بسته های مقرراتی انقباضی و کاهش واردات تایر سنگین

دولت از سال 1393به بعد و در راستای حمایت از تولید داخلی سیاست های جدیدی در زمینه واردات تدوین نمود که در مجموع کار واردات تایر را سخت کرده و در نتیجه وارد کنندگان نتوانسته اند برای تأمین تایر سنگین مورد نیاز کشور از تمام ظرفیت خود استفاده کنند.

تولید تایر سنگین در داخل کشور محدود بوده و جوابگوی نیاز داخلی نیست. در واقع، از چند کارخانه تولید تایر تنها یک کارخانه در زمینه تولید این نوع تایر فعالیت می کند. به همین خاطر حدود 80 درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می شود. بنابر این می توان گفت که مشکلات و چالش های پیش روی وارد کنندگان فعال در این حوزه به تشدید کمبودهای داخلی منجر خواهد شد.
به گفته دست اندرکاران صنعت تایر، رفع مشکلات کنونی و تأمین تایر مورد نیاز کشور، دست کم در کوتاه مدت و با در نظر گرفتن موقعیت تولید کننده داخلی نیازمند برداشتن موانع واردات است.
نظر به اهمیت و پیچیدگی موضوع مشکلات و چالش های صنعت تایر، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی با حضور ‘مصطفی تنها’ سخنگوی انجمن صنعت تایر کشور، احمدرضا متقی نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر، محمد میر عابدینی دبیر انجمن وارد کنندگان تایر، محسن حاج اسماعیلی مدیر کل دفتر حمل و نقل مسافر سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای وزارت راه و شهرسازی برگزار کرد.
محمد کریمی دبیر کانون انجمن های صنفی کامیون داران کشور نیز به دلیل عدم امکان حضور در این میزگرد، از طریق تماس تلفنی به مهمترین مشکلات و چالش های تهیه و تأمین تایر مورد نیاز کامیون داران پرداخت.
به گزارش ایرنا ،در ادامه گفته ها، نظرات و دیدگاه های «احمدرضا متقی» نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر و «محمد میرعابدینی» دبیر این انجمن درباره مشکلات و مسائل واردات تایر سنگین آمده است.

** بسته های مقرراتی سخت گیرانه و تضعیف ظرفیت های وارداتی
متقی نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر در این میزگرد با انتقاد از شیوه مدیریت بحران، می گوید: من یک انتقاد کلی دارم به این بحث و آن هم این است که ما وقتی به مشکل بر می خوریم و در عمق فاجعه گیر می کنیم، تازه به فکر راه چاره بر می آییم و گاهی اوقات هم به آن نتیجه دلخواه نمی رسیم. ما در سال های گذشته یعنی در سال 1391نیز تقریباً با چنین شرایطی روبه رو بودیم. در دوران ماقبل برجام نیز، تقریبا با مسائل تحریم های بین المللی، تحریم های اقتصادی، تحریم های بانکی مواجه بودیم و نقل و انتقال پول با مشکل مواجه بود، واردات مشکل بود، اما به خوبی از آن بحران ها عبور کردیم و مشکلی که الآن داریم را درگذشته نداشتیم.
وی افزود: علت این است که در آن زمان درهای کشور تا حدودی باز بود اما از سال 1393 سیاست های جدیدی تدوین شد که عموما هم این سیاست ها در راستای حمایت از تولیدات بود و به همین دلیل مقداری در رابطه با قوانین و مقررات حاکم بر واردات تایر کشور مقررات سختگیرانه تری هم از لحاظ استانداردهای واردات، هم از نظر مقررات، ثبت نمایندگی ها و… وضع شد. در مجموع یک بسته مقرراتی ارائه شد که خیلی کار واردات را سخت کرد و اجازه نمی داد که مثل قبل واردات آسان انجام شود. این مساله باعث شد که موانع متعددی برای واردات ایجاد بشود. طبیعتاً از تمام ظرفیت موجود استفاده نشد و از نظر زمانی طول کشید تا وارد کنندگان بتوانند با این مقررات جدید منطبق شوند و کالاهای مورد نیاز کشور را تأمین کنند.
متقی در ادامه گفت: این مقررات به طور کل برای همه گروه های تایر بوده است. ما به طور کلی سه گروه تایر داریم؛ تایرهای سواری، تایرهای باری و اتوبوسی و دسته سوم تایرهای صنعتی. این قوانین ناظر و حاکم بر تمام این گروه ها بود. به مرور که این دوران داشت طی می شد مقدار واردات کالا نسبت به قبل کمتر شد.

