“ترامپ” از “بن‌سلمان” پیشی گرفت
چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ینگه دنیا است، موافقانش می‌گویند روز به روز بر محبوبیتش افزوده می‌شود ولی منتقدانش انتظار دارند که اکثریت دموکرات کنگره جدید آمریکا که از ژانویه ۲۰۱۹ فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز می کنند، موضوع استیضاح وی را به صورت جدی‌تر پی گیری کنند، آنها امید دارند که او به انتخابات ۲۰۲۰ نرسد و حتی بسیاری از برنامه های‌شان را مبتنی بر این امید شاید کاذب، تعریف کرده‌اند.
از قضاوت نمی‌ترسد، رک و صریح صحبت می‌کند و به خوبی با چگونگی استفاده از رسانه‌های نوین از جمله توییتر آشناست. ارتباط خوبی با مهاجران، اقلیت‌های مذهبی به ویژه مسلمانان، اقلیت‌های جنسی و زنان ندارد. منتقدانش می‌گویند که او فردی خودمحور است، نژاد پرست و شومن است. به هویت جکسونیسم او اشاره می‌کنند و بسیاری از سیاست‌ها و شعارهایش را از جمله نخست آمریکا را در این چارچوب تعریف می‌کنند.
وقتی در ژانویه ۲۰۱۷ قدرت را در دست گرفت، تعدادی از کارشناسان تصور می‌کردند که این هندوانه سربسته در عرصه سیاست با حضور در عرصه قدرت در سیستم ساختاری و تصمیم‌گیری آمریکا هضم خواهد شد و رویه‌های روسای‌جمهور پیشین را در پیش می‌گیرد. ولی تاکنون روند به نحو دیگری به پیش رفته است. او هر کاری را انجام می‌دهد که بگوید با روسای جمهور پیشین آمریکا به خصوص اوباما متفاوت است و از تبعات چنین موضوعی هراسی به خود راه نمی‌دهد چنان که وقتی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد با افتخار خود را موفق‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا معرفی می‌کند و مورد استهزاء مخاطبانش قرار می‌گیرد خنده‌های حاضران در سالن را به نفع خود مصادره می‌کند.
خبرگزاری دانشجویان ایران در آستانه فرا رسیدن سال نو میلادی( ۲۰۱۹) در گفت‌وگو با کارشناسان و صاحب‌نظران عرصه بین‌الملل و سیاست خارجی کشور از آنها پرسیده که به نظرشان خبرسازترین چهره بین‌المللی سال ۲۰۱۸ فارغ از عملکرد مثبت یا منفی آنها چه کسی بوده است؟ در این ارزیابی که البته با تعداد معدودی از کارشناسان صورت گرفت دونالد ترامپ به عنوان خبرسازترین چهره سال ۲۰۱۸ معرفی شد و از رقبایی چون محمد بن سلمان، جمال خاشقچی، پوتین، و… و. سبقت گرفت.
کارشناسانی که او را به عنوان جنجالی‌ترین فرد سال ۲۰۱۸ معرفی کرده است، معتقد هستند که مجموعه اقداماتی که او در عرصه بین‌الملل انجام داده باعث شده که تفکر جامعه جهانی در مورد روسای جمهور آمریکا و هیات حاکمه در این کشور تغییر کند، این تحلیلگران استفاده گاه و بی گاه ترامپ از توییتر برای بیان مواضعش، دیدار او با رهبر کره شمالی در سنگاپور، تصمیمش برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و افغانستان، عملکردش در مورد مهاجرین لاتین تبار، خارج کردن آمریکا از برجام و تعداد دیگری از پیمان‌های بین‌المللی، ایجاد جنگ تجاری بین آمریکا و چین و اتحادیه اروپا و تاکید او مبنی بر این اینکه اروپا باید بیش از گذشته هزینه‌های ناتو را تامین کند، اجرایی کردن تصمیمش برای انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس، حمایتش از بن سلمان در موضوع قتل خاشقچی و جنایت‌های سعودی در یمن، فروش گسترده تسلیحات جنگی به کشورهای خاورمیانه و… را از دلایل انتخاب او به عنوان چهره سال ۲۰۱۸ عنوان کرده‌اند.
