تلاش های نتانیاهو برای فروپاشی برجام پس از مرگ آمانو

شموئل میر در لوبلاگ نوشت: برنامه جامع اقدام مشترک توافق چند جانبه ای است که برنامه هسته ای ایران را محدود میکند و مانع دست یابی ایران به تسلیحات هسته ای می شود. اما این پیمان بین المللی در شرایط کنونی در موقعیت بحرانی قرار دارد. متاسفانه یوکیو آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی درگذشت. آمانو از سال 2009 تا زمان مرگ خود به عنوان رئیس این سازمان بین المللی انجام وظیفه می کرد. آمانو نقش مهمی در نظارت بر پیاده سازی توافق هسته ای ایران داشت. این توافق در سال 2015 بین ایران و قدرت های جهانی امضا شد.

به گزارش بازتاب؛ در ادامه این مطلب آمده است: توافق برجام جامع ترین و سختگیرانه ترین نظام بازرسی را در طول تاریخ پیمان های هسته ای اجرا کرده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی 15 گزارش بازرسی را منتشر کرد که در آن ها پایبندی ایران به تعهدات خود مورد تایید قرار گرفته است. اما بعد از آنکه ترامپ سال گذشته کشورش را از توافق هسته ای خارج و دوباره تحریم های اقتصادی را اعمال کرد، مقامات ایرانی از ژوئیه 2019 به بعد تصمیم گرفتند که تعدادی از بندهای برجام را به تدریج به حالت تعلیق درآورند.

در روزهای اخیر چندین نفر از رهبران و وزرای خارجه قدرت های جهانی از مرگ آمانو ابراز تاسف کردند و عملکرد حرفه ای و فوق العاده او را در دوران ریاست بر سازمان بین المللی انرژی اتمی مورد تقدیر قرار دادند. جامعه بین المللی می داند که درگذشت آمانو در این موقعیت حساس چه عواقب بدی می تواند برای دنیا به دنبال داشته باشد.

اما بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در بین حامیان رئیس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار نداشت و بیانیه ای در واکنش به مرگ او منتشر نکرد. البته همه ناظران در طول سال های اخیر می دانستند که نتانیاهو رابطه خوبی با آمانو نداشته است.

مطابق با گزارش های منتشر شده در ماه های اخیر، نتانیاهو قصد دارد با کمک جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ ضربه نهایی را به توافق هسته ای ایران وارد کند. الکس فیشمن، تحلیلگر نظامی با سابقه در اسرائیل برای اولین بار گزارشی را در مورد اهداف نتانیاهو منتشر کرد. فیشمن به بالاترین سطوح امنیتی در دولت اسرائیل دسترسی دارد. مطابق با گزارش فیشمن، اخیرا جان بولتون با نتانیاهو و زیو اسنیر، رئیس سازمان انرژی اتمی اسرائیل دیدار کرده است. آمریکا و اسرائیل قصد دارند که پیش از برگزاری جلسه سالانه هیئت حاکمه آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه سپتامبر مواضع خود را در مورد تخلفات ادعایی هسته ای ایران در هفته های اخیر هماهنگ کنند. نتانیاهو همچنین در مجمع سالانه سازمان ملل نیز علیه برنامه هسته ای ایران سخنرانی خواهد کرد.

اما اخیرا اسنادی که ادعا می شود از برنامه هسته ای ایران سرقت شده دوباره توجه همه را به خود جلب کرده اند. نتانیاهو قول داده است که از این اسناد ادعایی محرمانه برای نابود کردن توافق هسته ای استفاده کند. یوسی کوهن، رئیس سازمان جاسوسی موساد در سخنرانی اخیر خود ادعا کرد که اسناد ادعایی اتمی نشان می دهند ایران همچنان در حال دنبال کردن یک برنامه نظامی برای تولید تسلیحات هسته ای است. کوهن همچنین اشاره کرد که اسرائیل با کمک این اسناد، بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را برای بازدید از سایت های مخفی ایران که آلوده به مواد هسته ای هستند، قانع کرده است.

