تغییر بزرگ در بازار برنج؛ آیا قیمتها واقعاً ارزان میشود؟
با حذف ارز ترجیحی از واردات برنج و انتقال یارانه از واردکننده به مصرفکننده، بازار برنج وارد دورهای تازه شده؛ تغییری که به گفته کارشناسان میتواند مسیر قیمتها را در ماههای آینده دگرگون کند.
از سال ۱۳۹۷ برنج در فهرست کالاهای مشمول ارز ترجیحی قرار گرفت تا قیمت این محصول پرمصرف کنترل شود و فشار تورمی بر خانوارها کاهش یابد. اما اجرای این سیاست به مرور با مشکلات جدی روبهرو شد:
رانت گسترده، فاصله شدید بین قیمت رسمی و بازار، کاهش رقابت میان واردکنندگان و الزامهای دستوپاگیر دولتی.
سایه سنگین ارز ترجیحی بر بازار برنج
تخصیص ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی نه تنها انگیزه رقابتی واردکنندگان را کاهش داد، بلکه باعث شد بخش زیادی از برنج وارداتی به اجبار تحویل شرکت بازرگانی دولتی شود؛ موضوعی که بازار را از سازوکار طبیعی عرضه و تقاضا دور کرد. نتیجه؟
بازاری پرنوسان که نه به سود تولیدکننده بود و نه به نفع مصرفکننده.
پایان یک دوره؛ آغاز سیاست جدید
در ماه جاری، ارز ترجیحی برنج رسماً حذف و تأمین ارز به تالار مبادلات منتقل شد.
مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، این تصمیم را «درست و حتی دیرهنگام» توصیف میکند و معتقد است که این سیاست باید زودتر اجرا میشد.
او میگوید: «اجرای درست این تصمیم منوط به تعیین تکلیف بیش از یک میلیارد یورو معوقات ارزی واردکنندگان و رعایت الزامات جدید در حوزه قیمتگذاری و واردات است.»
بازگشت رقابت؛ شرط کاهش قیمتها
خاکی تأکید میکند که موفقیت سیاست جدید تنها در صورتی ممکن است که نرخ ارز در تالار مبادلات شناور باشد و قیمتها بر اساس عرضه و تقاضا شکل بگیرند. همچنین او حذف الزام تحویل برنج به دولت را ضروری میداند و میگوید این اجبار پس از حذف ارز ترجیحی منطقی نیست.
آیا برنج ارزانتر میشود؟
به باور فعالان بازار، آزادسازی واردات و حذف محدودیتها میتواند باعث افزایش عرضه و رقابت شود.
نتیجه این روند در نهایت میتواند کاهش قیمت برنج خارجی در بازار باشد.
خاکی توضیح میدهد: «با حذف رانت و افزایش عرضه، تأمینکنندگان مجبور میشوند برای حفظ مشتری سود کمتری بگیرند. این اتفاق به نفع مصرفکننده تمام خواهد شد.»
پرداخت مابهالتفاوت به خانوارها
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر کشاورزی، نیز با اشاره به اصلاح ساختار یارانهای برنج گفت: «یارانه این محصول از ابتدای زنجیره به انتهای زنجیره منتقل شده و اکنون مابهالتفاوت افزایش قیمت برای سه دهک پرداخت شده و بهزودی برای سایر دهکها نیز در قالب کالابرگ واریز خواهد شد.»
