تأکید سینماگران بر لزوم مقابله با پخش نسخه قاچاق فیلم‌های سینمایی
با فراگیر شدن اینترنت و مهیا شدن دسترسی آسان به نسخه‌های مختلف از فیلم‌ها خطر توزیع نسخه قاچاق آثار سینمایی به شدت برای سینما تهدیدکننده شد و مقابله با این اتفاق در برخی کشورها با تمهیداتی صورت گرفت که خطر کمتری متوجه آثار سینمایی شد.
طی دو ماه گذشته دو فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» و «رستاخیز» به دو شکل مختلف به صورت قاچاق وارد بازار شدند و این اتفاق که قطعاً می‌تواند تمام تلاش‌های گروه سازنده و به خصوص سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده را نابود کند و خسارات بسیاری به بار بیاورد به هر شکل تمام تهیه‌کننده‌ها و سرمایه‌گذارهای کشور را تهدید می‌کند و لزوم جلوگیری از رخ دادن دوباره این اتفاق‌ها امروز در سینمای ایران بیش از هر چیز احساس میشود.
به همین بهانه برای بررسی و آسیب‌شناسی معضل پخش نسخه‌های قاچاق و غیرمجاز فیلم‌های سینمایی با چند تهیه‌کننده گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
امیر سمواتی: مبارزه با قاچاق فیلم‌های سینمایی باید استمرار داشته باشد!
امیر سمواتی، تهیه‌کننده سینما، اظهار داشت: مسأله قاچاق فیلم در همه جای دنیا امروز به عنوان یک معضل وجود دارد اما قطعاً این معضل در هر کشور شکل و شمایل متفاوتی دارد. در کشور ما چند مساله اساسی در این مورد وجود دارد که این مسائل باید بررسی شوند. یکی از اصلی‌ترین مباحث به کپی رایت مربوط میشود که بیشتر جامعه جهانی خارج از ایران را در بر می‌گیرد.
سمواتی خاطرنشان کرد: ما باید در وهله اول مشکلات داخلی خود را حل کنیم. در گذشته محمدرضا عباسیان و محمدحسین فرح‌بخش با تلاش‌هایی مستمر قدم‌های خوبی در راه بهبودی وضعیت سینمای ایران در این زمینه برداشتند اما این وضعیت استمرار نداشت و می‌بینیم که امروز همچنان برخی فیلم‌ها قربانی می‌شوند. قطعاً کمیته‌ای که برای مقابله با قاچاق فیلم‌های ایرانی تشکیل میشود بدون همکاری نیروی انتظامی، قوه قضاییه، انجمن‌های سینمایی، خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد نمی‌تواند عملکرد چندان مثبتی داشته باشد.
وی افزود: زحماتی که محمدحسین فرح‌بخش در سال‌های گذشته برای مقابله با قاچاق فیلم‌ها کشید نتیجه‌بخش بود ولی نبود بستر مناسب برای ادامه این فعالیت باعث شد تا مقابله با پخش نسخه غیرقانونی فیلم‌ها تنها در مدت کوتاهی مستدام باشد. برای استمرار در امر مبارزه با قاچاق فیلم‌های ایرانی بهتر است کمیته‌ای تشکیل شود و تهیه‌کننده‌ها سالانه با پرداخت هزینه‌ای اندک به بقای این کمیته کمک کنند و این کمیته نیز برای حفظ حقوق صاحبان اثر اقدامات لازم را انجام دهد.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: اگر در قوه قضاییه حق تألیف را به خوبی تعریف کنیم و مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما برای دفاع از حقوق صاحبان فیلم‌ها با هم متحد باشند قطعاً می‌توان قاچاق فیلم‌ها را به حداقل رساند. متأسفانه این مسأله در داخل کشور پیگیری نمی‌شود و ما هنوز به دنبال حل معضل قاچاق فیلم‌هایمان در خارج از کشور هستیم که این مسأله نیاز به عضویت ایران در سازمان کپی رایت است.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «دربند» اظهار داشت: مردم باید خودشان از خرید آثار قاچاق پرهیز کنند، یکی از اساسی‌ترین مشکلات ما در این زمینه به صدا و سیما برمی‌گردد. صدا و سیما که فیلم‌ها و سریال‌ها را به طور رایگان پخش می‌کند که البته وظیفه‌‌اش است، این ذهنیت را به وجود آورده که فیلم ساختن کار ساده‌ای است و اگر فیلم‌ها را رایگان ببینند کسی متضرر نمی‌شود. تلویزیون باید در بحث فرهنگ‌سازی کمک کند و این فرهنگ را در جامعه نهادینه کند که مردم آثار قاچاق را خریداری نکنند.
