بررسی ادعاهای ترامپ علیه توافق هسته ای ایران؛ واقعیت چیست؟

یک روزنامه آمریکایی در گزارشی به بررسی ادعاهای جدید ترامپ درباره توافق هسته ای ایران پرداخت.
به گزارش بازتاب، یوجین کایلی، در گزارشی در روزنامه یو اس آ تودی (امریکا)، نوشت:
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، با اعلام قبلی به تشریح راهبرد جدیدی برای تعامل با ایران، از جمله در زمینه تحریم های جدید، پرداخت.
رئیس جمهور آمریکا در مخالفت با تأیید توافق هسته ای ایران گفت این کشور «در موارد متعددی توافق را نقض کرده است».اما این نتیجه ای نیست که «آژانس بین المللی انرژی اتمی» به دست آورده باشد.
از ژانویه ۲۰۱۶ تا کنون که توافق هسته ای اجرایی شد، «آژانس بین المللی انرژی اتمی» هشت گزارش را منتشر کرده است و در هر هشت گزارش این طور نتیجه گیری کرده است که ایران توافق را اجرا می کند (تازه ترین گزارش آژانس در ۳۱ اوت منتشر شد).
خود ترامپ دو بار پایبندی ایران را به توافق هسته ای که نام رسمی آن «برنامه جامع اقدام مشترک» یا «برجام» است، تأیید کرده است. رئیس جمهور [آمریکا] باید هر ۹۰ روز یک بار [پایبندی ایران را به توافق هسته ای] تأیید کند.
ترامپ در ۱۳ اکتبر اعلام کرد دیگر پایبندی ایران را به «برجام» تأیید نمی کند. تصمیم وی «این امکان را به کنگره می دهد که مصوبه ای را ارائه و تحریم های آمریکا [بر ضد ایران] را دوباره اعمال کند؛ بر اساس «برجام» و طبق برنامه زمانبندی سریعی، برای این تحریم ها معافیت هایی صادر شد و یا به حالت تعلیق در آمدند.
ترامپ گفت ایران «در موارد متعدد» برجام را «نقض کرده است»؛ این توافق در مذاکراتی با حضور آمریکا، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس و نیز نمایندگانی از اتحادیه اروپا و ایران به دست آمد.
ترامپ در ۱۳ اکتبر گفت: حکومت ایران در موارد متعدد توافق را نقض کرده است. برای نمونه، آن ها در دو مورد جداگانه از محدوده تعیین شده ۱۳۰ تن آب سنگین فراتر رفتند. تا همین اواخر، حکومت ایران نتوانسته است انتظارات ما را در به کار اندازی سانتریفوژ های پیشرفته نیز برآورده کند.
حکومت ایران بازرسان بین المللی را نیز مجبور کرده است از همه اختیاراتی که در توافق برای آن ها تعریف شده است، استفاده نکنند. مقامات ایرانی و فرماندها نظامی این کشور بارها مدعی شده اند به بازرسان اجازه ورود به پایگاه های نظامی را نخواهند داد؛ حتی اگر جامعه بین المللی به این که برخی از این پایگاه ها بخشی از برنامه مخفیانه ایران برای تولید جنگ افزار های اتمی باشند، مظنون باشد.
اجازه دهید به هر سه موضوعی که ترامپ مطرح کرد، بپردازیم و بحث خود را با محدودیت های تعریف شده برای آب سنگین آغاز کنیم.
بر اساس این توافق ایران نباید بیش از ۱۳۰ تن آب سنگین داشته باشد؛ آب سنگین یکی از موارد نگران کننده برای بازرسان جنگ افزار های هسته ای است؛ زیرا همان طور که «اسوشیتد پرس» گزارش می دهد، از آن برای «رآکتور های سردی استفاده می شود که می توانند مقادیر قابل توجهی پلوتونیوم تولید کنند». از پلوتونیوم «می توان برای ساختن هسته شکافت پذیر کلاهک های هسته ای استفاده کرد.»
ایران در دو مورد اندکی از حد تعیین شده برای این کشور در این زمینه فراتر رفت. نخستین بار در فوریه ۲۰۱۶ ، یک ماه پس از اجرایی شدن توافق هسته ای و بار دوم در نوامبر اتفاق افتاد. بنابراین ترامپ حق دارد؛ اگر چه وی در دو بار قبلی که پایبندی ایران را تأیید کرد، از این تخلفات آگاه بود.