البته کارشناسانی که در این ارتباط مورد گفت‌وگو قرار گرفته‌اند در مورد آینده ترامپ در سال ۲۰۱۹ دارای نگاه‌های متفاوتی هستند. چنانکه در این ارتباط صادق زیباکلام می‌گوید که ترامپ در سال ۲۰۱۹ نیز به سیاست‌های اتخاذ شده در سال ۲۰۱۸ ادامه می‌دهد. او همچنین معتقد است که ترامپ با سیاست‌هایش باعث شده که شرایط اقتصادی برای طبقه متوسط و زیر متوسط آمریکا بهبود پیدا کند و همین موضوع به افزایش محبوبیت وی در داخل آمریکا منجر شده است.
اما ابراهیم رحیم پور معاون پیشین وزیر خارجه نظری متفاوت از زیبا کلام دارد، او معتقد است که مجموع تحولات نشان می‌دهد که ترامپ در سال ۲۰۱۹ ضعیف‌خواهد شد، با مشکلات جدی در راستای پیشبرد اهدافش روبرو خواهد بود و اقدامات فریب مابانه‌اش دیگر چندان مورد توجه افکار عمومی آمریکا قرار نخواهد گرفت.
سید رضا صدرالحسینی دیگر کارشناس مسائل بین‌المللی که ترامپ را به عنوان جنجالی‌ترین شخصیت سال ۲۰۱۸ انتخاب کرده در ارتباط با آینده ترامپ می‌گوید با توجه به شناخت نسبی که از این شخصیت وجود دارد به احتمال زیاد او در سال ۲۰۱۹ نیز به رفتارها و اقدامات حاشیه‌ساز و جنجال آفرین خود ادامه خواهد داد و همچون سال ۲۰۱۸ باعث ایجاد شوک در جامعه جهانی خواهد بود. چنانکه می‌توان پیش‌بینی کرد که خبرسازترین شخصیت در سال ۲۰۱۹ نیز خود ترامپ خواهد بود.
احمد دستمالچیان، کاردار پیشین ایران نیز معتقد است که ترامپ درسال ۲۰۱۹ دچار دردسرهای زیادی خواهد شد. چنانچه می‌توان پیش بینی کرد که نتایج تحقیقات «بازرس رابرت مولر» و اثبات دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶، رویارویی مجلس نمایندگان و سنای این کشور با سیاست‌های تک‌روانه ترامپ و همچنین به وجود آمدن رکود اقتصادی در این کشور از جمله دردسرهای ترامپ خواهد بود.
محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی که عده‌ای او را ماجراجو و عده‌ای دیگر اصلاح‌گر بدشانس می‌نامند ، دومین شخصیتی است که از سوی برخی تحلیلگران و کارشناسان مسائل بین‌الملل به عنوان شخصیت سال ۲۰۱۸ انتخاب شده است.
این تحلیلگران سیاست‌های ماجراجویانه محمد بن سلمان در منطقه از جمله ادامه دادن به جنگ یمن، قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول و آشکار شدن دخالت بن سلمان در قتل این روزنامه نگار سعودی – آمریکایی توسط برخی از اسناد، قراردادهای تجاری سنگین او با ترامپ، انجام اصلاحات اجتماعی و اقتصادی پرسر و صدا در عربستان از سوی او ، بازداشت سعد الحریری نخست وزیر لبنان و مجبور کردن وی به استعفا در ریاض را از جمله عواملی دانسته‌اند که محمد بن سلمان را به عنوان چهره خبرساز ۲۰۱۸ تبدیل کرده است.