سمواتی در پایان گفت: این مسأله که برخی تهیه‌کننده‌ها برای گرفتن مجوز فیلم‌های توقیف‌شده‌شان، این آثار را به صورت قاچاق روانه بازار می‌کنند به نظرم چندان عمومیت ندارد. به هر حال هر تهیه‌کننده به بازگشت سرمایه‌اش فکر می‌کند و به هیچ‌وجه دلش نمی‌خواهد عاملی باعث شود که بلیت کمتری برای دیدن فیلمش خریداری شود. قطعاً وقتی فیلمی به صورت قاچاق در بازار وجود دارد تعداد زیادی از مخاطبان دیگر ترجیح می‌دهند فیلم‌هایی را ببینند که امکان دیدنشان در خارج از سینما وجود ندارد. بنا بر این نمی‌توان در پخش نسخه قاچاق فیلم‌ها به تهیه‌کننده‌ها و صاحبان آثار سوء ظن داشت.
منوچهر محمدی: صد در صد آثار سینمای ایران قاچاق می‌شوند
منوچهر محمدی، تهیه‌کننده سینما، اظهار داشت: مشکل پخش نسخه قاچاق فیلم‌های سینمایی سال‌هاست که گریبانگیر سینماگران است و این اتفاق در همه حوزه‌های فرهنگی هنری قابل مشاهده است اما در سینما این مسأله بیشتر به چشم می‌خورد. به طور مکرر تهیه‌کنندگان سینما در تشکل‌های مختلفی که با سازمان سینمایی در ارتباط هستند این مسأله را مطرح کرده و از مسئولان مربوطه تقاضای رسیدگی داشتند اما هیچ‌گاه رسیدگی‌های لازم صورت نگرفت.
محمدی خاطرنشان کرد: در یک دوره کوتاه همه دستگاه‌های مربوط به قوه قضائیه و نیروی انتظامی با هماهنگی خانه سینما توانستند قاچاق فیلم‌های سینمایی را کنترل و مهار کنند اما به دلیل نبود زیربنای لازم برای حفظ این وضعیت به مرور زمان موضوع از مسائل اصلی دستگاه‌های مربوطه خارج شد و طبیعی است هر پدیده قاچاقی که از توجه دستگاه‌های قضایی و دولت خارج شود باز هم تکرار میشود و می‌بینیم کسانی که قصد سودجویی و قاچاق دارند این اتفاق را تکرار کردند.
