تغییر و تحولاتی جدی در سازمان اطلاعاتی اسرائیل/ نتانیاهو چه کسی را برای ریاست موساد انتخاب کرده است؟

قرار است «یوسی کوهن» رئیس کنونی سرویس موساد، به سفارت اسرائیل در واشنگتن منصوب شود؛ نخست‌وزیر اسرائیل عنصر «د» را برای ریاست موساد برگزیده است. «د» کیست و مهم‌ترین دغدغه‌های موساد تحت رهبری او چیست؟

«بازتاب»؛ آرش صفار– وبسایت خبری تحلیلی «میدل ایست آی» نگاهی به سوابق عنصر «د»، گزینه این سرویس و کارنامه «یوسی کوهن» در این مقام داشته است.

به نظر نویسنده یادداشت، تغییر ریاست موساد به واسطه هم‌زمانی با تغییر در کاخ سفید از اهمیت بالایی برخوردار است. نام این گزینه که با عنوان عنصر «د» شناخته می‌شود و تنها زمانی به صورت علنی اعلام خواهد شد که توسط کابینه و هیئت نظارت، به شکل رسمی مورد تأیید قرار گیرد.

عنصر «د» معاون رئیس کنونی موساد، «یوسی کوهن» است که قرار است  سفارت اسرائیل در آمریکا را عهده‌دار شود. او فعالیت خود به عنوان یک افسر جزء در ارتش آغاز کرد و پس از چند سال در واحد عملیاتی موساد به کار گرفته شد.

عنصر «د» که اکنون 56 ساله است، خدمت نظامی خود را یکی از واحدهای ویژه عملیاتی که مسئول شناسایی و نصب تجهیزات اطلاعاتی در پشت خطوط دشمن بود، گذراند. او 30 سال پیش وارد موساد شد و پس از پایان دوره 18 ماهه آموزش مقدماتی، به بخش «اتصال» که مسئول شناسایی، استخدام و به کارگیری مأموران موساد است، پیوست و تاکنون–به استثنای در یک دوره دو ساله که به عنوان معاون فرمانده واحد «کِشِت»، بخش مسئول مراقبت و نفوذ خدمت کرد- در این جایگاه قرار داشته است.

مقام‌های ارشد موساد، عنصر«د» را به عنوان یک اصلاح‌طلب که دیدگاه بازی نسبت به تغییرات ساختاری، سازمانی و حرفه‌ای دارد، توصیف کرده‌اند.

«د» در بخش «اتصال»، مأموران زیادی را برای کار روی دو پرونده ایران و حزب‌الله که اولویت موساد بودند، جذب کرد؛ انتخاب او به عنوان معاون یوسی کوهن در تابستان 2018، نشان‌داد که او گزینه اصلی برای جانشینی رئیس خود خواهد بود.

معرفی «د» برای ریاست سروس امنیتی-جاسوسی اسرائیل، در میان اعضا و مقام‌های ارشد موساد با استقبال روبه‌رو شده‌اند؛ این مقام‌ها او را فردی «منصف» و «صادق» معرفی کرده‌اند و «تامیر پاردو»، رئیس سابق موساد انتخاب او را اقدامی برجسته دانسته است.

بر خلاف ماهیت مناقشه‌برانگیز انتصاب مقام‌های ارشد نظامی و امنیتی در اسرائیل، به نظر می‌رسد اجماع کامل در مورد انتخاب «د» وجود دارد.

بنابر یادداشت میدل ایست آی، مسیر «د» از بسیاری جهات مشابه مسیری است که یوسی کوهن، رئیس کنونی موساد طی کرده است؛ او نیز به عنوان یک افسر کار خود را در موساد آغاز کرد و سپس به ریاست بخش «اتصال» رسید. یوسی کوهن که 59 سال دارد، قرار بود در پایان سال 2020 به کار خود پایان دهد؛ اما با درخواست نتانیاهو برای تمدید 6 ماهه مسئولیت خود، موافقت کرد؛ امری که موجب تعجب ناظران بود.

به باور نویسنده این گزارش، یکی از دلایل این موافقت، احتمالا تمایل به تکمیل عملیاتی بوده است که از دو سال قبل آغاز شده بود و نهایتا به ترور محسن فخری‌زاده انجامید.
کوهن به عنوان یک عنصر اطلاعاتی و افسر عملیات مخفی «بی‌نهایت موفق» ارزیابی شده است؛ اما به دلیل روابط نزدیک با نتانیاهو و تمایل بیش از حد به حضور و صحبت در صحنه عمومی مورد انتقاد بوده است.

بنا بر ادعای این وبسایت، کوهن در دوره مسئولیت خود، دستاوردهای مهمی همچون سرقت اطلاعات بایگانی‌شده هسته‌ای ایران در سال 2018، ایجاد اختلال در سانتریفیوژهای پیشرفته و حملات سایبری به ایران، داشته است.

ترور دو مهندس فلسطینی که در تونس و مالزی برای توسعه ظرفیت‌های پهپادی و زیردریایی‌های کوچک حماس فعالیت می‌کردند، از دیگر عملیات منتسب به موساد در دوره ریاست کوهن بوده است.

این فرض که عنصر «د»، در مقام معاون کوهن در دو سال گذشته، در این اقدامات و سایر عملیات مخفی موساد نقش داشته است، منطقی است.

با توجه به یادداشت میدل ایست آی، به نظر می‌رسد شاهد تداوم رویکرد موساد نسبت به ایران، تحت ریاست «د» خواهیم بود. همچنین احتمالا تغییری در رویکرد و نقش موساد در تداوم و افزایش قراردادهای عادی‌سازی با کشورهای عرب و مسلمان به وجود نخواهد آمد.

از سوی دیگر، به عقیده برخی ناظران، مهم‌ترین دغدغه و تلاش «د»، اطمینان از تداوم همکاری‌های اطلاعاتی-جاسوسی (و احتمالا عملیاتی) با آژانس اطلاعات مرکزی (سی‌آی‌ای) در دوره بایدن خواهد بود.

این موضوع از این نظر اهمیت دارد که بر اساس مواضع کارزار بایدن، او در پی بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران است؛ توافقی که با مخالفت شدید اسرائیل روبه‌رو بود و موساد نقش مهمی در خروج ترامپ از آن ایفا کرد.

در صورتی که بایدن -همچون اوباما- بدون در نظر گرفتن دغدغه‌های متحدان منطقه‌ای آمریکا به برجام بازگردد، نگرانی‌های اسرائیل احتمالا موجب افزایش اقدامات خرابکارانه در برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.

با این حال به نظر نمی‌رسد افزایش اقدامات موساد علیه ایران، حتی در صورت بازگشت آمریکا به برجام چندان با مخالفت واشنگتن روبه‌رو شود و بنابراین مانعی برای تداوم همکاری‌های موساد-سیا ایجاد نخواهد کرد.