تجارت ایران و ترکیه کمتر از پتانسیل روابط دو کشور است

ایران در رتبه ۱۹ در میان ۲۰ خریدار کالاهای ترکی قرار دارد و علی‌رغم فروش نفت و گاز به ترکیه، دهمین کشور صادر کننده به این همسایه غربی است .

ایران و ترکیه طی سالهای اخیر همکاری در امور منطقه ای را حفظ کردند که بیشتر شامل تلاش‌های مشترک برای ثبات در سوریه و اتحاد در برابر سیاست های آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه می‌شود. وزیر کشور ترکیه حتی ایده عملیات مشترک علیه نظامیان کُرد را مطرح کرد .
انتظار می‌رود اتحاد سیاسی میان دو کشور تجارت دو جانبه را هم تقویت کند. قدمهایی هم در این مسیر برداشته شد. در ۲۰۱۵ یک قرارداد تجاری ترجیحی بین دو همسایه بسته شد که عوارض بر ۱۲۵ تولید صنعتی و ۱۴۲ محصول کشاورزی را کاهش می‌داد. دو سال بعد یک قرارداد پایاپای امضا شد که اجازه استفاده از ارزهای ملی را در تجارت دوجانبه می داد .
هدف دو کشور از امضای این قرارداد ترجیحی تقویت تجارت دو جانبه تا ۳۵ میلیارد دلار بود. پس از ۴ سال نتیجه ناامید کننده بود. در ۲۰۱۸ ارزش تجارت دوجانبه دو کشور ۹.۳ میلیارد دلار بود که پایین‌ترین حد طی ۹ سال گذشته را نشان می داد .
تجارت دو جانبه پس از رسیدن به ۱۰ میلیارد دلار در ۲۰۱۰ تا ۲۱.۹ میلیارد دلار بالا رفت .
صادرات ترکیه به ایران که در ۲۰۱۲ به ۹.۹ میلیارد دلار رسیده بود در ۲۰۱۷ ، ۳.۳ میلیارد دلار و در ۲۰۱۸ ، ۲.۴ میلیارد دلار بود. ارزش واردات از ایران هم در ۲۰۱۷ ، ۷.۵ میلیارد دلار و در ۲۰۱۸ ، ۶.۹ میلیارد دلار بود که از ۱۲.۵ میلیارد دلار ۲۰۱۸ کم‌ تر بود .
بسیاری امیدوار بودند با به کارگیری ریال ایران و لیره ترکیه ، روابط تجاری راحت‌تر و میزان تجارت تقویت شود. ایران در رتبه ۱۹ در میان ۲۰ خریدار کالاهای ترکی قرار دارد و علی‌رغم فروش نفت و گاز به ترکیه، دهمین کشور صادر کننده به این همسایه غربی بود .
روند نزولی تجارت دو جانبه تا امسال هم ادامه داشته است. صادرات ترکیه به ایران ۲۷ درصد افت کرد و به ۱۹۱ میلیون دلار رسید و واردات از ایران ۱۶ درصد کاهش یافت و ۴۵۸ میلیون دلار بود .
کاهش مبادلات تجاری مربوط می‌شد به گرفتاری‌های اجرای قرارداد تجاری ترجیحی که در ۲۰۱۵ امضا شد .
ولی علی رغم ناامیدی در تجارت، همکاری در سایر زمینه‌ها مخصوصا گردشگری تقویت می‌شود. انجمن آژانسهای مسافرتی ترکیه و انجمن حمل و نقل هوایی و آژانس های گردشگری ایران در فوریه قراردادی امضا کردند تا تعداد گردشگران بین دو کشور را افزایش دهند. طبق گزارشات از ۴۰ میلیون گردشگری که در ۲۰۱۸ از ترکیه بازدید کردند، ۲ میلیون نفر ایرانی بودند .
این رقم نشان می دهد علی رغم مشکلات اقتصادی در ایران، همکاری های بین دو کشور گردشگری را تقویت کرده است .
سرمایه گذاری ایرانی ها در املاک ترکیه هم رو به افزایش است. سال گذشته ایرانیها ۳۶۵۲ خانه در ترکیه خریدند و پس از عراقی ها که ۸۲۰۵ خانه خریده بودند، رتبه دوم را به دست آوردند .
تاجران ایرانی نیز بیش از پیش جذب ترکیه می شوند. سال گذشته ایرانی‌ها ۱۰۱۹ شرکت در ترکیه تاسیس کردند که نسبت به ۳۵۷ شرکت ۲۰۱۷ افزایش داشت. این شرکت‌ها علاوه بر تبادل توریستی و افزایش خرید باعث تقویت ارتباط بین مردم دو کشور می شوند .
ولی تلاش ایران برای حفاظت از اقتصادش در شرایط فعلی، تجارت را سخت تر کرده است. تعجبی نیست وزارت تجارت روسیه به موسسات و شرکت های داخلی خود هشدار داده که ایران در رتبه ۱۲۴ از ۱۹۰ کشور در زمینه آسانی تجارت طبق آمار ۲۰۱۷ قرار دارد .