«تحکیم دیوار تحریم»، تنها هدف آمریکا از تحریم ۱۸ بانک
کارشناس مسائل تحریم، «تحکیم دیوار تحریم» را خیال خام آمریکا برای امتیاز گرفتن در هر مذاکره‌ای با ایران دانست و گفت: با فضاهایی در نقل و انتقالات ارزی کشور مواجه هستیم که قابل تحریم نیستند.
سعید داغینه در گفتگو با مهر اظهار داشت: مطابق با بیانیه رسمی وزارت خزانه داری آمریکا، ۱۸ بانک، ذیل دستور اجرایی ۱۳۹۰۲ تحریم شده‌اند؛ به این معنا که دستور اجرایی ۱۳۹۰۲ که ژانویه ۲۰۲۰ میلادی صادر شده، به وزارت خزانه داری اجازه می‌دهد که بر تمامی بخش‌های اقتصادی ایران تحریم اعمال کند.
وی افزود: به موجب این رأی، وزارت خزانه‌داری آمریکا اختیار دارد که بر روی بخش مالی اقتصاد ایران تحریم اعمال کند؛ اما اینکه در عمل با اعمال این تحریم ثانویه، چه عملیات و اتفاقی در اقتصاد ایران رخ خواهد داد و آیا شرایط سخت‌تر از قبل خواهد شد، تصور من این نیست.
این کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌المللی در ادامه به سخنان رئیس کل بانک مرکزی اشاره و تصریح کرد: مطابق با گفته رئیس کل بانک مرکزی، بیشتر تراکنش‌های مالی ایران در حوزه غیررسمی و خارج از شبکه بانکی دنیا صورت می‌گیرد و عمدتاً کار از طریق صرافی‌ها و دیگر ابزارهای غیر بانکی پیش می‌رود؛ بنابراین ایران از فضای رسمی بانکی برای نقل و انتقالات خود بهره نمی‌گیرد که فضای کنونی، مشکلی برای آن ایجاد کند؛ به نحوی که راه‌هایی هم اکنون در حال استفاده است که به نوعی غیرقابل تحریم به شمار می‌رود.
داغینه با بیان اینکه تحریم‌های ثانویه ۱۸ بانک، در فضای نظام بانکی ایران تغییر جدی ایجاد نکرده و تغییر عملیاتی مشاهده نخواهیم کرد؛ اما اینکه چرا آمریکا این اقدام را صورت داده باید گفت که دو هدف را دنبال می‌کند؛ اول اینکه فشار روانی را علیه مردم ایران افزایش دهد و دوم اینکه در راستای بحث FSW یا همان «تحکیم دیوار تحریم» گام برمی‌دارد؛ اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها یا همان FDD به دولت ترامپ پیشنهاد داده که ساختار نظام تحریمی خود بر علیه ایران را پیچیده و دیوار تحریم را روز به روز بلندتر کند.
این تحلیلگر مسائل تحریم معتقد است که آمریکا تلاش می‌کند که با اعمال این تحریم‌ها، دست برتر را در مذاکرات آینده حفظ کرده و ایران را مجبور کند به خاطر برداشتن این تحریم‌ها، امتیازات جدی‌تری بدهد. در واقع، هدف آمریکا این است که از این فضای ایجاد شده به نحو مطلوب بهره‌برداری کند؛ این در شرایطی است که اولین کارکرد آمریکا از اعمال این تحریم‌ها، این است که فشار روانی ایجاد کند و ممکن است در فضای بازار ارز نیز به لحاظ روانی، تأثیری ایجاد نماید؛ ولی در فضای واقعی اقتصاد ایران، موضوع جدیدی را مشاهده نخواهیم کرد؛ چراکه با فضاهایی در نقل و انتقالات ارزی مواجه هستیم که قابل تحریم نیستند.