رامین مهمان‌پرست، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه کشورمان از جمله افرادی است که بن سلمان را به عنوان شخصیت سال ۲۰۱۸ می‌داند. او در مورد آینده بن سلمان می‌گوید که تصور نمی‌کنم آینده خوبی در پیش روی این ولیعهد جوان باشد؛ چرا که حقایق جنایت‌های سران سعودی در منطقه به خصوص یمن در حال روشن شدن برای افکار عمومی است و قدرت‌هایی که از او حمایت کردند تا او بر اریکه قدرت نشیند باید کم کم فکری در مورد جانشینی او کنند. در مقابل این نگاه، احمد زید آبادی روزنامه‌نگار و پژوهشگر مسائل سیاسی ، معتقد است که بن سلمان بحران قتل خاشقجی را پشت سر گذاشته و در سال ۲۰۱۹ کمتر در معرض توجهات قرار می‌گیرد.
امیر علی ابوالفتح دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل که او نیز بن سلمان را به عنوان جنجالی‌ترین شخصیت سال ۲۰۱۸ انتخاب کرده است ، می‌گوید محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۹ همچنان قدرت خودرا در عربستان سعودی حفظ می‌کند و اگر عمر پدرش خاتمه پیدا کند شانس او برای نشستن بر تخت سلطنت بسیار زیاد است اما در عین حال با دردسرهایی مواجه است چرا که افکار عمومی و رسانه‌های جهان قتل جمال خاشقجی را فراموش نکرده‌اند و این موضوع را دنبال می‌کنند.
او تاکید دارد که ولیعهد سعودی در سال ۲۰۱۹ همچون سال ۲۰۱۸ از سوی منتقدان و حامیانش تحت فشار خواهد بود، بنابراین می‌توان گفت که سال ۲۰۱۹ سال سختی برای محمد بن سلمان خواهد بود.
جمال خاشقجی روزنامه نگار آمریکایی -سعودی دیگر چهره‌ای است که از سوی برخی از کارشناسان عرصه بین‌الملل و سیاست خارجی به عنوان چهره سال ۲۰۱۸ انتخاب شده است.
تحلیل‌گرانی همچون صابر گل‌عنبری معتقدند که قتل فجیع این روزنامه‌نگار در کنسولگری عربستان در استانبول او را به خبرسازترین فرد سال ۲۰۱۸ تبدیل کرد و این قتل تاثیرات مهمی بر وضعیت منطقه‌ای و جهانی عربستان داشته است چنان که روابط این کشور را با تعدادی از کشورها به مرز بحرانی رساند .
گل‌عنبری اضافه می کند که پرونده خاشقجی، آل سعود را با بحرانی مواجه کرد که شاید بتوان گفت که این خاندان در سه دوره حکمرانی خود درگیر چنین بحرانی نبوده است .
در این ارتباط سیدرضا قزوینی، نیز همچون کارشناسانی که خاشقجی را به عنوان چهره سال ۲۰۱۸ انتخاب کردند معتقد است که قتل وی تاثیر عمده‌ای در تحولات در منطقه گذاشت. چنانچه این قتل باعث شد توجه افکار عمومی به جنایت‌های عربستان در یمن بیشتر جلب شود و حتی تعدادی از سناتورهای آمریکایی را به این سمت سوق دهد که تحریم‌هایی را علیه بن سلمان و عربستان سعودی وضع کنند، در حالی که رئیس‌جمهور این کشور با این موضوع همراه نبود.
قزوینی تاکید می‌کند در واقع می‌توان گفت این قتل به نوعی آینده سیاسی بن سلمان را با چالش‌های جدی مواجه کرده است .
رئیس جمهور مغرور روسیه که منتقدانش او را به تمامیت‌خواهی و حتی دیکتاتوری متهم می‌کنند یکی دیگر از شخصیت‌های بین‌المللی بود که از سوی برخی از کارشناسان به عنوان شخصیت سال ۲۰۱۸ انتخاب شد.
