بهانه ای محکم برای تقویت روابط مسکو و ابوظبی؛ چگونه امارات به تضعیف جایگاه ایران در سوریه کمک کرد؟

بعد از مداخله نظامی روسیه در سوریه، رویکرد امارات نسبت به دمشق تغییر کرده است؛ امارات همسو با روسیه، اسد را بهترین گزینه برای مقابله با هر شکل از اسلام‌گرایی در سوریه می‌داند. چشم‌انداز مشترک دو کشور در خصوص ثبات منطقه‌ای سبب تعمیق روابط ابوظبی-مسکو شده است و نفوذ روس‌ها در خاورمیانه را تقویت کرده است.

«بازتاب»؛ آرش صفار- وبسایت خبری «العربی الجدید» در یادداشتی به بررسی روابط در حال گسترش روسیه و امارات در پرونده سوریه پرداخته است.

مطابق این یادداشت امارات بعد از خیزش‌های مردمی در جهان عرب و به ویژه پس از سال 2013 به شدت درگیر مبارزه قدرت در سطح منطقه بوده است.

این کشور در کنار عربستان به عنوان قطب ضد انقلابی منطقه نقش موثری ایفا کرده است که مهم‌ترین نمونه‌های آن عبارت است از حمایت از خاندان سلطنتی بحرین، حمایت از رژیم برآمده از کودتا در مصر، حمایت از خلیفه حفتر در لیبی، شروع عملیات «طوفان قاطعیت» در یمن و محاصره قطر.

با این وجود، تحولات و اختلافات اخیر میان امارات و عربستان نشان داد که امارات تمایلی به ماندن زیر سایه عربستان ندارد و نسبت به بسیار از موضوعات منطقه رویکرد و دیدگاه متفاوتی نسبت به عربستان دارد.

علاوه بر موضوع آشتی با قطر، حمایت از شورای انتقالی جنوب یمن و قرارداد ابراهیم، ابوظبی نسبت به مسئله سوریه نیز رویکردی متفاوت از عربستان در پیش گرفته است.

در طول سال‌های ابتدایی بحران سوریه، امارات با قطع روابط خود با دولت اسد و پشتیبانی از نیروهای ضد دولت دمشق، با عربستان همسو بود. در سال 2014، امارات، سعودی و برخی از قدرت‌های غربی در تأمین بودجه بیش از 49 گروه مخالف سوریه برای ایجاد جبهه جنوبی علیه دولت اسد مشارکت داشتند.

علیرغم این موضوع، امارات به واسطه نگرانی از نقش اسلام‌گرایان بعد از سقوط احتمالی اسد، هرگز به اندازه عربستان سعودی ، قطر یا ترکیه در مسیر تلاش برای سرنگونی دولت دمشق پیش نرفت.

مداخله مستقیم روسیه در سوریه به ارتش این کشور و متحدانش کمک کرد تا کنترل خود بر بخش عمده سرزمین سوریه را احیا کنند.
ابوظبی برخلاف عربستان و آمریکا از مداخله مسکو در سوریه حمایت کرد. امارات ضمن ستایش از حملات نیروی هوایی روسیه علیه گروه‌های مخالف، اعلام کرد که این عملیات «دشمن مشترک» مسکو و ابوظبی را هدف قرار داده است.

از آن زمان ابوظبی سیاست خود در قبال دمشق راتغییر داده است و در مسیر همراهی با روسیه و مخالفت با رویکرد عربستان و کشورهای غربی قرار گرفته است.

در سال 2016، امارات برای کاهش سطح روابط اسد با تهران و کاهش نفوذ ایران در سوریه، عادی‌سازی روابط با سوریه را پیشنهاد کرد؛ پیشنهادی که با مخالفت جدی واشنگتن و ریاض روبه‌رو شد؛ علیرغم این مخالفت، امارات در سال 2018 روابط دیپلماتیک خود با سوریه از سر گرفت.

تا اوایل سال 2019، امارات پروازهای مستقیم به سوریه را احیا کرد و ارتباطات خود را با سوریه و تجارت دوجانبه را گسترش داد.. ابوظبی چنان در سیاست جدید خود در قبال سوریه جدی بود که علیرغم فشارهای آمریکا، در اوت 2019 میزبان بیش از 40 تاجر سوری بود که برخی از آن‌ها در لیست تحریم های واشنگتن قرار داشتند.

به باور نویسنده، مخالفت با توسعه نفوذ ترکیه در جهان عرب، نگرانی از نفوذ ایران در سوریه و تقویت روابط دمشق-تهران، هراس از قدرت‌گیری اسلام‌گرایان در سوریه در صورت سقوط اسد و بهره‌گیری از فرصت سرمایه‌گذاری در بازسازی سوریه با هدف افزایش نفوذ سیاسی در این کشور مهم‌ترین دلایل تغییر سیاست امارات نسبت به سوریه بوده است.

مطابق یادداشت، علاوه بر این چهار عامل، توسعه روابط امارات و روسیه نقش مهمی در شکل‌گیری سیاست ابوظبی نسبت به دمشق داشته است.

مداخله نظامی روسیه در سوریه، سبب امیدوار شدن امارات به کاهش وابستگی اسد به ایران شد؛ از دید امارات اقدامات روسیه در سوریه می‌تواند منجر به محدود شدن حضور ایران در این کشور جنگ زده شود.

امارات با هدف تشویق روسیه به اقداماتی در راستای کاهش نقش ایران در سوریه، تلاش کرد واشنگتن را متقاعد کند که در ازای تلاش مسکو برای قطع شبکه نظامی ایران در سراسر سوریه، تحریم‌های روسیه برداشته شود.

بنا بر این یادداشت، امارات همسو با روسیه و چین، دولت اسد را بهترین گزینه برای مقابله با جریان‌های اخوانی و دیگر اسلام‌گرایان منطقه می‌داند و بر ثبات منطقه‌ای از مسیر اقتدارگرایی تأکید دارد.

همین رویکرد یکسان، سبب توسعه روابط ابوظبی و مسکو شده است که به نوبه خود نفوذ روسیه در خاورمیانه را تقویت کرده است.