تصویری غم انگیز از کارون که دست به دست می شود; برای یک تابستان سوزان آماده باشید به ویژه در حوضه های آبریز جنوب

بر خلاف سال آبی گذشته که شاهد شرایط نسبتاً خوبی در کشور بودیم و میزان نزولات جوی تا حدودی افزایش یافت، سال آبی که در آن قرار داریم مستند به آمار و ارقام چندات تعریفی ندارد؛ شرایطی نگران کننده که انتظار می رود یک تابستان سخت و خشک را پیش روی مردم کشورمان قرار بدهد.

«بازتاب»؛ آرش خداپرست- در روزهای گذشته تصویری از رود کارون آن هم بدون جریان قابل توجه آب در فضای مجازی دست به دست می شود که نه تنها غم انگیز و تأسف بار است، بلکه پیام آور روزهای دشواری است که پیش رو خواهیم داشت و از همین الان باید خود را برای این روزها آماده کنیم.

سخن از فصل گرم سال و تابستان سوزانی است که مستند به آمار و ارقام موجود پیش رو داریم و البته کم و بیش از همین الان نشانه های جدی فرارسیدنش مشاهده می شود؛ نشانه هایی مثل کاهش شدید دبی آب رودخانه های بزرگ، کاهش شدید ظرفیت مخزن سدهای بزرگ و پیام های هشدار آمیزی که مدیران و متولیان وزارت نیرو بیان می کنند و همگی گویای همین نکته است.

مستند به تصویری که از رود کارون منتشر شده است، این رود بزرگ که روزگاری تنها رود قابل کشتی رانی ایران بود، حالا با شرایط بسیار بدی رو به رو است و به سمت خشکی کامل میل پیدا کرده است.

بسیاری از کارشناسان و متخصصان اجرای پروژه های عظیم انتقال آب از سرشاخه های کارون به دیگر حوضه های آبریز مثل پروژه های همچون خرسان، سبزکوه، بهشت‌آباد، کوهرنگ 3، ونک – رفسنجان و گلاب بر را در بروز چنین مشکلی موثر می دانند و بارها تأکید کرده اند که انتقال آب از حوضه آبریز کارون به دیگر حوضه ها آن هم با اهدافی چون کشاورزی و صنعت عادلانه و عاقلانه نیست.

رویه ای که حالا متأثر از کمبود نزولات جوی اثرات صد چندانی بر رود کارون گذاشته و پیش بینی می شود در تابستان سال جاری علاوه بر مشکل کمبود آب پیامدهای نگران کننده دیگری چون تشدید ریزگردها، کمبود آب شرب و کشاورزی و نیز گرمای شدید هوا را برای مردم استان خوزستان و به ویژه شهرهای بزرگی چون اهواز به همراه داشته باشد.

کارون اما همه مشکل و معضل مدیریت منابع آب کشور در سال آبی جاری نخواهد بود و همانطور که گفتیم دیگر مناطق کشور نیز با شرایط مشابه و چه بسا بدتری رو به رو هستند.

از استان اصفهان و منطقه ای که در آنجا سد زاینده رود قرار دارد نیز خبر می رسد که چیزی حدود 72 درصد از مخزن سد زاینده رود در سال جاری خالی است.

در همین رابطه پیشتر حسن ساسانی- سرپرست آب منطقه ای اصفهان با اشاره به اینکه ۷۲ درصد سد زاینده رود خالی و ذخیره مخزن سد ۳۸۷ میلیون مترمکعب است، گفت: ما هنوز چشم انتظار بارش های اردیبهشت ماه هستیم.

آمار و ارقام نشان می دهد میزان بارش های حوضه آبریز زاینده رود در سال جای تنها ۸۰۷ میلیمتر بوده که این میزان در مدت مشابه پارسال ۱۰۹۰ میلیمتر و در متوسط بلندمدت ۱۳۰۰ میلیمتر بوده است!

در مورد سد بزرگ دز نیز گفته می شود که در حال حاضر ارتفاع آب در سد دز ۳۳۱ متر است و ۲۱ متر از سد دز یعنی حجمی حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب از سد دز خالی است.

وضعیت خشکسالی و آورد سد دز اکنون به شکلی است که در ماه های پیش رو تا شهریور و حتی مهر امکان رهاسازی آب با دبی بیشتر از ۱۰۰ مترمکعب بر ثانیه وجود ندارد. با شرایط خشکسالی در سد دز، تولید برق نیروگاه این سد امسال شاید کمتر از ۱.۲ میلیارد کیلووات ساعت باشد.

بر اساس دیگر آمار موجود که وزارت نیرو منتشر کرده است، از ابتدای سال‌آبی جاری (اول پاییز) تا کنون در حوضه آبریز خزر شاهد 36 درصد کاهش بارش، در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان 53 درصد کاهش بارش، در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 17 درصد کاهش بارش، در حوضه آبریز فلات مرکزی 64 درصد کاهش بارش، در حوضه آبریز مرزی شرق 86 درصد کاهش و در حوضه آبریز قره قوم شاهد 65 درصد کاهش بارش هستیم.

این وضعیت در زیر حوضه های آبریز خلیج فارس و دریای عمان به مراتب بدتر است به همین دلیل نگرانی ها در مورد این حوضه ها بیشتر خواهد بود. تفاوت میزان بارش های آبی سال جاری با سال گذشته در زیر حوضه های آبریز خلیج فارس و دریای عمان در جدول زیر ذکر شده است؛ جدولی که به خوبی به عمق فاجعه اشاره دارد و از سایت رسمی وزارت نیرو اخذ شده است. 

مستند به آمار و ارقام و نیز گزارش هایی که مورد اشاره قرار گرفت، سال آبی بسیار سختی را به ویژه در فصل تابستان پیش رو خواهیم داشت.

این شرایط می تواند به کمبود شدید آب برای کشاورزی و صنعت و نیز شرب در برخی مناطق کشور منجر شود. همچنین قدرت و توان کشور برای تولید برق را به شدت کاهش دهد و از طرفی نیز به تشدید بحران ریزگردها و احتمالاً اعتراضات آبی منجر شود.

شرایط نگران کننده و تهدیدآمیزی که شایسته است متولیان امر آمادگی های لازم برای آن را داشته باشند و با تدابیر صحیح میزان و حجم خسارت ها را به حداقل ها کاهش دهند، البته اگر بتوانند.