به جای تولید، سود سپرده بگیرید و از مالیات معاف شوید!
لایحه مالیات بر عایدی سرمایه هم اکنون در حال نهایی شدن در دولت می‌باشد و قرار است به زودی به مجلس ارسال شود. جزئیات منتشر شده در مورد این لایحه توسط مسئولین نشان می‌دهد که گویا دولت برنامه‌ای برای اخذ مالیات از سود سپرده‌های بانکی ندارد. به گفته وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی در سال گذشته فردی ۲۳ میلیارد تومان درامد بدون زحمت از محل سود سپرده دریافت کرده و مالیاتی بابت آن نپرداخته است و این در حالی است که تولیدکننده مالیات‌هایی تحت عنوان مالیات بر درآمد و مالیات بر مشاغل پرداخت می‌کند.
لایحه مالیات بر عایدی سرمایه در سال گذشته و با بالا گرفتن فعالیت‌های سوداگرانه در بازار‌ها به صورت جدی از سوی وزارت اقتصاد پیگیری شد. بعد از مدت‌ها وعده در مورد این لایحه، سرانجام گویا این لایحه در دولت در حال نهایی شدن می‌باشد و قرار است به زودی به مجلس ارسال شود. محمدعلی دهقان دهنوی، معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی طی مصاحبه‌ای در این زمینه اعلام کرد که بررسی لایحه عایدی بر سرمایه در وزارت اقتصاد به پایان رسیده و این لایحه به دفتر وزیر اقتصاد برای تأیید نهایی ارسال شده است.
همچنین امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی نیز در خطبه‌های نماز جمعه هفته گذشته اعلام کرد که این لایحه برای تصویب به هیات دولت ارائه شده است. رئیس سازمان امور مالیاتی در این سخنان خود افزود: طرح مالیات بر عایدی بر سرمایه شامل املاک، خودرو، سکه و ارز می‌شود؛ بنابراین مالیات ستانی از سود سپرده‌های بانکی فعلاً منتفی است. پیش از این نیز معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده بود که مالیات بر سود سپرده‌های بانکی از دستور کار لایحه مالیات بر عایدی سرمایه خارج شده است.
بر این اساس آنچه تاکنون در مورد جزئیات لایحه مالیات بر عایدی سرمایه مشخص شده، این است که گویا قرار نیست مالیات بر سود سپرده‌های بانکی اعمال شود، بلکه قرار است این نوع مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه در بخش‌های املاک، خودرو، سکه و ارز متمرکز باشد.
حالا پرسش این است که با توجه به اینکه سود سپرده‌های بانکی بدون زحمت و تلاش به دست می‌آید، آیا بهتر نبود که دولت از سود سپرده‌های بانکی هم مالیات می‌گرفت؟
وحید شقاقی شهری از کارشناسان مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این پرسش به تابناک گفت: به طور کلی در ایران حداکثر ۴۰ پایه مالیاتی داریم ذیل هفت یا هشت سرفصل مالیاتی و این در حالی است که در کشور‌های توسعه یافته ۴۰۰ پایه مالیاتی تعریف شده است. مثلاً در ایران، مالیات بر واردات یک پایه مالیاتی است که ذیل آن مالیات بر واردات خودرو، سیگار و … تعریف شده است؛ بنابراین ما در ایران پایه‌های مالیاتی بسیار کمتری نسبت به دنیا تعریف کرده ایم که یکی از آن پایه‌های مالیاتی که تاکنون در ایران وجود نداشت، مالیات بر عایدی سرمایه بود.
مفهوم مالیات بر عایدی سرمایه این است که شما سرمایه‌ای را خریداری کرده و در یک دوره زمان محدودی شما بر روی آن سودی کرده اید و وقتی قرار است بفروشید باید درصدی از این سود را با کسر تورم از آن به دولت به عنوان مالیات پرداخت کنید. مثلا شما خودرویی را که در کشور ما هم کالای مصرفی محسوب می‌شود و هم کالای سرمایه‌ای به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کرده اید؛ و قیمت این خودرو در مدت دو ماه به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است و بنابراین شما در این مدت ۲۰ میلیون تومان سود کرده اید و قصد فروش آن را دارید. اگر در این مدت تورم ۵ درصد بوده باشد، دولت از این ۲۰ میلیون تومان نرخ تورم ۵ درصد را خارج کرده و بر مابقی سود شما مالیاتی تحت عنوان مالیات بر سرمایه اعمال خواهد کرد؛ بنابراین این ماجرای مالیات بر عایدی سرمایه است. حالا یک پایه مالیاتی دیگری نیز به اسم مالیات بر سود سپرده بانکی وجود دارد. هنوز این پایه مالیاتی در دولت فعلی مورد بحث قرار نگرفته است.
