تاثیر ایجاد محدودیت برای افزایش دمای جهانی بر وضعیت ایران

رئیس مرکز ملی خشکسالی با اشاره به گزارش ویژه‌ «پیامدهای افزایش ۱.۵ درجه‌ای دمای کره زمین»، گفت: به‌طور قطع ایجاد محدودیت برای افزایش دما از ۲ درجه به ۱.۵ درجه سانتیگراد – که مستلزم کاهش بیشتر مصرف سوخت‌های فسیلی است – در وهله اول ممکن است مشکلاتی برای ایران ایجاد کند اما به‌طور قطع به توسعه پایدارمنجر خواهد شد.

در شرایط حاضر متوسط افزایش دمای جهانی نسبت به قبل از عصر صنعتی، ۷۸ .۰ است. گرچه در سال‌های گذشته جوامع بین‌المللی توافق‌کردند که اجازه‌ ندهند دمای کره مسکون تا سال ۲۱۰۰ بیش‌تر از دو درجه افزایش یابد اما طی تحقیقات جدید مشخص شده که افزایش دمای زمین تا دو درجه آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهد داشت. در همین راستا هیات‌بین‌الدولی تغییر اقلیم ((IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change چند سال پیش تصمیم گرفت که اثرات ناشی از افزایش دو درجه‌ای دمای زمین را با افزایش ۱.۵ درجه‌ای دمای کره زمین تا سال ۲۱۰۰ مقایسه و یک گزارش ویژه در این باره تهیه کند.

این مطالعه که با همکاری حداقل ۱۰۰۰ متخصص از سراسر جهان انجام شده است در اکتبر سال جاری در کره جنوبی رونمایی شد. نکته حائز اهمیت آن است که این گزارش، موسوم به گزارش ویژه افرایش دمای کره زمین حداکثر تا ۱.۵ درجه سلسیوس مبنای تعهدات بین‌المللی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قرار خواهد گرفت.

در این باره، صادق ضیائیان رئیس مرکز خشکسالی در سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: کنفرانس متعاهدین کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد از هیات بین الدولی تغییر اقلیم درخواست کرد تا گزارش ویژه‌ای درخصوص پیامدهای گرمایش ۱.۵ درجه سلسیوس (SR۱.۵) را در سال ۲۰۱۸ تهیه کند. این درخواست در چهل و سومین نشست عمومی IPCC در نایروبی (۲۰۱۶) مورد پذیرش و تصویب قرار گرفت.

وی با اشاره به نحوه تهیه گزارش ویژه ۱.۵ درجه حداکثر افزایش دمای کره زمین گفت: پیش‌نویس گزارش SR۱.۵ در دو مرحله توسط کارشناسان و دولت‌ها مورد بررسی و اصلاح قرارگرفته است. این گزارش با همکاری مشترک هر سه گروه کاری IPCC (هیات بین‌الدولی تغییر اقلیم) تهیه شده است. گروه اول با هدف «شناخت علمی تغییر اقلیم»، گروه کاری دوم با هدف «بررسی اثرات پیامدهای مثبت و منفی تغییر اقلیم»، «نحوه سازگاری با تغییر اقلیم و میزان آسیب‌پذیری انسان و سیستم‌های طبیعی از تغییر اقلیم» و گروه کاری سوم با هدف «بررسی روش‌های مقابله و کاهش اثرات تغییر اقلیم»، «روش‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و موضوعات اقتصادی ناشی از آن‌ها» در تهیه این گزارش همکاری داشتند.

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی در مورد موضوع اصلی گزارش ویژه تهیه‌ شده در هیات بین الدولی تغییر اقلیم – که موضوع چهل و هشتمین نشست این هیات نیز بوده است- تصریح کرد: گزارش ویژه IPCCدر مورد اثرات گرم شدن کره زمین به اندازه ۱.۵ درجه سلسیوس بیشتر نسبت به پیش از عصر صنعتی است که به مسائل مختلف مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهانی با محوریت پاسخ جهانی به تهدید تغییر اقلیم، توسعه پایدار و تلاش برای ریشه‌کن کردن فقر پرداخته است.

