بیشترین فارسی‌آموزان جهان در کدام کشور مستقرند؟
بررسی فراوانی فارسی‌آموزان در جهان نشان می‌دهد که پاکستان بعد از ایران بیشترین فارسی‌آموزان جهان را در دل خود جای داده است.
به گزارش خبرنگاران پویا، پاکستانبا نام رسمی جمهوری اسلامی پاکستانکشوری در جنوب غربیآسیاستکه در سال 1947 به عنوان یک دولت و کشور جدید از هند مستقل شد. در سال 1971 جنگ داخلی به جدایی پاکستان شرقی با نام بنگلادشاز این کشور منجر شد. در حال حاضر، پاکستان با بیش از 199 میلیون نفر جمعیت ششمین کشور پر جمعیت دنیا و دومین کشور مسلمان‌نشین در جهان اسلام است.
اگرچه از قدمت کشور نوین پاکستان بیش از 70 سال نگذشته است، اما ناحیه سرزمینی و گروه‌های قبیله‌ای ساکن در آن، دارای چندین قرن قدمت می‌باشند و از این رو کشور پاکستان یک سرزمین باستانی با هویتی جدید به شمار می‌رود.پاکستان از پنج ایالت، یک منطقه خودمختار قبایلی، یک منطقه فدرال پایتخت (اسلام آباد) و دو منطقه مربوط به جامو و کشمیر تشکیل شده‌است. که عبارتند از ایالت بلوچستانبه مرکزیتکویته، ایالت سرحدی شمال غربیبه مرکزیت پیشاور، ایالت پنجاببه مرکزیتلاهور، ایالت سندبه مرکزیت بندرکراچی، منطقه فدرال پایتخت بهپایتختی اسلام‌آباد، منطقه خودمختار قبایلیبه مرکزیتمیران شاه، منطقهکشمیر آزاد(جامو و کشمیر آزاد) به مرکزیتمظفرآبادو ایالت گلگت بلتستانبه مرکزیتگلگت. ایالت بلوچستان و ایالت سرحد شمال غربی نیز دارای مناطق خودمختار قبایلی هستند.
طبق تصمیم دولت پاکستان در سال 2016، زبان اردو به عنوان زبان رسمی کشور پاکستان انتخاب شد. درحالی‌که قبلاً زبان اردو و انگلیسی هر دو رسمیت داشتند. زبان اردو از ترکیب زبان مهاجمان و ساکنان اولیه این سرزمین به وجود آمده است و مخلوطی از زبانهای عربی، فارسی و ترکی است. شیوه صحبت به زبان اردو همانند زبان هندی است، اما خط نوشتاری آن با زبان هندی متفاوت است. خط الفبای اردو بر پایه الفبای پارسی بنیان نهاده شده که با افزودن چهار حرف ٹ، ڈ، ڑ، ے به الفبای فارسی تشکیل شده است. حرف ه دوچشم نیز در اردو با قلمی دیگر به‌صورت: ھ نمایش داده می‌شود.
زبان فارسی در پاکستان به دلیل قرابت زبان اردو با فارسی، وجود کتاب‌ها و نسخه‌های خطی فارسی قابل توجه، وجود جمعیت فارسی‌زبانان و فارسی‌دانان، هم‌مرزبودن با ایران و ظهور متفکر و شاعر بزرگ، علامه محمد اقبال لاهوری در عرصه حیات فکری، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ادبی همچنان قابل توجه است. عرفا و بزرگان دین که از ایران به هند هجرت نمودند، نیز در ترویج فرهنگ ایرانی در شبه قاره مخصوصاً کشمیر، پنجاب، ایالت سرحد و سند سهیم بوده‌اند. مهم‌ترین این عرفا و بزرگان میرسیدعلی همدانی، خواجه معین‌الدین اجمیری چشتی، شاه شمس تبریز، عثمان علی هجویری معروف به داتا گنج بخش و لال شهباز قلندر هستند، که از راه شریعت و طریقت به مردم این منطقه خدمت کردند و فرهنگ اسلام و زبان فارسی را ترویج کردند.
