تلاش آمریکا برای پرکردن دیگ براندازی با آبکش تحریم

دولتمردان آمریکا امروز گرفتار در تنهایی برآمده از رویای یک جانبه گرایی در عرصه بین المللی و اجبار واقعیت های جهان، هر روز سوراخی را بر آبکش کاغذی تحریم هایشان علیه ایران که امید داشتند با آن دیگ براندازی را پر کنند، می افزایند که بندر چابهار نمونه اخیر آن است.

وقتی وزارت امور خارجه آمریکا دو روز قبل از معافیت بندر چابهار ایران از تحریم های یک جانبه کشورش به دستور «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا خبر داد، در ظاهر این اقدام وجهه خیرخواهانه برای بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان داشت اما در واقع استتار نقطه ضعف بنیادی در فرآیند تحریم ها بود.
«جان بس» سفیر آمریکا در افغانستان هم دیروز چهارشنبه در یک نشست خبری در کابل گفت که وزیر خارجه آمریکا این استثنا را بر اساس صلاحیتی اعلام کرده است که رییس جمهوری آمریکا به او داده است و هر نوع اقلامی که برای توسعه ، بازسازی و رفاه مردم افغانستان لازم باشد شامل تحریم نیست.
او البته اجبار این تصمیم تلخ را برای آمریکا این گونه روکش اقتدار زد و گفت که به صراحت اعلام می کنم این استثنا به معنای آن نیست که مراودات تجارتی به شکل معمولی ادامه داشته باشد و در مجموع آمریکا انتقال دلار به ایران را منع می کند و یک تعداد مراودات مالی دیگر را نیز منع خواهد کرد.
به گفته او باید تجار افغان و هندی که از بندر چابهار تجارت می کنند، بسیار احتیاط کنند تا با آن عده از ایرانیانی روابط تجاری نداشته باشند که در فهرست تحریم آمریکا قرار دارند.
بس تهدید کرده است که این استثنا­ها دائمی نیست و می تواند لغو شود و در هر زمان و هر موقع به خصوص اگر ما متوجه شویم که هر شخصیت یا نهاد ایرانی که هدف تحریم ها قرار دارد از این وضعیت سوء استفاده می کند، در مراودات تجاری دخالت می کنیم.
ارتباط ایران و افغانستان فراتر از دو همسایه است و ریشه های تاریخی و فرهنگی دو کشور نشان می دهد که بیشترین قرابت را دو ملت در منطقه با هم دارند و به نوعی تن واحدی هستند که با مختصات متعارف مرزی در جغرافیای سیاسی امروز جهان ، جدا مانده اند و چنین همسایگانی هرگز روابط خود را معطل ملاحظات دیگر کشورها نمی کنند.
در چهار دهه گذشته ایران یکپارچه در کنار ملت افغانستان در برابر همه نابسامانی های برآمده از اشغال توسط بیگانگان و درگیری های داخلی ایستاده است وهم اکنون نزدیک به سه میلیون پناهجو و مهاجر افغان در پهنه ایران زندگی می کنند.
در حال حاضر نزدیک به دو میلیارد دلار حجم ارزش مراودات بازرگانی بین ایران و افغانستان است و سالانه افزون بر 300 هزار تبعه دو کشور از بیش از 940 کیلومتر مرز مشترک دو کشور رفت و آمد می کنند.
افغانستان کشوری محصور در خشکی است و قرن ها به طور سنتی برای دسترسی به آب های آزاد به منظور تجارت وابسته به مسیر پاکستان و بندر کراچی و بندرعباس در ایران بود و در سال های اخیر با توجه به موانعی که از سوی پاکستان برای تجار افغانستان ایجاد شد، کابل افزایش راههای دسترسی خود را به آب های آزاد در دستور کار قرار داد.
دولت هایی که بعد از لشکرکشی آمریکا و همپیمانانش به افغانستان و سقوط حکومت طالبان در سال 2001 میلادی در این خطه روی کار آمدند همگی بهبود وضعیت اقتصادی را مهمترین راهکار برای مقابله با ناامنی های افغانستان دانسته و فقر را عامل اصلی تولد و رشد تروریسم در این کشور خوانده اند.
افغانستان در راستای تقویت توان اقتصادی خود با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص به دنبال ایفای نقشی موثر به عنوان پل ارتباطی میان جنوب و شرق آسیا با شمال و غرب این قاره است و برای این مهم نیاز به راههای دسترسی متعدد در زمین و هوا و دریا دارد.
از سوی دیگر آمریکایی ها که 18 سال قبل با وعده نابودی تروریست ها و رفاه بیشتر برای افغانستان همراه با 160 هزار نیروی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو به این کشور آمدند و به گفته خودشان تاکنون بیش از صدها میلیارد دلار هزینه کرده اند، نمی توانند دسترسی به بندر منطقه آزاد چابهار که به گفته اغلب کارشناسان اقتصادی جهان معبری مقرون به صرفه و موثر برای تجارت بازرگانان افغانستان است را بر خلاف شعارهایشان تحریم کنند.
به ویژه آن که در بندر چابهار کشورهای هند و افغانستان با امضای توافق نامه ای همراه با جمهوری اسلامی ایران به منظور توسعه تجارت و وصل شدن دو کشور طی سه سال گذشته سرمایه گذاری وسیعی کرده اند.
«آلیس ویلز» معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور کشورهای جنوب آسیا در آخرین سفرش به هندوستان در مهر ماه گذشته گفته بود که تلاش می کند، چابهار برای رشد و توسعه اقتصاد افغانستان با تجارت و وصل شدن با هند از تحریم های مستثناء شود و تلاش داشت این را به عنوان امتیاز به هند و افعانستان بفروشد اما واقعیت آن است که با توجه به نوع نزدیکی ایران و افغانستان و نیاز هند به دسترسی به کشورهای آسیای میانه ازمسیر چابهار و با توجه به نبود اجماع جهانی روی تحریم های آمریکا اگر هم این معافیت اعلام هم نمی شد باز کشورهای منطقه به خاطر تامین منافع بلندمدت خود بی توجه به تحریم ها فعالیت اقتصادی خود را انجام می دادند.
البته نباید نادیده گرفت که آمریکا ممکن است ازروی اجبار و برای اثبات ظاهری صداقتش به دولت افغانستان در مورد حمایت خود از توسعه اقتصادی ، معافیت بندر چابهار از تحریم را برای افغانستان اعلام کرده باشد اما با توجه به سخنان سفیر این کشوردر کابل ممکن است به بهانه های واهی سنگ اندازی هایی را در مسیر دسترسی بازرگانان افغانستان به تجارت در چابهار انجام دهد که در این صورت این دولت و ملت افغانستان خواهند بود که به این رفتارهای متضاد سابقه دار جواب خواهند داد.
به گزارش ایرنا، این که آمریکا هشت کشور جهان را به عنوان مهمترین خریداران نفت ایران از تحریم هایش مانند بندر چابهار معاف کرده و برای خالی نبودن عریضه شرط و شروط زمانی و رفتاری برای آن گذاشته است در واقع تنها بخش آشکار کوه یخ ضعف اجرایی برای تحریم هاست که خبری شده و دولتمردان آمریکا خوب می دانند که موارد استثناء بسیار بیش از خواسته آنهاست.
بدیهی است در عرصه جهانی تحولات بزرگی در حال شکل گیری است و مشخص نیست آن چاهی که آمریکا می خواهد برای ایران بکند هرگز به اندازه قامت ایران خواهد رسید، وقتی که چاه کن خود در ته آن است.