هر تراکنش خاص امری بسیار سخت و هزینه‌بردار به نظر می‌رسد.
اگر قرار است استفاده از کارتهای شهروندی برای تجمیع همه خدمات و کارتها در جامعه رواج یابد ابتدا باید یک بستر سخت افزاری برای آن تعریف شود، همانند دستگاه‌های کارتخوان که برای کارتهای بانکی به وجود آمده است، در مورد کارتهای شهروندی نیز به همین گونه باید دستگاه‌های پذیرنده فراهم شود و تمام تاکسی‌ها، میادین تره بار و دیگر حوزه‌های شهری قادر به پذیرندگی کارتهای شهروندی شوند، در این صورت است که لفظ “کیف پول” برای کارتهای شهروندی موضوعیت پیدا می‌کند.
خیر و شر طرح تجمیع کارتها
از سوی دیگر عماد ایرانی به عنوان یک کارشناس، با اشاره به صحبت‌های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر تجمیع همه کارتهای اعتباری و خدماتی در کشور در قالب کارت هوشمند ملی، می‌گوید: این اتفاق در دو قالب امکان تکنولوژیکی و امکان اجرایی قابل بررسی است که به لحاظ تکنولوژیکی این امکان وجود دارد که یک کارت هم برای احراز هویت و هم برای دیگر مسائل بانکی یا خدماتی مورد استفاده قرار بگیرد. ما می‌توانیم تمام کارتهای فعلی که در دست مردم است اعم از کارتهای مغناطیسی و هوشمند را در تنها یک کارت هوشمند تجمیع کنیم.
اما به لحاظ اجرایی واقعیت این است که هر کدام از این کارتهای موجود در دست مردم، متعلق به یک سازمان یا شرکت خاص است و در حال حاضر مدیریت یکپارچه‌ای که بتوان از طریق آن تجمیع کارتها را انجام داد، فعلا در کشور وجود ندارد. زمانی که همه کارتها در یک کارت تجمیع شوند زمانی مشکل به وجود می‌آید که صاحب کارت، کارتش را گم کند. او برای سوزاندن و صدور دوباره کارت باید با تک‌تک سازمان‌هایی که در آن کارت خدماتی ارائه می‌دهند تماس برقرار کرده، مراحل اداری را طی و تاییدیه بگیرد.
ایر انی با اشاره به مشکل مدیریت خدمات یکپارچه در طرح تجمیع کارتها پیشنهاد کرد: یک پیشخوان واحد می‌تواند این مساله را حل کند به این صورت که به همه ارگان‌ها اعلام کند که فلان شهروند کارتش را گم کرده و درخواست صدور دوباره کارت را انجام دهد که متاسفانه این مرکز هم در کشور وجود ندارد و همین مساله باعث می‌شود تا به لحاظ اجرایی و فرآیندی امکان اجرای طرح تجمیع کارتها در کشور وجود نداشته باشد.
تجمیع همه کارتها و یا خدمات بر روی یک کارت خاص موجب می‌شود تا علاوه بر صرفه جویی در هزینه‌های ملی برای صدور کارتهای مختلف در سهولت دسترسی شهروندان به خدمات شهری و بین شهری نیز اتفاق بزرگی بیافتد. در این راستا لازم است که وزارت ارتباطات، وزارت کشور، سازمان شهرداری‌ها و نمایندگان بانک با هم مشورت کنند و یک استاندارد واحدی را برای ارائه خدمات به شهروندان توسط بانک‌ها تدوین کنند تا دیگر شاهد جزیره‌ای عمل کردن سازمان‌ها نباشیم.
پیش از این بانک مرکزی طرح پروژه سپاس (سامانه پرداخت الکترونیک سیار) را در همین راستا در دستور کار خود داشت اما از آنجایی که این طرح را هر بانکی و به صورت جزیره‌ای برای مشتریان خود اجرا کرد؛ همین موضوع باعث شد تا این پروژه عملا گسترش پیدا نکند، ضمن این که به دلیل یکپارچه نبودن این خدمات استقبال چندانی هم از آن نمی‌شود و آن چنان هم نمی‌تواند درآمدزا باشد.
به نظر می‌رسد که زیرساخت‌های اجرای طرح تجمیع کارتها و خدمات در کشور وجود دارد، گفت: مساله‌ی مهم در این باره هم افزایی بانک‌ها و نهادهای مختلف با یکدیگر است. قوانین یکپارچه کننده در این زمینه می‌تواند از جزیره‌ای عمل کردن در این حوزه جلوگیری کند.
کارتهای شهروندی؛ تجمیع خدمات مختلف در یک کارت
در کنار طرح تجمیع کارتها مساله کارتهای شهروندی نیز اهمیت می‌یابد چرا که این کارتها در واقع یک کیف پول الکترونیکی هستند که می‌توانند خدمات مختلف را در خود تجمیع کنند. حوزه خدمات‌دهی کارتهای شهروندی بسیار فراتر از کارتهای اتوبوس یا متروی فعلی است. اهمیت این کارتها علاوه بر سرعت بیشتر و بدون نیاز به پول کاغذی پرداخت‌ها در دادن آمارها به برنامه‌ریزان است، به این صورت که مدیران شهری یا کشوری با رصد میزان استفاده از خدمات مختلف در ساعات مختلف روز می‌توانند برای خدمات‌رسانی بهتر برنامه‌ریزی کنند.
کارتهای هوشمند قابلیت پذیرش اپلیکیشن‌های مختلف و متنوعی را دارند که می‌توان از آنها برای اهداف خاص استفاده کرد، اما آن چیزی که مانع از تجمیع کارتها در یک کارت واحد در کشور می‌شود، بحث هماهنگی نهادها در کنترل یک کارت مخصوص است. چرا که بانک‌ها خود را ملزم به حراست و حفاظت از اعتبار و سپرده‌های افراد در نزد خود می‌دانند.
در پایان اما مساله مهم در ارتباط با تجمیع کارتها قبل از هرچیز قدرت ایجاد هماهنگی بین ارگان‌های مختلف صادر کننده کارتهای مختلف اعم از کارت‌پایان خدمت، کارتهای بیمه درمانی، شناسایی ملی، گواهینامه و سایر کارتهای دیگر است. که اگر از قضا روزی یکی از شهروندان کارت خود را گم کرد در دالان بزرگ بروکراسی سازمان‌های مختلف گرفتار نشود و تنها از طریق یک نهاد نسبت به صدور دوباره کارت یا سایر مشکلات احتمالی پیش آمده اقدام کند.
