تجارت ایران و روسیه محدود است
روابط تجاری ایران و روسیه به دلیل ارتباط سیاسی خوب دو کشور همواره زیر ذره‌بین منتقدان بوده است. سهم ایران از بازار بزرگ روسیه بسیار اندک برآورد می‌شود و توقع آن می‌رود که در سایه گسترش روابط سیاسی و تعمیق آن، روابط تجاری و اقتصادی نیز در سطح عالی مورد توجه و مداقه قرار گیرد.
اگرچه مشکلات ایران در روابط بانکی بین‌المللی به تجارت خارجی کشور آسیب زده است اما قرار بود مشکل تجارت میان ایران و روسیه از طریق پیمان پولی دو جانبه حل و فصل شود که به نظر می‌رسد به جایی نرسیده است. در همین رابطه، به تازگی دستیار رئیس‌جمهوری روسیه اعلام کرده این کشور قصد دارد سیستمی مشابه سوئیفت برای حل مشکل نقل‌وانتقال پول با ایران برقرار کند. هنوز جزئیات این طرح مشخص نیست اما در صورت موفقیت ممکن است به افزایش تراز تجاری میان دو کشور منجر شود.
به گزارش بازتاب به نقل از آرمان، در گفت‌وگو با هادی تیزهوش‌تابان- رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه- به بررسی سطح روابط تجاری دو کشور پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
به نظر شما سیستم نقل‌وانتقال پول اعلامی از سوی روسیه تا چه میزان کارآمد است؟
البته بانک مرکزی ایران هنوز در این باره اظهار نظری نکرده است و ما نمی‌دانیم که این سیستم دقیقا چیست؛ اما سوئیفت یک سیستم بین‌المللی است و دو کشور نمی‌توانند به این شکل با هم سوئیفت برقرار کنند. مگر اینکه این سیستم متفاوتی باشد. زیرا غیرممکن است که سوئیفت بتواند بین دو کشور برقرار شود.
ایران تا چه میزان از گسترش روابط با اتحادیه اوراسیا در جهت پیشبرد اهداف اقتصادی بهره‌مند شده است؟
بحث پیمان‌نامه گمرکی اوراسیا مطرح است که تا آبان‌ماه یعنی حدودا دو ماه دیگر باید برقرار شود. پنج کشور اوراسیا یعنی روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان، گسترش روابط تجاری با ایران را در قالب این پیمان‌نامه پذیرفته‌اند و از 60 روز دیگر حدود 80 نوع از تعرفه‌ها به صفر نزدیک می‌شود. این مزیتی است که می‌تواند در بحث توسعه روابط ما با روسیه و آن چهار کشور دیگر اثرگذار باشد. همچنین مزیت دیگر این پیمان‌نامه این است که ما می‌توانیم صادرات مجددی از این کشورها به سمت اروپا داشته باشیم.
گفته می‌شود ارزش تجارت ایران و روسیه در سال جاری میلادی افزایش یافته است. سهم ایران از این مبادلات تجاری چقدر است؟
صادرات ایران به روسیه حدودا 533 میلیون دلار از حدود یک میلیارد و 800 میلیون دلار مبادلات تجاری میان دو کشور است. طبعا مابقی این رقم نیز صادرات روسیه به ایران بوده است.
قرار بود پیمان پولی دوجانبه برای مبادلات اقتصادی ایران و روسیه برقرار شود. در این صورت با توجه به حجم تجارت دو کشور، منافع اقتصادی کدامیک بیشتر تامین خواهد شد؟
اینجا بحث منافع مطرح نیست. بحث این است که اگر قرار است ریال با روبل مبادله شود این دو ارز باید به اندازه کافی در دو کشور وجود داشته باشد. یعنی در روسیه ریال کافی و در ایران نیز روبل کافی موجود باشد. این بر اساس مزیت کشور یا منفعت یک طرف مبادله نیست. با توجه به اینکه خود روسیه هم تحریم است، چنین پیمانی در صورتی که اجرا شود و اتفاق بیفتد مزایایی برای هر دو کشور خواهد داشت.
در این صورت از لحاظ رشد تجارت، کدام کشور می‌تواند سود بیشتری از این روابط کسب کند؟
این سودبری دو طرفه است. ممکن است حتی واردات به نفع ما تمام شود به دلیل آنکه برای مثال مواد اولیه تولید ما را تامین می‌کند و این ظرفیت را ایجاد می‌کند که کالای جدیدی تولید شود. به همین دلیل نمی‌توان واردات را کاملا منفی دانست. اگر مواد اولیه وارد شود، به تولید تزریق شده و مجددا کالا صادر شود مزیت بزرگی خواهد بود. در حقیقت واردات مواد اولیه برای کشور ما مزیت محسوب می‌شود. به همین دلیل نمی‌توان محاسباتی بر این مبنا انجام داد.
برخی کارشناسان بر این باورند که ایران بیش از آنکه به سمت روسیه و چین متمایل شود باید به سمت تجارت با اروپا برود. شما به‌عنوان رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه چه تحلیلی از این نظرات دارید؟
ما با هر کشوری که بتوانیم تجارت انجام دهیم و به آنجا کالا صادر کنیم، مزیت است. حال روسیه باشد یا کشورهای اروپایی، فرقی نمی‌کند. اما باید توجه کنیم که روسیه حدود 282 میلیارد دلار واردات دارد. این مزیت بزرگی برای ایران است تا با افزایش صادرات بتواند سهم بزرگی از این بازار را در دست خود بگیرد. اکنون ما سهم کمتر از یک درصدی از این بازار را در اختیار داریم. با توجه به ظرفیت موجود، این بازار برای ما بسیار مهم است. این در صورتی است که ساختارهای اقتصادی و تجاری ما برای ورود به بازار روسیه آماده باشد. در این صورت برای ما ارزش افزوده خواهد داشت. و این ارزش افزوده در صادرات به روسیه یا اروپا برای ما فرقی نمی‌کند زیرا در نهایت برای کشور مزیت خواهد بود و به نفع ماست.
بخش خصوصی ایران تا چه میزان آماده استفاده از این بازار بزرگ است؟
بخش خصوصی در حال تلاش است؛ هم در حوزه واردات و هم در حوزه صادرات. اگرچه رضایت‌بخش نیست اما ما امیدواریم با استفاده از موقعیت پیش‌آمده در مورد اوراسیا بتوانیم از امکانات این پیمان‌نامه استفاده کنیم و صادرات از بخش‌های مختلف را افزایش دهیم.
این در حالی‌ست که روابط سیاسی دو کشور در سطح خوبی قرار دارد؛ در این صورت چه موانعی باعث می‌شود وضعیت تجارت ایران و روسیه رضایت‌بخش قلمداد نشود؟
حقیقت این است که ما در تجارت با روسیه هنوز شناخت کافی از قوانین پیدا نکرده‌ایم و آگاهی کاملی از قوانین روسیه نداریم. از سوی دیگر، زیرساخت‌های اصلی ما مانند حمل و نقل و پروانه‌های کارگاه برای مواد فاسدشدنی یا کانتینرهای یخچال‌دار و غیره، مواردی است که هنوز با موانعی روبرو بوده و کاملا برطرف نشده است. هر زمان این زیرساخت‌ها آماده شود، ما می‌توانیم در زمینه صادرات به روسیه رشد بیشتری داشته باشیم. البته دولت هم دارد در این موارد کمک و پیگیری می‌کند. به‌ویژه اجلاس مشترکی که بین ایران و روسیه وجود دارد بسیار فعال عمل کرده و در بحث مروادت تجاری فیمابین بسیاری از مشکلات در حال رفع شدن هستند.
