تحریم ایران و بهای نفت؛ کدام طرف دچار مشقت خواهد شد؟
کلیفورد کراوس در نیویورک تایمز نوشت: روز دوشنبه با آغاز فاز جدید تحریم های آمریکا علیه ایران، خریداران و فروشندگان بازار نفت وارد دوره جدیدی از ابهام شدند. ترامپ با خروج از توافق هسته ای که رییس جمهوری پیشین آمریکا به منظور تحدید فعالیت های هسته ای ایران آن را منعقد کرده بود، اعمال فشار بر فعالیت های سیاسی و نظامی ایران در خاورمیانه را هدف گرفته است.
به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: دولت ترامپ اطمینان دارد که اعمال تحریم های جدید تنها موجب فشار بر ایران می شود و بازار نفت با واکنش منفی و جهش قیمتی مواجه نمی شود. این قماری است که ممکن است متضرران نهایی آن شهروندان آمریکایی باشند که به پمپ بنزین ها برای پر کردن باک خودرویشان می روند. اما تاثیر ابتدایی این اقدام تقریبا ملایم بوده است. باوجود آغاز تحریم ها، بهای نفت در هفته های اخیر روند نزولی داشته است.
تحریم ها چه می کنند؟
تحریم های جدید نه فقط صادرات نفت بلکه کشتیرانی، فرودگاه ها، موسسات مالی و بیمه را نیز هدف گرفته است. مبادلات آمریکا با ایران از قبل نیز تحت نظارت شدیدی بود اما اکنون دولت ترامپ تهدید کرده هر شرکتی را که با ایران مبادله کند از بازار و نظام مالی آمریکا محروم خواهد کرد. به شرکت ها این اختیار داده شده یا با ایران به تجارت بپردازند یا بازار آمریکا را انتخاب کنند که بسبار بزرگ تر و سودآورتر است. ریک پری، وزیر انرژی در یادداشتی در وال استریت ژورنال نوشت “تحریم های جدید پیام شفافی به ایران می فرستد: یا رفتار خود را عوض کنید یا از پیامدهای آن رنج ببرید”.
دولت ترامپ به کشورهای وارد کننده اصلی نفت ایران مانند چین، هند و ژاپن معافیت داده تا فعلا به واردات نفت از ایران ادامه دهند. مقامات آمریکا گفته اند این معافیت ها موقتی و مشروط به کاهش تدریجی خرید نفت هستند.
بازارها چه واکنشی نشان داده اند؟
بازار نفت مقاومت عجیبی به خرج داده است و حتی روز دوشنبه کمی بهای نفت افت کرد. بسیاری از کارشناسان انتظار داشتند بهای نفت افزایش جهشی داشته باشد مانند سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ که دولت اوباما قصد داشت با وضع تحریم ها ایران را به پای میز مذاکره بکشاند و موجب شد بهای نفت به ۱۰۰ دلار نیز برسد. این بار متوسط بهای نفت ۷۳ دلار است و بهای نفت وست تکزاس اینترمدیت ۱۰ دلار از آن پایین تر است.
جالب این است که این واکنش ملایم در حالی رخ داده که صادرات نفت ایران به طور میانگین روزانه ۱.۳ میلیون بشکه کمتر از ۲.۴ میلیون بشکه در بهار گذشته است.
چشم انداز فشار بر ایران و کاهش صادرات آن از ابتدای سال سایر عرضه کنندگان را بر آن داشته بود که به تولید خود بیفزایند. در نتیجه شکاف ناشی از کاهش صادرات ایران توسط آمریکا، روسیه و عربستان پر شده است. آمریکا و روسیه هر دو به رکورد بی سابقه تولید ۱۱.۳ میلیون بشکه ای رسیده اند و عرضه کشورهای عضو اوپک نیز با وجود کاهش عرضه ایران و ونزوئلا به بالاترین سطح در دو سال گذشته رسیده است.
با افزایش احداث پایانه ها و خطوط نفتی در تکزاس و خلیج مکزیک، ظرفیت صادراتی آمریکا نیز افزایش می یابد. از طرف دیگر کاهش تقاضای چین و کند شدن رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه فشار بیشتری بر بهای نفت وارد آورده است.
تاثیر بر خریداران چگونه خواهد بود؟
تاکنون فشار بر مالکان خودروها افزایش یافته است. بهای متوسط یک گالن بنزین معمولی در آمریکا ۲.۷۶ دلار است که اگرچه ۵ سنت کمتر از هفته قبل و ۱۵ سنت کمتر از ماه قبل است، هنوز ۲۴ سنت بالاتر از سال گذشته است. با این وجود برخی معتقدند با گذشت زمان عرضه نفت کمتر خواهد شد به ویژه در فصل سفرهای خودرویی یعنی تابستان آینده که افزایش قیمت را به دنبال خواهد داشت.
نفت گران تر به معنای سوخت گران تر برای هواپیماها نیز خواهد بود که بار آن نیز بر دوش مسافران هوایی قرار خواهد گرفت. همچنین به معنای افزایش قیمت پلاستیک ها خواهد بود و گاز طبیعی که به نوبه خود بر بهای برق مصرفی خانوارها اثر می گذارد.
چشم انداز آینده چگونه است؟
وضعیت آتی تا حد زیادی به نحوه واکنش ایران به تحریم ها بستگی دارد و میزان نفتی که خواهد توانست به طور قاچاقی از مسیر کردستان و ترکیه به فروش برساند. اگر ایران تلاش کند چنانکه تهدید کرده تنگه هرمز را مسدود کند، بهای نفت جهش قابل توجهی خواهد داشت. هرگونه حمله نظامی یا سایبری به عربستان سعودی یا اسراییل می تواند نتیجه مشابهی به بار بیاورد. بالا رفتن تنش ها در یمن نیز که ایران در آنجا منافعی دارد می تواند برای دیگر تنگه حیاتی صدور نفت خطرساز شود و قیمت نفت را افزایش دهد.
برخی کارشناسان بر این باورند عرضه جهانی نفت در سطحی است که مانع افزایش قیمت در نتیجه تحریم ایران خواهد شد. سداد ابراهیم الحسینی یکی از مقامات سابق شرکت آرامکوی عربستان معتقد است تحریم نفت ایران اثری بر نوسان بهای نفت نخواهد داشت. او می گوید “در پی وفور عرضه از ناحیه عربستان و روسیه و همچنین افزایش تولید فراساحلی برزیل و نفت شیل، هر سطحی از تقاضا در سال های آتی پاسخ داده خواهد شد”.
تحلیلگران بارکلیز انتظار دارند نفت خام برنت در سال آینده بهای ۷۲ دلاری را حفظ کند اما برخی کارشناسان غربی نیز بهای بسیار بالاتری را پیش بینی می کنند. بادیالی کارشناس بانیان هیل می گوید: “بازار میزان عرضه جدید را بیش از اندازه تصور می کند. آیا دنیا می تواند روزانه ۵۰۰۰۰۰ بشکه به عرضه بیفزاید؟ من فکر نمی کنم”. بدر جعفر مدیر شرکت نفتی کرسنت پترولیوم در امارات متحده عربی می گوید ممکن است عربستان سعودی نتواند روند افزایش عرضه خود را حفظ کند. او اظهار می دارد: “با ادامه نگرانی ها از وضعیت تولید در نیجریه، ونزوئلا، آنگولا و لیبی در کنار قطع صادرات ایران، ممکن است شاهد افزایش قیمت تا ۸۰ دلار باشیم”.
