برقراری کانال مالی ایران و اروپا
با قطع ارتباط مالی ایران با سایر کشورهای جهان به‌واسطه تحریم‌های یک‌سویه آمریکا، اروپا برای نشان‌دادن حسن‌نیت خود و حفظ برجام، دست به ایجاد یک سازوکار جدید مالی به نام SPV زده است.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، هرچند درباره کارایی SPV در کشور، هنوز هم که هنوز است، اختلاف‌نظر فراوان است و حتی عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، از ناتوانی این سازوکار مالی گفته بود، دیروز معاون اقتصادی رئیس‌جمهور از اجرای جدی سازوکار مالی اروپا(SPV) تا پایان سال جاری میلادی خبر داده است. بنا بر گفته‌های محمد نهاوندیان، با این اوصاف باید در انتظار باشیم که تا اواسط دی‌ماه، حتما این سازوکار مالی آغاز به کار کند. این گفته نهاوندیان البته درحالی مطرح می‌شود که عراقچی پس از اظهارنظر در راستای رد کلی این سازوکار مالی، اعلام کرده بود ابتکارات جدیدی درباره SPV در حال طراحی است و مذاکرات کارشناسی با آنها ادامه دارد.
نهاوندیان در گفت‌وگو با بازرگانان ایران با اشاره به رأی مثبت نمایندگان به CFT در صحن علنی دیروز مجلس خاطرنشان کرد: تصویب لوایح چهارگانه مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی FATF پیام شفافیت و قانونمندی نظام بانکی و مالی ما را به دنیا می‌رساند.او افزود: ارسال پیام شفافیت مالی کشور ما در سطح بین‌الملل در بهبود مناسبات بین‌المللی ازجمله اجرای سازوکار جدید مالی ما با اروپا (SPV) قطعا مؤثر خواهد بود.
خبر خوب درباره میزبانی SPV
نهاوندیان تصریح کرد: خبرهای مثبتی درباره میزبانی SPV و اجرای آن داریم و تا پایان سال میلادی اجرای ملموس این سازوکار را خواهیم داشت.
اینکه چه سرنوشتی برای این سازوکار مالی رقم خواهد خورد، کماکان مشخص نیست. اظهارنظرهای متفاوت درباره این موضوع از سوی مقامات داخلی و خارجی این نگرانی را ایجاد می‌کند که موانع هنوز بر سر راه ایجاد آن فراوان است و فقط بیان خوش‌بینانه اجرائی‌شدن آن در یک زمان‌بندی کوتاه، وعده‌ای است که عملی‌شدن آن در هاله‌ای از ابهام است.
نسخه مالی مشروط اروپا برای دورزدن تحریم‌ها
سیگال مندلکر، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور اطلاعات مالی، چندی پیش از سازوکار مالی ویژه اروپا صحبت کرده که قرار است راهکاری برای مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران باشد. این سازوکار مالی ویژه قرار است در غیاب سوییفت و دلار آمریکا، راهکاری برای ادامه ارتباط مالی-تجاری اروپا و ایران باشد. غلامرضا نظربلند، کارشناس اقتصادی نیز گفته بود ابتکار جامعه اروپایی با عنوان «گذرگاه ویژه مالی»، از لحاظ فنی کاملا قابلیت اجرا دارد اما ممکن است اروپا راه‌اندازی این سازوکار را مشروط به قیودی مانند عمل به توصیه‌های FATF و خروج ایران از لیست سیاه آن کند.