** جلوگیری از ایجاد نگرانی در جامعه منوط به شارژ سطوح مختلف تأمین تایر است
نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر افزود: ما همیشه در کشور سه سطح تأمینی را باید در نظر بگیریم. سطح تأمین رویی یا سطحی که مصرف کننده را در بر می گیرد؛ یک سطح هم سطح توزیعی و سطح سوم هم سطح ذخیره ای است. معمولا وقتی که این سه سطح پر باشد و کالا در آن موجود باشد ما هیچگونه کمبودی در سطح جامعه احساس نمی کنیم. ولی به محض اینکه یکی از این سطوح از پایین به بالا دچار مشکل بشود به مرور زمان جو روانی هم بر جامعه فشار وارد می کند و شاید کمبودی هم در سطح مصرف وجود نداشته باشد اما همانطور که ملاحظه می شود که ذخیره های کشور دارد تمام می شود و بخش توزیعی نیز دچار کمبود می شود به مرور تأثیر می گذارد روی مصرف و سبب می شود که مصرف کننده احساس نگرانی بکند. در نتیجه می رود به سمت خرید بیشتر یا خرید مازاد بر نیاز خودشان که این امر می تواند کلاً کشور را با یک سری کمبودها مواجه سازد.

** مقررات مضاعف و انقباض واردات تایر
متقی علاوه بر مقررات کلی به مقررات گمرک و وزارت صمت نیز اشاره می کند و آنها را عامل انقباض واردات تایر می داند و می گوید: از طرف دیگر ما با یک سری مقررات مختلف در دستگاه های کشور مواجه هستیم. مثلاً در وزارت صمت یک سری مقررات وجود دارد. مثال هایی هم در این رابطه می شود بیان داشت. مثلاً مقرراتی که برای استانداردهای واردات کالا وضع شد، مقرراتی که برای مجوز فعالیت در حوزه کالا وضع شد، مقررات مربوط به مجوز تأسیس نمایندگی و مقررات واردات بر اساس قانون استانداردهای سه گانه SWR که مختص اتحادیه اروپا است. این گونه مقررات بیشتر در وزارت صمت وضع شده است.
وی گفت: از سال 1394نیز یک سری مقررات در گمرک وضع شد که دست و بال ما را بست. مثلاً از ابتدای امسال ضمانت نامه های بانکی تایر به طور کل برداشته شد. 4 درصد مالیات علی الحساب از وارد کنندگان تایر در مبادی ورودی اخذ می گردد. همه اینها بارهای مالی به وارد کنندگان وارد کرد.
نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر افزود: در گذشته یک وارد کننده تایر از تمام ظرفیت های اعتباری خودش در بانک ها استفاده می کرد و وقتی که کالایش در گمرک ترخیص می شد، می توانست به راحتی با سپردن یک ضمانت نامه بانکی کالایش را ترخیص کند. دولت این رویه را برداشت و سبب شد که وارد کننده به جای ضمانت نامه، پول نقد پرداخت کند. در حالی که قبلاً مهلت داشت تا شش ماه که این پول را برگرداند.
وی گفت: مبادلات مالی در کسب و کار تایر در حوزه تجارت خارجی به صورت نقدی نیست. ولی در حوزه تجارت داخلی به صورت نقدی است. یعنی خریداران باید پول نقد برای خرید تایر از کارخانه ها پرداخت بکنند. اما در سال های اخیر در حوزه تجارت خارجی این گونه نبود و به صورت چک مبادله می شد. وقتی دولت مقررات ضمانت نامه را تغییر داد، بخش زیادی از نقدینگی که دست تجار بود و با آن کالا وارد می کردند صرف پرداخت هزینه های گمرکی شد.
نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر افزود: می خواهم بگویم که تمام این فاکتورها انقباضی بود. تمام این فاکتورها به صورت انقباضی، واردات را به نوعی جمع کرد. از یک سو دولت مالیات 4 درصد را وضع کرد برای وارد کنندگان تایر. از سوی دیگر مشکلاتی که وارد کنندگان در سازمان امور مالیاتی کشور دارند. مثلا شرکت ها می توانستند جایزه خوش حسابی بگیرند و از این رویه خوش حسابی استفاده می کردند و این 4 درصد را آنجا پرداخت نمی کردند. 4 درصدی که باید در سال بعد از سال مالی جاری عملکردشان باید پرداخت بشود. در حالی که دولت با ایجاد مقرزات جدید دو سال زودتر می خواست که این مبلغ را دریافت بکند. پس مجموع عواملی که من بر شمردم تأثیر کاهنده و انقباضی بر واردات داشتند.

