ترامپ بر سر دوراهی فشار یا نرمش؟
یک کارشناس مسائل بین المللی معتقد است هر چند پرونده ایران و کره شباهت هایی دارد اما باید توجه کرد توافق در مورد موضوعی توافق شده موضوعیت ندارد.
کسی که ترامپ از او به عنوان مرد موشکی یاد می کرد، رهبر جوان و جنجالی کره شمالی کیم جونگ اون، به یکباره تغییر سیاست داده و برای دیدار با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده ابراز تمایل کرده است. این ابراز تمایل بازتابهای بسیاری را درباره اینکه آیا این دیدار برگزار خواهد شد یا نه و حتی در صورت برگزاری نتیجه آن، چه خواهد بود، مطرح کرده است. نگاه به تحولات میان کره شمالی و ایالات متحده نشان می دهد این روند به اندازه‌ای تند و تیز است و البته شخص ترامپ با چنان سرعتی در حال بهره‌برداری از این اتفاق است که تحلیلگران به سختی می‌توانند تاثیر این اتفاق‌ها بر پرونده‌های مهم بین‌المللی و روند خلع سلاح هسته‌ای را بررسی کنند. یکی از اصلی‌ترین پرسش‌هایی که همزمان با اعلام تمایل کیم جونگ اون برای دیدار با ترامپ در داخل ایران مطرح شد، این بود که تاثیر عقب‌نشینی رهبر کره شمالی در برابر امریکا، بر توافق هسته‌ای ایران با ۱+۵ چه خواهد بود؟ گفته می شود که کیم جونگ اون برای خلع سلاح هسته‌ای اعلام آمادگی کرده و حتی بیان داشته که در جریان مذاکرات هسته‌ای دست از توسعه برنامه هسته‌ای و آزمایش‌های موشکی خواهد کشید. پرونده هسته‌ای ایران و کره شمالی با دو ماهیت و نیت کاملا متفاوت، درست یا غلط از ابتدا به نوعی به هم تشبیه شده‌اند.
پرسش این است که نشستن ترامپ و رهبر کره شمالی پشت میز مذاکره می تواند فشارها را بر ایران افزایش دهد و روند سختی را برای آن رقم بزند یا برعکس نوید گفت و گو کیم جونگ اون با ترامپ و کوتاه آمدن او از مواضع گذشته خبر خوبی برای ایران است، چرا که ترامپ می پذیرد که برای به نتیجه رسیدن با کره باید در ابتدا میز توافق شده با ایران را به هم نزند.
نامه نیوز در این باره با عزیزالله حاتم زاده کارشناس مسائل بین المللی گفت و گویی کرده است که از نظر می گذرانید.
آیا پس از خبر کوتاه آمدن کره شمالی باید به مقایسه پرونده ایران و کره بپردازیم؟ برخی می‌گویند چون ترامپ با شکل دادن تحریم‌های سخت توانسته کره را پای میز مذاکره بیاورد ، به همین خاطر این را در مورد ایران هم می‌تواند شکل دهد و تحریم‌های شدیدتری برای ایران به کار ببرد که ایران را هم پای میز مذاکره بنشاند. این را ما می‌توانیم شبیه‌سازی کنیم یا نه، یا برعکس آن ترامپ این را در نظر می‌گیرد که باید با ایران به توافق برسد تا بتواند با کره هم به نتیجه برسد؟
مسائل ما با کره در عین شباهت، تفاوتهای خیلی عمده‌ای دارد. تحریم‌های همه‌جانبه کمرشکنی که برای کره شمالی وضع کردند، به خاطر این است که هم آزمایش‌های هسته‌ای مداومی داشته، هم موشکهای قاره‌پیما را چپ و راست مورد آزمایش قرار داد و حتی خاک آمریکا را نشانه‌گیری و مورد تهدید قرار داد؛ همه این‌ها سبب شد که یک اجماع تام و تمام جهانی علیه کره شمالی به وجود آید. روی همین حساب تمام دنیا در این زمینه می‌شود گفت که پشت سر آمریکا ایستاده‌اند، حتی روسیه و چین که می‌شود گفت متحدان کره شمالی به حساب می‌آیند، آنها هم در زمینه وضع تحریمها با آمریکا همراه شدند. این مسئله در مورد ایران فرق می‌کند؛ ایران نه دنبال سلاح هسته‌ای رفته بود و نه می رود و نه چنین تهدیداتی را علیه بازیگری دیگر داشته است. سیاستهای اعلامی و اعمالی ایران در این مورد با کره متفاوت بوده است. حتی در مورد موشکهای بالستیک که ایران آزمایش می‌کند، این مسئله را دائما مطرح کرده است که آنها جنبه دفاعی دارد و به هیچ روی جنبه تهاجمی نداشته و ندارد و از طرفی این موشکها اصلا قادر به حمل سلاح هسته‌ای نیستند و کلاهک هسته‌ای نمی‌توانند داشته باشند و لذا کاملا مسئله فرق دارد.
این روند می تواند باعث شود حمایت از ایران افزایش یابد و امریکا نتواند اجماع علیه ایران را مانند کره شکل دهد؟
باید گفت که در مورد ما و مسئله برجام در سطح بین‌المللی بین آمریکا و اروپا شکافی وجود داشته که ما روی این شکاف بازی خود را تنظیم می‌کنیم و با آنها پیش می‌رویم. از یک طرف ما با اروپایی ها سعی می‌کنیم روابط خوبی ایجاد کنیم و آنها را با خود داشته باشیم و در عین حال در این زمینه حتی روسیه اگر مسائلی پیش بیاید، می‌تواند با استفاده از وتوی خود جلوی تحریم‌های دیگر علیه ایران را بگیرد که به تازگی یک بار این وتو را به نفع ایران داشتیم، چون ما آن بهانه‌ای که کره شمالی به دست جامعه بین‌المللی داده، ما هیچ وقت ندادیم و این‌ها بهانه‌های کافی برای اعمال تحریم‌های مجدد علیه ایران به آن صورتی که برای کره شمالی وضع کردند، ندارد.
به نظرتان علت اینکه کره شمالی کوتاه آمد چیست؟ افزایش تحریمها نمی تواند ایران را نیز در مورد مسائل مورد نظر امریکا به پای میز مذاکره بکشاند و اهداف آنها به کرسی بنشیند؟
باید گفت که تفاوتهای زیاید بین ایران و کره وجود دارد که این شبیه سازی ساده نیست. علاوه بر اینکه کره منزوی شد و حمایت متحدانش به تدریج کمتر شد، از طرفی کره شمالی کشوری است که به شدت وابسته به واردات انرژی است، به شدت وابسته به واردات مواد غذایی و چیزهای دیگر است و آسیب‌پذیری‌هایش خیلی بیشتر از ایران است، برای همین من فکر نمی‌کنم آن حربه‌ای که در مورد کره شمالی به کار می‌برند، به‌طور عینی بیایند و علیه ایران استفاده کنند.
از طرفی این روند یکبار در مورد ایران اجرا شد و بدترین و سخت ترین تحریمها علیه آن اجرایی شد که هم از سمت امریکا و اروپا و هم شورای امنیت شکل گرفته بود. اما این نتیجه بوجود آمد که دو متغیر تحریم و کوتاه آمدن ایران بر هم تاثیر گذار نیستند. هم اینکه ایران به هر روی به پای مذاکره رفته و نتیجه آن برجام بوده است. از این رو ایران این استدلال را دارد که گفت و گو در مورد مسئله ای که قبلا روی آن توافق شده موضوعیت ندارد و با قوانین بین المللی سازگار نیست.