وی افزود: به عنوان مثال اگر در مرزهای کشورمان مرزبانان و سربازان کشور با حضورشان رعب و وحشت در دل قاچاقچی‌ها نیندازند باید منتظر ورود کالای قاچاق به کشور باشیم اما با حضور نیروها در مرزهای کشورمان می‌توانیم با خیالی آسوده در داخل کشور فعالیت‌های صنعتی را ادامه دهیم. عدم توجه به بحث قاچاق باعث از بین رفتن سرمایه‌های ملی میشود. از طرفی ما در حوزه فناوری برای حفظ آثار فرهنگی‌مان بسیار عقب هستیم و به هیچ‌عنوان قوانین کشور در این حوزه با وضعیتی که امروز حاکم است، همخوانی ندارد و این مسأله سبب شده امروز در دنیای ارتباطات لطمه‌های بسیاری را متحمل شویم. این موضوع به طور مکرر با مدیران سازمان مطرح شده و آن‌ها نیز در بیان بارها ابراز نگرانی کرده‌اند اما متأسفانه هیچ اتفاق مثبتی در این زمینه رخ نداده و همواره شاهد قاچاق فیلم‌های سینمایی بوده‌ایم.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «امکان مینا» در ادامه اظهار داشت: صیانت از آثار هنری در کشور ما مسأله‌ای است که به حاکمیت برمی‌گردد و مربوط به سازمان سینمایی و اصناف نیست. ایران جزو معدود کشورهایی است که عضو سازمان کپی رایت جهانی نیست و ما نمی‌توانیم در آن سوی دنیا از سوءاستفاده‌هایی که نسبت به فیلم‌هایمان اتفاق می‌افتد شکایت کنیم. بهتر راهکار برای جلوگیری از قاچاق فیلم‌ها پیوستن به سازمان کپی رایت جهانی است. پیوستن به این سازمان نه تنها به نفع سینماست بلکه در همه زمینه‌ها می‌توان از قاچاق کالاها جلوگیری کرد. ما حتی در کپی کردن برند‌های تجاری‌مان از کشورهای همسایه نیز نمی‌توانیم شکایت کنیم. اگر یک شرکت خارجی اسم یک مدل ماشین ما را بردارد و به نام خودش ثبت کند ما نمی‌توانیم شکایت کنیم و با وجود اینکه شاهد این اتفاقات بودیم نمی‌دانم چرا هنوز اقدامی برای ثبت در سازمان کپی‌رایت جهانی صورت نگرفته است.
این تهیه‌کننده تصریح کرد: قطعاً پیگیری موضوع قاچاق فیلم‌ها و جلوگیری از تکرار این اتفاق از توان یک تهیه‌کننده خارج است و ما راهی جز پیوستن به سازمان کپی رایت نیستیم. زمانی که نسخه قاچاق فیلم سینمایی «مارمولک» در آمریکا پخش شد من این موضوع را پیگیری کردم و فرد مجرم را حتی پیدا کردیم و در دادگاه وقتی حاضر شدیم قاضی اولین سوالی که پرسید مربوط به ثبت فیلم در سازمان کپی رایت بود و با وجود اینکه حق با ما بود چون در این سازمان عضو نبودیم رأی دادگاه به نفع فرد مجرم صادر شد و ما مجبور به پرداخت هزینه دادرسی شدیم.
محمدی در ادامه گفت: بارها این موضوع را مطرح کرده‌ایم که از طریق سازمان سینمایی میشود شرکتی در یک کشور که با ایران در تعامل است راه‌اندازی کرد و از طریق این شرکت به سازمان کپی رایت پیوست تا آثار ایرانی نیز به رسمیت شناخته شوند. قاچاق فیلم‌های ایرانی تنها به پخش نسخه قاچاق فیلم‌ها پیش از ورودشان به شبکه نمایش خانگی مربوط نمی‌شود. فیلم‌های ما بلافاصله پس از پخش در شبکه نمایش خانگی توسط شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان از تلویزیون پخش می‌شوند و ما نمی‌توانیم هیچ اعتراضی داشته باشیم. در این شرایط، ما از پتانسیل بزرگی که برای فروش بیشتر فیلم‌هایمان وجود دارد نمی‌توانیم استفاده کنیم و بازار سینمای کشورمان تنها به سالن‌های نمایش و تا حد اندکی به شبکه نمایش خانگی و صدا و سیما محدود میشود. در هواپیماها، قطارهای مسافربری، اتوبوس‌ها، هتل‌ها و دیگر مکان‌های تفریحی می‌توان نمایش فیلم‌های سینمای ایران را بدون اجازه از صاحبان آثار شاهد بود و قطعاً تهیه‌کنندگان نمی‌توانند همه این مسائل را رصد کنند. ما باید به قوانین روز کپی رایت ملحق شویم.
وی در پایان تصریح کرد: قاچاق فیلم‌های سینمایی ما تنها به فیلم‌های «متری شیش و نیم» و «رستاخیز» محدود نمی‌شود. صد در صد آثار ایرانی در خارج از کشور به طرق مختلف به دلیل نبود امکان رصد از سوی صاحبان آثار قاچاق می‌شوند و ما به دلیل اینکه در سازمان کپی رایت جهانی عضویت نداریم نمی‌توانیم این مسأله را پیگیری کنیم.