**سیاست های متناقض و تمایل وارد کنندگان به خروج از تجارت تایر
متقی با اشاره به اثرات سیاست های ارزی بر واردات تایر، بیان داشت: از ابتدای امسال با سیاست های متنوع و گاهی متناقض ارزی مواجه شدیم. ابتدا بحث ارز 4200 تومانی مطرح شد. دریافت این ارز شامل مراحل بسیار سخت و متعدد و وقت گیر می شد. بعد مجدداً این امر تغییر پیدا کرد؛ یعنی دولت بعد از مدتی بخشنامه ای را صادر کرد و گفت فقط تایرهای کامیونی مشمول این می شوند و تایرهای سبک سواری مشمول این موضوع نمی شوند. این خودش باعث ایجاد یک نوع بی اعتمادی در تجار شد و بسیاری از تجار را بدهکار کرد. و وقتی هم که قانون وضع شد که باید مابه التفاوت ارز دولتی و ارز آزاد که رقمی حدود 2800 تومان بود پرداخت بشود تجار را از اینکه در این بستر کار بکنند ناامید کرد و اکثر آنها را به سمت خروج از بستر تجاری سوق داد. چونکه می ترسیدند اگر مجدد بروند سفارش بدهند ارز بگیرند دوباره دچار همین مشکلات بشوند.
وی افزود: خوشبختانه با پیگیری هایی که تشکل های صنفی مربوطه انجام دادند بخش زیادی از این مشکلات تا حدودی مرتفع شد. مثلا بخش مابه التفاوت ارز وارد کنندگان تایر سواری اخذ نشد. دولت این همراهی را کرد. ولی از زمانی که این جو به وجود آمد تا زمان رفع آن، یک بازه زمانی بود که خود این امر هم جزو عوامل انقباضی و کاهنده بود.

** سایه تحریم ها
نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر افزود: از سوی دیگر مسائل سیاسی خارجی را هم داشتیم که بسیاری از شرکت های تولید کننده در کره، در ژاپن در اروپا اعلام کردند که به صورت مستقیم نمی توانند با ایران کار کنند و خیلی ها هم اعلام کردند که اصلا نمی توانند با ما کار کنند و هیچ محموله ای را نمی توانند به سوی ایران بارگیری بکنند. هیچ پولی را از ایران نمی توانند دریافت بکنند و هیچ سندی را نمی توانند برای ایران صادر بکنند. این هم باز یکی از معضلات زمان بر بود. واقع اینکه وارد کننده و شرکت بخواهد برود راه کار جدیدی را تدارک ببیند و بررسی بکند و اقدام به واردات بکند زمان می برد.