اوایل ماه ژوئیه کانال 13 اسرائیل به نقل از منابع ارشد امنیتی اسرائیل ادعا کرد که بازرسان آژانس در بازدیدهای خود آثار مواد رادیواکتیو را در نمونه های خاک مرکز نظامی پرچین کشف کرده اند. مقامات اسرائیلی مدعی اند که این کشف نشان می دهد ایران پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای یا ان پی تی را نقض کرده است. آن ها همچنین ادعا می کنند که تهران حتی بعد از امضای توافق برجام برنامه نظامی خود را برای توسعه تسلیحات هسته ای ادامه داده است. به عبارت دیگر، ایرانی ها هم زمان دو توافق برجام و پیمان ان پی تی را نقض کرده اند.

نتانیاهو قصد دارد هیئت حاکمه آژانس بین المللی انرژی اتمی را وادار کند که در گزارش بعدی خود این یافته های ادعایی جدید را ذکر کنند. اسرائیل شاید از این طریق بتواند طرف های اروپایی برجام را برای خروج از این پیمان بین المللی قانع کند. نتانیاهو تلاش می کند از طریق رسانه های بین المللی این برداشت را در دنیا القا کند که بازرسان آژانس تخلفات ادعایی جدی ایران را تایید کرده اند.

اما ادعاهای مقامات اسرائیل ضرورتا صحت ندارد. اجازه دهید نگاهی به واقعیات داشته باشیم.

کارشناسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه مارس 2019 بخشی از اسناد محرمانه فراهم شده توسط دولت نتانیاهو را بررسی کردند. سپس آمانو بازرسان سازمان را برای بازدید از انبار سری هسته ای در ایران اعزام کرد. بازرسان آژانس در گذشته از این سایت بازدید نکرده بودند. بازرسان چندین بار از این محل دیدار کردند. این موضوع نشان می دهد که ایرانی ها به طور کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کرده و به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند بوده اند. به عبارت، دیگر نظام بازرسی توافق برجام با وجود فشارهای آمریکا و اسرائیل به درستی پیاده سازی شده است.

مقامات اسرائیلی در گذشته بارها به نادرستی ادعا کرده اند که ایران مانع فعالیت بازرسان آژانس شده است و اجازه بازدید از سایت های مخفی را نمی دهد. باید به این واقعیت اشاره کنیم که بازرسان آژانس به طور مکرر از سایت های اعلام نشده ایران بازدید کرده اند. برای مثال، در سال 2017 سی و پنج بار از سایت های اعلام نشده ایران بازدید شد.

اما حتی در صورتی که مواد رادیواکتیو در انبار هسته ای ایران کشف شده باشد، به طور قطعی نمی توان اظهار نظر کرد که ایرانی ها در چه بازه زمانی در این محل آزمایش انجام می داده اند. توجه داشته باشید که پاک سازی آثار مواد رادیو اکتیو حتی بعد از گذشت یک دوره طولانی مدت غیر ممکن است. آژانس بین المللی انرژی اتمی نمونه های برداشت شده از محیط را برای تحلیل فنی جمع آوری می کند. کارشناسان برای ارائه نتایج قطعی خود به زمان نیاز دارند.

آژانس بین المللی انرژی اتمی هنوز هیچ گزارشی در مورد نمونه های برداشت شده از انبار هسته ای ایران منتشر نکرده است. مارک فیتزپاتریک، عضو اندیشکده مطالعات استراتژیک لندن در این ارتباط گفت: «ممکن است آثار رادیو اکتیو کشف شده مربوط به پروژه نمک سبز بوده باشند که بخشی از برنامه نظامی هسته ای ایران بود. اما ایران در سال 2004 این پروژه را لغو کرد. البته آن ها باید مطابق با نظام بازرسی آژانس، گزارشی در مورد فعالیت های هسته ای خود در گذشته ارائه می کردند. اما در هر صورت توافق هسته ای برجام نقض نشده است، زیرا این پیمان در سال 2015 امضا شده بود».

علاوه بر این، اسناد هسته ای ارائه شده توسط دولت اسرائیل نشان نمی دهند که ایران همچنان در حال ادامه دادن برنامه نظامی خود برای تولید تسلیحات هسته ای باشد. ما باید تا زمان انتشار گزارش آژانس بین المللی در مورد یافته های خود صبر کنیم. اسناد به سرقت رفته توسط سازمان موساد مربوط به فعالیت های هسته ای ایران در گذشته است و ادعاهای نتانیاهو در مورد ادامه تلاش های ایران برای تولید تسلیحات هسته ای کذب هستند.