برنامه هسته‌ای عربستان چه تاثیری بر برجام دارد؟
درخواست عربستان برای غنی‌سازی اورانیوم، فشار بر برجام را بیشتر می‌کند.
اخیرا عربستان رغبتش برای بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای را ابراز کرده و با طرف‌های آمریکایی گفت‌وگو‌هایی هم در این باره انجام داده است. طرح هسته‌ای عربستان باعث توجه ناظران به رقابت‌های سیاسی بین تهران و ریاض شد. خبرگزاری آسوشیتدپرس طی گزارش از گفت‌وگو‌های هسته‌ای عربستان با آمریکا خبر داد و نوشت: دولت ترامپ گفت‌وگو‌هایی با عربستان درباره توافق محتمل انرژی اتمی سودآور انجام می‌دهد.
به گفته این خبرگزاری، این توافق «به شکل‌غیرقابل‌تفکیکی» با توافق هسته‌ای دوران اوباما با ایران مرتبط است. در توافق‌های محتمل عربستان و آمریکا، قرارد‌ادهای میلیارد دلاری برای شرکت‌های آمریکایی و همچنین پرسش‌های بزرگتر درباره توانایی آمریکا برای منع یکسان دوست و دشمن از رسیدن به سلاح‌های هسته‌ای وجود دارد.
دو مقام دولتی و سه مشاور بیرونی، به این خبرگزاری اطلاع داده‌اند که ریک پری، وزیر انرژی آمریکا، یک هیئت آمریکایی بین سازمانی را برای انجام گفت‌وگو با سعودی‌ها در لندن در جمعه، رهبری خواهد کرد.
این جلسه در حالی اتفاق می‌افتد که عربستان به دنبال بهره‌گیری از برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی است. احتمالا، این برنامه تابع محدودیت‌های غنی‌سازی یا بازپرداش نخواهد بود. امری که تحت یک توافق همکاری آمریکایی لازم خواهد بود.
اما در اینجا یک مسئله وجود دارد: بنا به گفته مقامات فوق، سعودی‌ها اعلام کرده‌اند که اگر یک توافق هسته‌ای جداگانه با دشمن اصلی‌شان، ایران، محکم شود، آن‌ها ممکن است چنین محدودیت‌هایی را قبول کنند.
مذاکرات جداگانه بر سر قابلیت‌های هسته‌ای ایران و عربستان، مقامات آمریکایی را در میانه یک توازن قوای بزرگ در خاورمیانه معاصر قرار می‌دهد. سعودی‌ها از رها کردن توانمندی‌شان برای نزدیک شدن به قابلیت ساختن بمب بیزارند، این درحالی است که توسط توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ محدود است. توافقی که در دهه آینده به طور فزاینده‌ای آسان‌گیر خواهد شد.
هنگامی که باراک اوباما توافق هسته‌ای را تایید کرد، مقامات دولت او اصرار کردند که آن‌ها معیار‌های عدم اشاعه را برای هیچ کس دیگری تضعیف نکردند. با این حال، ماموریت دشوار به گردن دونالد ترامپ افتاده است. سعودی‌ها که از نزدیک‌ترین متحدان او به شمار می‌روند یک سوال ساده می‌پرسند: اگر ایران می‌تواند غنی‌سازی کند، چرا ما نتوانیم؟
به گزارش فرارو، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان، در کنفرانس امنیتی مونیخ در ماه جاری میلادی گفت: «هدف‌مان این است که ما می‌خواهیم همان حقوقی را داشته باشیم که دیگر کشور‌ها دارند.»
آنچه در سفر پری محل نزاع است، چیزی است که به نام «توافق ۱۲۳» معروف است. بدون چنین توافقی، شرکت‌های انرژی هسته‌ای آمریکایی مانند وستینگ‌هاوس، فرصت‌های تجاری در عربستان را از دست خواهند داد. مقامات آمریکایی و مشاوران بیرونی گفتند که سعودی‌ها اعلام کردند اگر محدودیت‌های جدیدی بر فعالیت هسته‌ای ایران تحمیل شود، آن‌ها چنین قراداد‌هایی را پیشنهاد خواهند کرد.
ترامپ در بسیاری از نگرانی‌های برجامی، با عربستان اشتراک عقیده است. توافقی که او آن را بدترین توافق خواند و مکررا به خروج از آن‌ها تهدید کرد. او در ژانویه، تهدید کرد اگر برجام «اصلاح» نشود، تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نخواهد کرد.
چنین گفت‌وگو‌هایی که به طور مقدماتی با اروپا صورت گرفته، قبل از ضرب الاجل ماه می ترامپ برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران، اهمیت مضاعفی یافته است.
هم اکنون ایران می‌تواند از هزاران سانتریفیوژ استفاده و اروانیوم غنی‌سازی کند. بر اساس توافقات ۱۲۳، اگر کشور‌های خارجی موافقت کنند که اورانیوم غنی‌سازی نکنند و پلوتونیوم بازپردازش نکنند، می‌توانند تکنولوژی هسته‌ای آمریکایی و فوت‌وفن هسته‌ای مطابق با این توافقات را خریداری کنند. این دو تا می‌توانند در سوخت سلاح‌های هسته‌ای به کار روند.
آسوشیتدپرس ادامه داد: «طنز اینکه توافقی که برای منع ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای طراحی شده، به آن اجازه می‌دهد بیشتر از دشمنانش کار (هسته‌ای) کند، بر عربستان یا دیگر کشور‌هایی که داوطلبانه برنامه‌هایشان را محدود کرده‌اند، پنهان نمانده است. حداقل ۲۳ کشور از جمله کره جنوبی، آفریقای جنوبی و ویتنام، چنین توافق‌هایی با واشینگتن دارند.»
امارات متحده عربی، در سال ۲۰۰۹ با آمریکا توافق ۱۲۳ امضا کرد. هنگامی که توافق هسته‌ای ایران محقق شد، سفیر امارات در واشینگتن به کنگره گفت: کشورش «دیگر احساس نمی‌کند» به بند‌هایی که امارات را از غنی‌سازی منع می‌کند، «مقید است.»
با وجود اینکه ترامپ با دولت عربستان روابط نزدیکی دارد و آن را یک خاکریزی در مقابل ایران می‌داند، اما میان کارشناسان امنیت ملی تقریبا توافق عام وجود دارد که اجازه تولید سلاح هسته‌ای دادن به هر کشوری در خاورمیانه یک ایده وحشتناک خواهد بود.
با این حال، نگرانی‌هایی هم وجود دارد که عدم توافق عربستان و آمریکا، به چرخش ریاض به سمت دشمنان آمریکا، یعنی روسیه و چین، منجر شود. شرکت‌های دولتی هسته‌ای چین و روسیه برای ساخت راکتور‌هایی در عربستان رقابت می‌کنند. این امر ممکن است به آمریکا اشراف کمتری نبست به فعالیت‌های هسته‌ای عربستان در آینده بدهد.
این مسائل متداخل، باعث شده مخالفان توافق هسته‌ای اصرار کنند که به کارگیری قوانین سرسخت‌تر علیه ایران، آسان‌ترین راه حل است.
مارک دوبوویتز، پژوهشگر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها گفت: «یک اصلاح (در برجام)، دولت (آمریکا) را در یک موقعیت بسیار بهتر در مسئله سعودی‌ها قرار می‌دهد. این (اصلاح) در درخواست به پایبندی به ‘معیار طلایی’ به عنوان (یک معیار) مخالف معیار ایران، یک گام مهم است.»