از جمله افرادی که پوتین را به عنوان شخصیت سال ۲۰۱۸ انتخاب کرده حسین موسویان ، دیپلمات پیشین کشورمان است. او در این راستا معتقد است که پوتین در سال ۲۰۱۸ منافع ملی روسیه را در شرق و غرب و خاورمیانه به خوبی و در سطح عالی پیش برده و با نفوذ در سیستم داخلی آمریکا یک بحران سیاسی بزرگ در این کشور ایجاد کرده، بحرانی که بی‌سابقه یا کم سابقه است.
این دیپلمات پیشین کشورمان همچنین با اعتقاد بر این که پوتین در کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا و اروپا بر روسیه موفق بوده گفت: او توانسته هم‌زمان روابط خود را با ایران و دشمنان ایران در منطقه از جمله عربستان گسترش دهد.
موسویان همچنین از سیاست روسیه در دعوت از طالبان دشمن دیرینه خود به مسکو و برگزاری نشست‌های صلح افغانستان در این کشور تمجید می‌کند و می‌گوید این اقدامات روسیه باعث استقبال پاکستان وعربستان شده است. چنانکه این موضوع باعث شد که آمریکایی‌ها نیز ناچارا برای عقب نماندن از عرصه میدانی افغانستان، مذاکرات با طالبان را آغاز کنند .
حمیدرضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت خارجه کشورمان نیز در حالی که معتقد است خبرسازترین و تاثیرگذارترین شخصیت بین‌المللی در عرصه منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۸ سردار قاسم سلیمانی است از پوتین نیز به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته ی سال ۲۰۱۸ یاد می‌کند، چنان که در این ارتباط معتقد است که پوتین با روش‌های سنجیده خود آمریکا را در منگنه قرار داده است .
رضا نصری ، تنها کارشناس و تحلیل‌گری است که در جریان این مصاحبه ها صرفا نگاه به داخل کشور داشت و عملکرد «دستگاه دیپلماسی ایران» در قبال تحریم‌های آمریکا بزرگترین اتفاق سال 2018 می‌داند و از کسانی که در برابر تحریم‌های آمریکا ایستادگی کرده‌اند، تمجید می‌کند .
او در مورد علت این انتخاب توضیح می دهد :در سال ۲۰۱۸ روند بسیار مهمی در سطح جهان به راه افتاد که می‌تواند تاثیرات بلندمدت، ماندگار و تاریخ‌سازی در روابط بین‌المللی داشته باشد. این روندی است که طی آن مهم‌ترین کشورهای جهان تصمیم گرفته‌اند از یک سو استیلای «دلار» بر معادلات اقتصاد جهانی را بشکنند و نقش آن را پس از چند دهه در معاملات تجاری بین‌المللی کم‌رنگ‌تر کنند و از سوی دیگر – با اندیشیدن سازوکارها و تدابیر جدید – از استقلال خود نسبت به قوانین فراسرزمینی (Extraterritorial laws) آمریکا پاسداری کنند تا کمتر تحت تاثیر پدیده‌ای به اسم «تحریم‌های ثانویه» قرار گیرند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه افزود: معتقدم کسانی که توانستند – با بهره‌برداری هوشمندانه از «نقض برجام» توسط آمریکا – محرک و مشوق آغاز این روند تحول‌ساز شوند، از تاثیرگذارترین چهره‌های بین‌المللی امسال و سال‌های پیش رو هستند. هرچند این روند تحول‌ساز – که برخی در ادبیات روابط بین‌الملل آن را نویدبخش تغییری بنیادین (Transformative) می‌دانند – آنطور که می‌بایست مورد توجه رسانه‌های داخل کشور قرار نگرفت، اما معتقدم «دستگاه دیپلماسی ایران» و برخی چهره‌های سنت‌شکن اروپایی، به عنوان پیش‌قراول این جریان، بیش از سایر بازیگران شایسته تقدیر هستند.