این کشور از غرب و شمال با دو کشور فارسی‌زبان ایران و افغانستان هم‌مرز است. شمار دانش‌آموختگان پاکستانی دررشته زبان و ادبیات فارسیبیشتر از همه کشورها، به جز ایران، است. در انجمنهای ادبی از شهرهای گوناگون پاکستان مجالس سخنرانی و شعرخوانی فارسی هفتگی و یا ماهانه برگزار می‌شود که در آن ازکشورهای فارسی‌زباناشخاص و افراد دعوت به عمل می‌آید. تلویزیون حکومتی پاکستان، شب‌های جمعهبزمغزل‌خوانی فارسی را به نمایش می‌گذارد که هنرمندان آهنگ‌های فارسی و غزلیات فارسی را می‌خوانند. افزون بر شاعران و نویسندگان فارسی پاکستانی، شماری زیادی از سیاستمداران و هنرمندان آوازخوان در پاکستان وجود دارند که به زبان فارسی صحبت می‌کنند.
با پیدایش پاکستان پیوندهای فرهنگی چند هزار ساله مردم دو کشور در چهار چوب پیمان نامه‌هایی نوسازی شد. پایه‌گذاری «انجمن روابط فرهنگی ایران و پاکستان» در خرداد ماه 1327خ ـ ژوئن 1948م در کراچی به ریاست شیخ غلامحسین هدایت الله استاندار سند و جانشینی کاردار ایران را باید سرآغاز روابط فرهنگی رسمی دو کشور دانست. روز پنجم تیرماه 1328خ نیز «انجمن روابط ایران و پاکستان» را کسانی چون علی‌اصغر حکمت وزیر امور خارجه و استادان ملک الشعرای بهار ، سعید نفیسی ، بدیع الزمان فروزانفر، عباس اقبال و رضازاده شفق و غضنفرعلی‌خان سفیر کبیر پاکستان پایه گذاشتند.
همچنین براساس موافقتنامه فرهنگی اسفندماه 1334 که چگونگی همکاری‌های فرهنگی دو کشور را مشخص کرد، تاکنون صدها استاد، دانشجو و هنرمند میان دو کشور داد و ستد شده است. پایه‌گذاری خانه‌های فرهنگ ایران در شهرهای لاهور (1335خ ـ 1956م)، مولتان (1355خ ـ 1976م)، راولپندی(1347خ ـ 1968م)، پیشاور(1347خ ـ 1968م)، کویته (1335خ ـ 1956م)، کراچی (1331خ ـ 1952م) و حیدرآباد (1346خ ـ 1967م) و رایزنی فرهنگی ایران در کراچی (1328خ ـ 1949م) و سپس جا به جایی به اسلام‌آباد (1339خ ـ 1960م)، راه‌اندازی «کرسی زبان فارسی» و «گوشه ایران» در بیشتر دانشگاه‌های پاکستان و «بخش زبان اردو» در دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه تهران همه از دستاوردهای آن موافقتنامه است. امروزه نیز شمار چشمگیری دانشجوی ایرانی در رشته‌های گوناگون دانشگاه‌های پاکستان آموزش می بینند که اگر نا آرامیها و تندرویهای فرقه‌ای پاکستان نبود بیگمان شمار این دانشجویان چندین برابر می‌‌شد. هم چنین شمار بسیاری دانشجوی پاکستانی در دانشگاه‌های ایران سرگرم آموختن هستند.