وی با بیان اینکه عوامل دیگری همچون بازگشت ارز حاصل از صادرات ممکن است بازار ارز ایران را متلاطم کند؛ گفت: همانطور که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که با بازگشت ۸ میلیارد دلار ارز صادراتی که تا پیش از تیرماه ۹۹ به کشور بازنگشته بود، بازار به آرامش خواهد رسید؛ البته باید توجه داشت که ارز، یک مساله پیچیده‌ای است که می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد؛ اما به هر حال ارز صادراتی باید در خدمت وارد کشور قرار گیرد.
داغینه ادامه داد: موضوع دیگری که در سایه تحریم ثانویه ۱۸ بانک به چشم می‌خورد، در رابطه با مسائل حقوق بشری این تحریم‌ها است در فضای تحریمی بعد از آبان ماه ۹۷ یک فشار سیاسی و رسانه‌ای علیه دولت آمریکا به وجود آمد که دولت آمریکا کالاهای بشردوستانه را تحریم کرده است. این فشار باعث می‌شد تیغ تحریم کندتر شود. آمریکا برای اینکه از خودش سلب اتهام نماید و هم چنین راهبرد تحریمی خود را پیش ببرد، وزارت خزانه داری آمریکا در آبان ماه ۹۸ یک دستورالعملی صادر کرد برای تجارت بشردوستانه. این دستورالعمل شامل اقداماتی بود که بانک‌ها، مؤسسات مالی و شرکت‌های تجاری خارجی باید انجام می‌دادند؛ از جمله جزئیات مربوط به ذینفعان در تراکنش‌های مالی. آمریکا بر اساس این دستورالعمل به دنبال این بود که تجارت بشردوستانه ایران را کانالیزه کند و بر روی آن کنترل داشته باشد. در اواخر بهمن ماه دفتر اوفک وزارت خزانه داری مجوز عمومی ابلاغ کرد که مطابق این مجوز برخی از دارایی‌های بانک مرکزی در خارج کشور آزاد می‌شد و این امکان برای تسهیل تجارت بشردوستانه فراهم می‌شد. اما این اقدام هم در راستای همان پازل کانالیزه کردن تجارت بشردوستانه ایران صورت گرفت. اینستکس و کانال سوئیس هم در چارچوب همین دستورالعمل آمریکا کار می‌کردند.
وی اظهار داشت: متأسفانه وقتی مشکل ویروس کرونا برای کشور پیش آمد، اندیشکده FDD که در واقع نهاد تصمیم‌ساز دولت آمریکا در حوزه تحریم محسوب می‌شود، به دولت آمریکا گرا دادند کاری که تحریم‌های آمریکا نتوانست انجام بدهد، کرونا انجام داد و صادرات غیرنفتی ایران دچار آسیب شده است.
داغینه گفت: بخشی ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به چرخه‌ی اقتصاد باز می‌گردد و به عنوان یکی از منابع تأمین ارز برای واردات کالاهای اساسی استفاده می‌شود، وقتی صادرات غیرنفتی آسیب ببیند یعنی فرایند بازگشت ارز هم دچار اختلال می‌شود و ممکن است واردات کالاهای اساسی را تحت تأثیر قرار بدهد. دولت آمریکا با گرایی که اندیشکده FDD داده است، تحریم تجارت بشردوستانه را تشدید کرده تا از این طریق سیاست فشار حداکثری بتواند به هدف خود دست پیدا کند.
وی ادامه داد: هر چند که وزارت خزانه داری آمریکا در دستور جدیدی که برای تحریم ثانویه ۱۸ بانک اعلام کرده، به صراحت گفته که اقلام بشردوستانه تحت این تحریم قرار نمی‌گیرند؛ اما عملاً از این فرصت کرونا استفاده شد که حداکثر فشار را وارد آورد؛ بنابراین ما الان از نظر تجارت اقلام بشردوستانه تحریم هستیم و برای تسهیل تراکنش‌های بانکی تجارت اقلام بشردوستانه از فضای غیررسمی استفاده می‌کنیم.
