تجارت ایران و ترکیه کمتر از پتانسیل روابط دو کشور است

ایران در رتبه ۱۹ در میان ۲۰ خریدار کالاهای ترکی قرار دارد و علی‌رغم فروش نفت و گاز به ترکیه، دهمین کشور صادر کننده به این همسایه غربی است .

ایران و ترکیه طی سالهای اخیر همکاری در امور منطقه ای را حفظ کردند که بیشتر شامل تلاش‌های مشترک برای ثبات در سوریه و اتحاد در برابر سیاست های آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه می‌شود. وزیر کشور ترکیه حتی ایده عملیات مشترک علیه نظامیان کُرد را مطرح کرد .
انتظار می‌رود اتحاد سیاسی میان دو کشور تجارت دو جانبه را هم تقویت کند. قدمهایی هم در این مسیر برداشته شد. در 2015 یک قرارداد تجاری ترجیحی بین دو همسایه بسته شد که عوارض بر 125 تولید صنعتی و 142 محصول کشاورزی را کاهش می‌داد. دو سال بعد یک قرارداد پایاپای امضا شد که اجازه استفاده از ارزهای ملی را در تجارت دوجانبه می داد .
هدف دو کشور از امضای این قرارداد ترجیحی تقویت تجارت دو جانبه تا 35 میلیارد دلار بود. پس از 4 سال نتیجه ناامید کننده بود. در 2018 ارزش تجارت دوجانبه دو کشور 9.3 میلیارد دلار بود که پایین‌ترین حد طی 9 سال گذشته را نشان می داد .
تجارت دو جانبه پس از رسیدن به 10 میلیارد دلار در 2010 تا 21.9 میلیارد دلار بالا رفت .
صادرات ترکیه به ایران که در 2012 به 9.9 میلیارد دلار رسیده بود در 2017 ، 3.3 میلیارد دلار و در 2018 ، 2.4 میلیارد دلار بود. ارزش واردات از ایران هم در 2017 ، 7.5 میلیارد دلار و در 2018 ، 6.9 میلیارد دلار بود که از 12.5 میلیارد دلار 2018 کم‌ تر بود .
بسیاری امیدوار بودند با به کارگیری ریال ایران و لیره ترکیه ، روابط تجاری راحت‌تر و میزان تجارت تقویت شود. ایران در رتبه 19 در میان 20 خریدار کالاهای ترکی قرار دارد و علی‌رغم فروش نفت و گاز به ترکیه، دهمین کشور صادر کننده به این همسایه غربی بود .
روند نزولی تجارت دو جانبه تا امسال هم ادامه داشته است. صادرات ترکیه به ایران 27 درصد افت کرد و به 191 میلیون دلار رسید و واردات از ایران 16 درصد کاهش یافت و 458 میلیون دلار بود .
کاهش مبادلات تجاری مربوط می‌شد به گرفتاری‌های اجرای قرارداد تجاری ترجیحی که در 2015 امضا شد .
ولی علی رغم ناامیدی در تجارت، همکاری در سایر زمینه‌ها مخصوصا گردشگری تقویت می‌شود. انجمن آژانسهای مسافرتی ترکیه و انجمن حمل و نقل هوایی و آژانس های گردشگری ایران در فوریه قراردادی امضا کردند تا تعداد گردشگران بین دو کشور را افزایش دهند. طبق گزارشات از 40 میلیون گردشگری که در 2018 از ترکیه بازدید کردند، 2 میلیون نفر ایرانی بودند .
این رقم نشان می دهد علی رغم مشکلات اقتصادی در ایران، همکاری های بین دو کشور گردشگری را تقویت کرده است .
سرمایه گذاری ایرانی ها در املاک ترکیه هم رو به افزایش است. سال گذشته ایرانیها 3652 خانه در ترکیه خریدند و پس از عراقی ها که 8205 خانه خریده بودند، رتبه دوم را به دست آوردند .
تاجران ایرانی نیز بیش از پیش جذب ترکیه می شوند. سال گذشته ایرانی‌ها 1019 شرکت در ترکیه تاسیس کردند که نسبت به 357 شرکت 2017 افزایش داشت. این شرکت‌ها علاوه بر تبادل توریستی و افزایش خرید باعث تقویت ارتباط بین مردم دو کشور می شوند .
ولی تلاش ایران برای حفاظت از اقتصادش در شرایط فعلی، تجارت را سخت تر کرده است. تعجبی نیست وزارت تجارت روسیه به موسسات و شرکت های داخلی خود هشدار داده که ایران در رتبه 124 از 190 کشور در زمینه آسانی تجارت طبق آمار 2017 قرار دارد .