نظربلند درباره ابتکار عمل اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا توضیح داد: این ابزار که دستاورد مهندسی مالی است و بیشتر در حوزه «مالی-شرکتی» کاربرد دارد، هرچند عهدهدار وظایف متنوع و گسترده‌ای است اما شرح وظایف آن با یک‌چیز مخرج مشترک دارد و آن، تقسیم و انتقال ریسک است. در مدیریت مالی نوین، شرکت‌های مادر به ایجاد شرکت‌های وابسته مبادرت می‌کنند تا اگر خود به هر دلیلی، ازجمله دلایل مقرراتی، نتوانند دست به برخی فعالیت‌های تجاری و اقتصادی بزنند، این کار را از طریق آن شرکت‌ها که شخصیت حقوقی مستقلی دارند، انجام دهند. به‌‌عبارت‌دیگر، شرکت‌های واسط چون تابع مقررات کمتر و سهل‌تری هستند، آزادی عمل بیشتری دارند؛ بنابراین می‌توانند فعالیت‌هایی را که شرکت‌های متبوع آنها (شرکت‌های مادر) نمی‌توانند انجام دهند، بر عهده بگیرند. به گفته نظربلند، مقصود از راه‌اندازی گذرگاه ویژه مالی مدنظر اروپاییها، باید این باشد که آنها می‌خواهند با استفاده از سازوکار ناظر بر شرکت‌های واسط، از اشخاص و شرکت‌های خود در برابر ریسک تحریم‌ها و مجازات‌های آمریکا محافظت کنند تا راه دادوستد با ایران را باز و هموار نگه دارند؛ ضمن آنکه این نوع سازوکار، علاوه بر وصل‌کردن متقاضیان و عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات دو طرف ایرانی و اروپایی به یکدیگر، عملیات تسویه وجوه را نیز البته به یورو انجام میدهد. با اینکه این روش به گفته کارشناسان عملیاتی است، اما نگرانی‌هایی هم درباره آن وجود دارد. اینکه شرکت‌های بزرگ اروپایی که نوعا با آمریکا مراودات تجاری دارند، برای استفاده از این سازوکار مالی ویژه احتیاط می‌کنند تا مبادا مشمول تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار بگیرند اما شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی بعضا ممکن است به‌طور مستقیم با آمریکا کار نکنند و می‌توان امیدوار بود این شرکت‌ها با ایران در دوران تحریم همکاری کنند اما شکل‌گیری اصل این ارتباط کاملا به اراده اروپا بستگی دارد. اگر اروپا اراده‌ای قوی بر انجام مراودات مالی و تجاری با ایران داشته باشد، باید ریسک ارتباط این شرکت‌ها با شرکای ایرانی را به حداقل برساند و صاحبان این شرکت‌ها اطمینان داشته باشند حتی در صورت قرارگرفتن نامشان در فهرست ثانویه آمریکا، اتحادیه اروپا از آنها حمایت کامل می‌کند.
عراقچی: ابتکارات جدیدی درباره SPV در حال طراحی است
معاون سیاسی وزیر خارجه در آخرین اظهارنظرهای خود درباره این سازوکار مالی که حدود دو هفته پیش بود، با بیان اینکه اراده سیاسی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی برای حفظ برجام همچنان جدی است، گفت: ابتکارات جدیدی درباره SPV در حال طراحی است و مذاکرات کارشناسی با آنها ادامه دارد.
پس از خروج آمریکا از برجام، رایزنی‌هایی بین ایران و اتحادیه اروپا برای تضمین حقوق و منافع اقتصادی ایران از برجام انجام شد و در نهایت بامداد سوم مهر 1397 و در حاشیه هفتاد‌و‌سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بود که وزرای خارجه ایران و 1+4 به همراه موگرینی نشستی را برگزار و در پایان بیانیه‌ای 12بندی از سوی موگرینی و ظریف قرائت شد. در این بیانیه حاضران در نشست بر تعهد خود برای حفظ و ادامه برجام تأکید کردند. موگرینی اعلام کرد که اتحادیه اروپا به تعهداتش در برجام و همچنین ایجاد کانالی برای ادامه صادرات نفتی ایران و همچنین تجارت با ایران متعهد است. موگرینی در ادامه گفت کانال ویژه پرداخت برای انجام تجارت با ایران به صادرات نفت، مبادله بانکی و صادرات کمک خواهد کرد. در این بیانیه 12بندی حاضران پیگیری اقدامات مشخص و مؤثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی را مجددا مورد تأیید قرار دادند. مقامات شرکت‌کننده در این نشست از پیشنهاد‌های عملی برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت و به‌طور مشخص ابتکار تأسیس یک سازوکار ویژه (SPV) برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران، که فعالان اقتصادی را در تعقیب تجارت مشروع با ایران مساعدت کرده و به آنها اطمینان مجدد میدهد، استقبال کرده و بر اراده قوی خود برای حمایت از فعالیت بیشتر برای عملیاتی‌کردن این «سازوکار ویژه» در کنار تداوم تعامل با شرکای منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید کردند.
