ترامپ با چمدانی پراز قرارداد وارد خلیج فارس شد!
بازتاب– دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز سه‌شنبه وارد ریاض شد؛ سفری که در ظاهر با تمرکز بر توافق‌های اقتصادی میان آمریکا و کشورهای خلیج فارس آغاز می‌شود، اما سایه سنگین جنگ در غزه و بحران اوکراین آن را به مأموریتی پیچیده‌تر بدل کرده است.
این سفر که شامل دیدار از عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی است، با اهداف سرمایه‌گذاری، همکاری اقتصادی و تحکیم روابط تجاری پی‌ریزی شده و شامل نشست‌هایی با رهبران شورای همکاری خلیج فارس و نشست اقتصادی میان مقامات سعودی و مدیران شرکت‌های بزرگ آمریکایی خواهد بود.
با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که تنش‌های سیاسی در منطقه و پرونده‌های باز بین‌المللی ممکن است بر فضای این دیدارها سایه بیفکند. آرون دیوید میلر، تحلیلگر ارشد بنیاد کارنگی، در گفت‌وگویی با NBC گفته است: «این سفر چیزی نیست جز تجارت، تجارت و باز هم تجارت.»
چتر تجاری ترامپ بر خاورمیانه
یکی از مقامات کاخ سفید در بیانیه‌ای تأکید کرده است که ثبات و امنیت در خاورمیانه به سود اقتصاد جهانی و به‌ویژه اقتصاد ایالات متحده خواهد بود و ترامپ در دیدارهای خود به دنبال گسترش زمینه‌های همکاری سرمایه‌گذاری میان آمریکا و کشورهای میزبان خواهد بود.
در این میان، نزدیکان ترامپ نیز روابط او با عربستان سعودی را در بهترین سطح ممکن توصیف کرده‌اند. یک متحد نزدیک به ترامپ که روابط گسترده‌ای با مقامات سعودی دارد، گفته است: «هیچ‌گاه رابطه میان دو طرف چنین گرم و راهبردی نبوده است.»
از سوی دیگر، خانواده ترامپ در حال توسعه فعالیت‌های تجاری خود در منطقه هستند؛ اقدامی که برخلاف رویکرد محتاطانه‌تر دوره نخست ریاست‌جمهوری اوست. تنها در ماه گذشته، قراردادی برای ساخت زمین گلف با برند ترامپ در نزدیکی دوحه نهایی شده که با همکاری یک شرکت سعودی صورت گرفته است؛ قراردادی که بار دیگر نگرانی‌هایی درباره بهره‌برداری تجاری از موقعیت سیاسی او برانگیخته است.
هدیه بحث‌برانگیز یک «کاخ پرنده»
یکی از جنجالی‌ترین موضوعات این سفر، پیشنهاد قطر برای اهدای یک هواپیمای مجلل به ترامپ است؛ هواپیمایی به ارزش حدود ۴۰۰ میلیون دلار که به «کاخ پرنده» شهرت یافته و اکنون به محل جدل سیاسی در واشنگتن بدل شده است. منتقدان این هدیه را ناقض بند موسوم به «امتیازات خارجی» در قانون اساسی آمریکا می‌دانند که دریافت هرگونه هدیه از دولت‌های خارجی را بدون تصویب کنگره ممنوع می‌کند.
با این حال، کاخ سفید اعلام کرده که دولت ترامپ به تمام اصول شفافیت و اخلاق حرفه‌ای پایبند خواهد ماند. خود ترامپ نیز در پاسخ به خبرنگاران، این هواپیما را «نوعی مشارکت» خوانده و گفته است: «این هدیه بزرگی از سوی قطر است و من واقعاً از آن قدردانی می‌کنم. چه کسی ممکن است یک هواپیمای رایگان و گران‌قیمت را رد کند؟ این هدیه در آینده به کتابخانه ریاست‌جمهوری من منتقل خواهد شد، من قصدی برای استفاده شخصی از آن ندارم.»
پرونده‌های گره‌خورده به جنگ
پیش از ترک واشنگتن، ترامپ از آزادی یکی از گروگان‌های آمریکایی توسط حماس خبر داد و ابراز امیدواری کرد که بتواند در جریان این سفر، به آزادی گروگان‌های بیشتری دست یابد.
در کنار محورهای اقتصادی، تحلیلگران این سفر را فرصتی دیپلماتیک نیز می‌دانند. میلر می‌گوید: «موضوعاتی روی میز است که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ وجود نداشت و اکنون این امکان را به او می‌دهد که نقشی فراتر از پیشینیان خود ایفا کند — در حوزه‌هایی مانند منازعه اسرائیل و فلسطین یا مواجهه با ایران.»
اما جنگ غزه تهدیدی جدی برای گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم محسوب می‌شود؛ توافقاتی که ترامپ آن‌ها را به‌عنوان دستاورد شاخص سیاست خارجی‌اش معرفی کرده بود و موجب عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و چند کشور عربی شد. دولت بایدن نیز تلاش کرد مسیر ترامپ را ادامه دهد و با میانجی‌گری، عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل را رقم بزند، اما درگیری‌های اخیر میان حماس و اسرائیل، این چشم‌انداز را تیره کرده است.
اکنون عربستان سعودی بار دیگر تأکید کرده که حمایت از تشکیل کشور مستقل فلسطین، شرط هرگونه توافق رسمی با اسرائیل است. در همین راستا، جالب است که سفر فعلی ترامپ شامل توقف در اسرائیل نمی‌شود — موضوعی که در نخستین سفر دوره قبلش در سال ۲۰۱۷ جزو برنامه‌های اصلی بود.
یک مقام پیشین دولت ترامپ که نخواست نامش فاش شود، گفته است: «ترامپ می‌خواهد تصویری از خود به‌عنوان صلح‌ساز جهانی ارائه دهد. اما فعلاً هم در اوکراین و هم در غزه، هنوز نتوانسته وعده‌هایش برای توقف جنگ را عملی کند.»
ترامپ همچنین اعلام کرده که ممکن است روز پنج‌شنبه به ترکیه سفر کند تا در نشستی میان ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، حضور یابد؛ اگرچه تصمیم نهایی او هنوز قطعی نیست.
او روز دوشنبه گفت: «در حال بررسی این موضوع هستم که شاید به آنجا پرواز کنم — البته فقط اگر فکر کنم که می‌توانم نقشی مفید داشته باشم.»