در دولت یازدهم، دکتر طیب نیا وزیر وقت اقتصاد این پایه مالیاتی را چند باری مطرح کردند و گفتند که دولت از سود سپرده‌های بانکی مالیات دریافت کند، ولی این پایه مالیاتی با تغییر دولت و رفتن طیب نیا از وزارت اقتصاد به فراموشی سپرده شد.
شقاقی افزود: به نظر من سود سپرده‌های بانکی نیز باید مشمول مالیات شود. مثلاً بگویند کسانی که بالای یک یا دو میلیارد تومان سپرده گذاری کرده اند و سودی دریافت می‌کنند، باید درصدی از این سود را مالیات دهند. من معتقد هستم هر فعالیت و کاری که بدون تلاش و بدون زحمت صاحب سود یا درآمد می‌شود باید مالیات بدهد.
چگونه است که ما از تولیدکننده‌ای که زحمت می‌کشد و تلاش می‌کند مالیات‌های تحت عنوان مالیات بر درآمد و مالیات بر مشاغل دریافت می‌کنیم، ولی از کسی که ۲۳ میلیارد تومان سال گذشته سود سپرده دریافت کرده است، مالیاتی دریافت نمی‌کنیم؟ یا مردم عادی با خرید یک ساندویچ باید مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند، ولی فردی که در سال گذشته ۲۳ میلیارد تومان سود سپرده بانکی دریافت کرده است نباید مالیات پرداخت کند.
این استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی ضمن بیان این پرسش که برخی‌ها می‌گویند اگر ما از سود سپرده‌های بانکی مالیات دریافت کنیم آن گاه سپرده گذاران پول‌های خود را از بانک‌ها خارج می‌کنند گفت: اولاً قرار نیست از همه سپرده گذاران مالیات بر سود سپرده اخذ شود و قرار است به عنوان مثال از کسانی که بالای یک میلیارد تومان سپرده دارند مالیات ستانی شود و ثانیاً این سپرده‌هایی که به دلیل مالیات ستانی قرار است از بانک‌ها خارج شوند کجا بروند؟ قرار است تبدیل به مسکن، طلا، ارز و … بشود. خب، وقتی طرح مالیات بر عایدی سرمایه تصویب شود طرف پولش را به هر کدام از موارد فوق تبدیل کند باید مالیات بدهد و در ثانی آن شخصی که مسکن را به شما فروخته و پول را دریافت کرده است این پول را می‌خواهد چکار کند؟ باید در نهایت به بانک برگرداند؛ این پول را که در خانه خود نگهداری نمی‌کند.
مقصود این است که برخی‌ها می‌گویند که با این نوع مالیات، سپرده‌ها از بانک خارج شده و بانک‌ها با بحران مواجه می‌شوند، اما من معتقدم که تمام این پول‌ها در نهایت به سیستم بانکی باز خواهند گشت؛ لذا این مالیات بر سود سپرده بانکی مناسب است و باید برای سپرده‌هایی از یک میزان بالاتر اعمال شود تا آن قشری که زندگی آن‌ها از این سود سپرده‌ها تامین می‌شود تحت الشعاع قرار نگیرد.
شقاقی شهری در مورد نقش مالیات ستانی از سود سپرده‌های بانکی در کاهش رشد نقدینگی نیز گفت: طبیعتاً وقتی شما از سود سپرده مالیات می‌گیرد باعث خواهد شد که گروهی تلاش کنند که سپرده‌های خود را در بانک نگهداری نکنند و با آن کار کنند و این موجب می‌شود که در مجموع پرداخت سود کلان بانکی کاهش یابد و این منجر به کنترل نقدینگی خواهد شد.
اگر فرض کنیم که به سپرده‌ها در سال جاری ۲۰ درصد سود تعلق بگیرد با توجه به اینکه هم اکنون حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان حجم شبه پول می‌باشد، باید بانک‌ها در سال جاری حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان سود سپرده پرداخت کنند و این رقم به نقدینگی افزوده خواهد شد؛ بنابراین اگر ما از سود سپرده‌ها مالیات بگیریم یکی از مزایای آن، این خواهد بود که فرد سپرده گذار با توجه به اخذ مالیات از فعالیت‌های سوداگرانه در سایر بازار‌ها مجبور خواهد بود که پول خود را در صورت خارج کردن از بانک به سوی تولید هدایت کند. در ضمن اگر بخواهد در بانک نگه دارد و یا به سایر بازار‌ها وارد کند دولت می‌تواند از آن درآمدی کسب کند.