** سامانه جامع تجارت: مفید اما کاهنده
متقی در نهایت به سامانه جامع تجارت اشاره می کند و می گوید: سیستماتیک کردن کارها در کشور هم بعد خوبی دارد و هم از طرفی چون در ابتدای راه اندازی این سیستم ها هستیم دچار مشکلاتی می شویم. مثلاً راه اندازی سامانه جامع تجارت که در کل اقدامی بسیار مفید است اما در این زمان که ما دچار بحران های شدید بودیم بار شدن این وضعیت بر واردات کشور می تواند به عنوان یک سیستم کاهنده عمل بکند.
نایب رئیس انجمن واردکنندگان تایر افزود: هر نوع سیستمی که شما در جایی بخواهید مستقر بکنید دچار یک سری اشکالات و خطاهای برنامه نویسی و خطاهای هماهنگی می شود. مثلا گاهی پیش می آمد که برای ثبت یک کالا در آن سامانه یا ثبت شخصیت حقیقی یا حقوقی در آن و ارتباط برقرار کردن هر بنگاه اقتصادی با مشتریانش در آن سامانه روزها و هفته ها دچار مشکل می شدیم. بزرگ بودن بدنه دولت، بوروکراسی های پیچیده ای که برای رفع این مشکلات وجود دارد، گاهی یک تا دو ماه ما را معطل رفع این مشکلات می کرد. پیوستن تمام دستگاه های دولتی به این سامانه خودش یک سری محاسن بسیار خوبی دارد اما به هر حال پیوستن همه آنها به آن سیستم مشکلات متعددی را به وجود آورده است.
وی گفت: همین الآن در حال حاضر شاید چند صد کانتینر کالا در گمرک داریم که همه اینها به طور شفاف و قانونی بر اساس مقررات فروردین ماه وارد کشور شده اند اما چون در اردیبهشت ماه بین تعرفه تایر سواری و تعرفه تایر باری تفاوتی از لحاظ تخصیص ارز ایجاد شد، این کالاها الآن در گمرک مانده اند و دولت دو سه ماه است دارد به این فکر می کند که چگونه این کالاها را تفکیک کند و به صاحبانش اجازه ترخیص بدهد. در این زمینه دولت اولویت ها را تغییر داد. این اولویت ها در سامانه جامع تجارت انجام شده است. چون این کالاها در آن بستر وارد کشور شده و باید در همان بستر هم آنالیز و ترخیص بشود دچار مشکل هستیم. حالا بعد از پیگیری های انجام شده ظاهرا به این راهکار رسیده اند که مشکلات این چنینی را خاج از سامانه حل کنند.

** کمبود تایر در آینه آمار و ارقام واقعی
محمد میرعابدینی دبیر انجمن واردکنندگان تایر نیز در این میزگرد با ارائه جدیدترین آمار واردات، مسائل و مشکلات واردات تایر سنگین را به تصویر کشد.
وی بیان داشت: در مورد تأثیر تغییر و تحولات بر واردات تایر، آمارها نشان می دهد که در قسمت سواری در 5 ماهه اول سال 1396، 26 هزار و 500 تن واردات داشتیم. سال 1397 این رقم به 15 هزار تن رسیده است. در مورد کامیون بحث متفاوت است. اگر آماری نگاه بکنیم در ظاهر کاهشی نداشتیم. ما به خاطر اینکه گروه های مختلفی در تعرفه داریم. سواری 32 درصد بوده شده 40 درصد. اتوبوسی را هم در سال 1396 ، 20درصد در نظر بگیریم، یک گروه ‘او تی آر ‘یعنی تایر های صنعتی، معدنی و.. داشتیم که تعرفه این گروه 5 درصد بوده است.
محمد میرعابدینی افزود: بسیاری از واردات در قسمت تایرهای سنگین در قالب این گروه وارد کشور می شده است. در آمار واردات در قسمت ‘او تی آر ‘ نسبت به سال گذشته 80 درصد کاهش داشتیم. ما در سال گذشته واردات تایرهای ‘تی بی آر’ را داشتیم اما در گروه تایرهای ‘او تی آر’ می رفت. چون تعرفه آن پایین تر بود. به همین خاطر الآن کاهش آمار احساس نمی شود. حدود 8 درصد کاهش داشته است. اما در واقع میزان واردات تایر ‘تی بی آر’ به شدت کم شده است.
وی در ادامه می گوید: یکی دیگر از علت های کمبود این است که دیگر تایر قاچاق وارد کشور نمی شود. یعنی به میزانی که تعرفه را افزایش دهیم شرایط برای واردات قاچاق مهیا می شود. به همین خاطر سال گذشته قاچاق تایر را به وفور داشتیم اما الآن نداریم. علتش این است که با دلار قیمت بازار آزاد دیگر قاچاق صرفه ندارد. چون قاچاق صورت نمی گیرد، الآن کمبود در بازار احساس می شود.