به گزارش ایسنا، ضیائیان در پاسخ به این پرسش که نکته حائز اهمیت نشست چهل و هشتم هیات بین‌الدولی تغییر اقلیم و گزارش ویژه ۱.۵ درجه چیست گفت: در این گزارش اثرات ناشی از گرم شدن کره زمین به اندازه ۱.۵ درجه سلسیوس از سطح پیش از دوره صنعتی (۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ میلادی) با افزایش دو درجه‌ای دمای کره زمین نسبت به دوره ماقبل عصر صنعتی، مقایسه شده است و از آنجایی که در این گزارش به روش‌های انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنین تبعات ناشی از آن پرداخته شده برای سیاستگذاری‌های کلان در زمینه تغییر اقلیم مرجع قابل ملاحظه‌ای به شمار می‌آید.

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی در پاسخ به پرسشی مبنی بر نقش کارشناسان و سازمان‌های ایرانی در تهیه گزارش ۱.۵ درجه افزایش دما اظهار کرد: برای تدوین این گزارش، فردی از ایران انتخاب نشده بود البته در جریان تهیه این گزارش مانند همه گزارشات IPCC تمامی متخصصان و سیاستگذاران از کشورهای عضو از جمله ایران روی کلیه پیش‌نویس‌ها اظهار نظر کردند و بیش از۴۲ هزار نظر از سراسر جهان برای تهیه این گزارش جمع‌آوری و بخش‌های مستند و علمی آن اعمال شده است.

وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است تهیه گزارش‌هایی مثل گزارش ویژه ۱.۵ درجه که جهان را ملزم به کنترل افزایش دما می‌کند باعث فشار بیشتر به کشورهای در حال توسعه مثل ایران شود؟ گفت: به‌طور قطع ایجاد محدودیت برای افزایش دما از ۲ درجه به ۱.۵ درجه سانتیگراد مستلزم کاهش بیشتر مصرف سوخت‌های فسیلی است که این امر برای کشورهایی مثل ایران که دارای اقتصادی بر پایه صادرات نفت هستند در وهله اول ممکن است مشکلاتی ایجاد کند اما به‌طور قطع منجر به توسعه پایدار خواهد شد. همچنین می‌تواند قدرت چانه‌زنی کشور ما را برای دریافت کمک‌های بین‌المللی برای کاهش و سازگاری با تغییر اقلیم افزایش دهد.

ضیائیان تاکید کرد: معمولا «معاهدات» کشورها را مکلف به اجرای مواد خاصی می‌کند نه گزارش‌ها. گزارش‌ها عموماً پایه علمی برای معاهدات هستند. در گزارش ویژه ۱.۵ درجه نیز سعی در بررسی علمی این موضوع شده است البته این امکان وجود دارد که در معاهدات آینده مثل COP ۲۴ به چنین گزارشاتی استناد شود.

رئیس مرکز ملی خشکسالی در بخش پایانی گفت وگو در مورد شکل‌گیری نهاد بین‌المللی IPCC اظهار کرد: هیأت بین‌الدولی تغییراقلیم یک نهاد بین‌المللی است که پس از مطرح شدن اهمیت مسئله اثرات گرمایش جهانی در جریان اولین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم با هدف ارزیابی تحقیقات علمی، فنی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط با تغییر اقلیم و اثرات آن بر کره زمین در سال ۱۹۸۸ توسط سازمان جهانی هواشناسی(WMO) و برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) تاسیس شد. این نهاد بین المللی وظیفه دارد دلایل علمی وقوع پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای مقابله با آن را برای ارائه در کنوانسیون تغییرات آب و هوا در سازمان ملل متحد (UNFCCC: United Nations Framework Convention on Climate Change) فراهم کند. کنوانسیون تغییرات آب ‌و هوا (UNFCCC) نیز یک پیمان بین‌المللی است که با هدف «تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو» تشکیل شده است.