سعید خانی: امنیتی برای جلوگیری از پخش نسخه قاچاق وجود ندارد
سعید خانی، تهیه‌کننده سینما،، اظهار داشت: فیلم‌هایی که در این چند روز گذشته نسخه‌های قاچاقش پیش از ارائه نسخه اصلی در فضای مجازی قرار گرفته دو مورد بسیار متفاوت هستند که قطعاً اهمیت دقت صاحبان فیلم‌ها در حفظ آثارشان را نشان می‌دهد.
خانی خاطرنشان کرد: برخی مواقع صاحبان آثار بی‌دقتی کرده و به جای ارائه نسخه «DCP» نسخه «DVD» را به سینماها و جشنواره‌ها ارائه می‌دهند که کپی‌برداری از این نسخه‌ها بسیار راحت است. صاحبان آثار باید در شرایطی که امکان کپی کردن فیلم‌ها وجود دارد و پیگیری حقوقشان امکان‌پذیر نیست از آثارشان مراقبت کرده و برای جلوگیری از پخش فیلم‌هایشان تمهیدات لازم را بیندیشند.
وی افزود: برخی مواقع مثل اتفاقی که برای «عصبانی نیستم» رخ داد، در نمایش‌هایی که فیلم در برخی محافل دارد افراد حاضر در آنجا اهمیت موضوع را درک نمی‌کنند و بدون توجه به حقوق صاحبان اثر، نسخه «DVD» فیلم را کپی کرده و به اطرافیان‌شان می‌دهند. صاحبان آثار اگر فیلم‌شان را در مکان‌های مختلف نمایش می‌دهند باید به افراد حاضر در آنجا توضیحاتی بدهند که افراد با خطری که صاحب اثر را تهدید می‌کند آشنایی داشته باشند.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: یکی دیگر از مشکلات اصلی ما در پخش نسخه‌های قاچاق فیلم‌هایمان به بحث اکران‌های بین‌المللی برمی‌گردد. فیلم‌ها برای اکران‌های جهانی یا حضور در جشنواره‌های خارجی در نسخه‌های مختلف می‌توانند ارائه شوند اما معمولاً ما آثارمان را به دلیل برخی نقص‌ها به صورت «DVD» به جشنواره‌ها ارائه می‌دهیم و این مسأله باعث شده تا امکان کپی کردن از فیلم‌ها در آن سوی آب‌ها بیشتر فراهم باشد و از آنجا که ما عضور قانون کپی رایت جهانی نیستم امکان پیگیری موضوع نیز برای‌مان وجود ندارد.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «من» اظهار داشت: موضوع کپی رایت یک بحث مهم است که متأسفانه در کشور ما چندان مورد توجه قرار نگرفته و مسئولان کشور اهمیت چندانی برای این مسأله قائل نشده‌اند. عدم عضویت ما در سازمان کپی رایت جهانی باعث شده تا فیلم‌های ما پس از پخش شدن در شبکه نمایش خانگی در همه شبکه‌های ماهواره‌ای پخش شوند. بعید می‌دانم ثبت آثار ایرانی در این سازمان به زودی امکان‌پذیر شود، پس ما برای مراقبت از سرمایه‌مان باید راه‌های پخش فیلم‌هایمان در فضای مجازی را از بین ببریم.
به گزارش برنا،خانی در پایان درباره امکان پخش برخی فیلم‌های سینمایی در فضای مجازی با هماهنگی صاحبان فیلم، گفت: بعید می‌دانم چنین موضوعی وجود داشته باشد. یک تهیه‌کننده در هر شرایطی حاضر نیست فیلمش به شکل قاچاق در بازار توزیع شود. برخی افراد این مسأله را مطرح می‌کنند که برخی فیلم‌ها پس از اینکه مدتی از توقیف‌شان می‌گذرد با هماهنگی تهیه‌کننده‌ها وارد بازار قاچاق می‌شوند تا راه گرفتن مجوز نمایش آسان‌تر شود اما من چنین اتفاقی که بیشتر شبیه به خودزنی می‌دانم. وقتی یک فیلم در دسترس مردم قرار بگیرد آنقدر دیده میشود که کمتر کسی دیگر برای دیدن آن فیلم پول داده، بلیت می‌خرد و به سینما می‌رود.