«مرکز تحقیقات فارسـی ایـران و پاکسـتان» نیز از سال 1348 خورشیدی در زمینه حفظ و گسترش زبان فارسی در پاکستان فعالبوده است که کارنامه آن در زمینه‌های ایرانشناسی و زبان و ادبیات فارسی مانند چاپ فصلنامه دانش، گردآوری و فهرست‌نویسی و چاپ نسخ خطی فارسی ، فراهم سازی ریزفیلم و لوح فشرده از آن نسخ برای کتابخانه‌ها و نهادهای پژوهشی کشور چون کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران روشن است. کتابخانه گنج‌بخش مرکز تحقیقات با بیش از 27.000 عنوان نسخه خطی خود گواه پیوند فرهنگی ریشه‌دار دو کشور و از بزرگترین گنجینه‌های خطی فارسی در جهان به شمار می‌رود. این مرکز پس از گزینش اسلام‌آباد به پایتختی پاکستان از سال 1361 به این شهر منتقل و زمینی هم از سوی دولت پاکستان برای ساختمان آن به دولت ایران واگذار شده است که ساخت آن با مشکلاتی مواجه شده است.
راهکارهای مهم در تقویت زبان فارسی در پاکستان
ارائه روشها و منابع آموزشی معیار بر اساس رویکردهای نوین آموزشی و مطالبات منطقه؛
تأمین و ارسال مواد و منابع آموزش فارسی به دانشگاهها، مدارس، حوزه‌های علمیه، مراکز مردم‌نهاد مرتبط و سایر مراکز آموزشی؛
برگزاری المپیاد زبان فارسی در منطقه
تجهیز و تقویت کتابخانه های مراکز آموزشی و انجمنهای گوناگون
توسعه امکانات و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در منطقه، تجهیز کلاسهای آموزشی و آزمایشگاه‌های زبان در دانشگاهها، رایزنیها، مراکز تحقیقات فارسی، اتاق‌های ایران و…؛
انعقاد اسناد همکاری‌های آموزشی و پژوهشی با مراکز آموزشی فارسی و کرسی‌ها و بخش‌ها در دانشگاه‌های منطقه؛
ایجاد زمینه‌های جدید برای بازار کار در زمینه زبان و ادبیات فارسی در منطقه؛
استفاده از توانمندی‌های استادان برجسته بومی و دانشجویان ممتاز زبان و ادبیات فارسی در راستای آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی در منطقه؛
دعوت از استادان جهت شرکت در برنامه‌های تربیت مدرس بنیاد سعدی
اعزام استادان ایرانی برای دوره‌های دانش افزایی و بازآموزی استادان منطقه و برگزاری دورهها و کارگاه‌های آموزشی و تخصصی فارسی؛
معرفی، ایجاد ارتباط و کمک به توسعه وب‌‌گاه‌های آموزش برخط زبان فارسی؛
کمک به گسترش زبان فارسی در قالب برگزاری برنامه های قوالی با اشعار فارسی؛
اختصاص بورسیه تحصیلی به دانشجویان و مدرسان زبان و ادبیات فارسی در منطقه؛
تشکیل کانونهای اساتید؛
شناسایی و ارتباط مستمر با دانشجویان ممتاز واعطای راتبه علمی
تهیه و ارائه فیلم‌هایی با رویکرد آموزشی و سایر وسایل کمک آموزشی هنری به بخش‌ها، مدارس، مؤسسات، انجمن‌ها، سمن‌ها و سایر مراکز آموزشی فارسی؛
حمایت از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های برتر در زمینه زبان و ادبیات فارسی و اهدای جایزه به برگزیدگان؛
نکوداشت مفاخر و استادان و محققان زبان و ادب فارسی در منطقه؛
حمایت از نشر بومی آثار مرتبط با آموزش زبان و ادبیات فارسی؛
تدریس زبان فارسی از طریق شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی و مجازی در منطقه؛
تأکید بر ادبیات تولید شده پس از انقلاب اسلامیدر کتاب‌ها و مواد آموزشی؛
برگزاری برنامه‌های شاهنامه‌خوانی، مثنوی‌خوانی، گلستان و بوستان سعدی در برنامه‌های زنده رادیویی؛