بر اساس هشتمین و تازه ترین گزارش «آژانس بین المللی انرژی اتمی»، ایران اکنون به محدودیت های تعیین شده برای آب سنگین پایبند است . در این گزارش آمده است: «در سرتاسر دوره زمانی مربوط به این گزارش، ایران بیش از ۱۳۰ تن آب سنگین نداشته است.»
داریل جی کیمبال، مدیر اجرایی «انجمن کنترل تسلیحاتی»، در ایمیلی به ما گفت: «ایران از محدودیت آب سنگین اندکی فراتر رفت؛ اما اکنون به این محدودیت پایبند است. شایان ذکر است که با توجه به این که راکتور آب سنگین در اراک باز طراحی شده است و دیگر نمی تواند پلوتونیوم تولید کند، آب سنگین اکنون دیگر برای ایران کاربردی ندارد.»
در ژانویه سال ۲۰۱۶، ایران هسته راکتور آب سنگین اراک را با سیمان پر کرد.
کلسی دیونپورت، مدیر سیاست عدم تکثیر [سلاح های کشتار جمعی] در «انجمن کنترل تسلیحاتی»، به ما گفت درباره ۱۳۰ تن سوء تفاهمی به وجود آمده بود.
ایران «جملاتی را که در توافق حداکثر را تعیین کرده بودند، متفاوت از » دیگر کشورها تعبیر کرد و بر این باور بود که «۱۳۰ تن عددی تخمینی است؛ نه حداکثری قطعی.» اما این اختلاف نظر برطرف شد و از آن زمان به بعد تخلفی در این زمینه رخ نداده است.
دیوید آلبرایت، یکی از بازرسان جنگ افزاری آژانس در عراق در سال های دهه ۱۹۹۰ و بنیانگذار «مؤسسه علوم و امنیت بین المللی»، درباره نگرانی ترامپ درباره سانتریفوژ های پیشرفته گفت، آن موضوع حل شده است.
آلبرایت گفت: «موضوع تعداد سانتریفوژ های پیشرفته ای است که ایران در اختیار داشت. من این را یکی از موارد نقض می دانم که برطرف شده است و ناخواسته اضافه می کنم. سانترفوژ های اضافه شکسته شدند.»
اشاره ترامپ به بازرسی از پایگاه های نظامی به پایگاه نظامی پارچین باز می گردد که در گذشته مرکز فعالیت هایی بوده است که آژانس به ارتباط آن ها با توسعه جنگ افزار های هسته ای مشکوک بوده است.
همان طور که در دستورالعمل ۶۷ صفحه ای که در «مرکز علم و امور بین المللی دانشگاه هاروارد» منتشر شده، توضیح داده شده است، بر اساس برجام، آژانس به مدت ۱۵ سال، به مراکز هسته ای اعلام شده به طور روزانه دسترسی دارد و دست کم به مدت ۱۵ سال، این مراکز را پیوسته به صورت الکترونیکی رصد می کند. اما بازرسی از پارچین به شکل متفاوتی انجام شد. این بازرسی ها بر اساس توافق محرمانه جداگانه ای انجام شد؛ منتقدان ادعا کرده اند که بازرسی از این پایگاه به صورت خود بازرسی بوده است و همان طور که پیش از این نوشته ایم، آژانس این ادعا را رد کرده است.
دیونپورت از «انجمن کنترل تسلیحاتی» به ما گفت: «این فاحش ترین ادعای ترامپ است. … آژانس بین المللی انرژی اتمی به روشنی اعلام کرده است ایران امکان هر نوع دسترسی را که آژانس درخواست کرده، برای بازرسان فراهم کرده است و اگر ایران مانع از دسترسی بازرسان می شد، گروه ۱+۵، و از جمله خود آمریکا، نمی توانستند بگویند ایران به توافق پایبند است.»
یوکیا آمانو، دبیر کل آژانس در بیانیه ای که در پاسخ به سخنرانی ترامپ صادر کرد، گفت: «آژانس به همه مکان هایی که بازدید از آن ها را لازم می دانسته، دسترسی داشته است.»
آمانو در بیانیه خود اعلام کرد: «همان طور که در گزارش خود به «شورای حکام» آورده ام، ایران تعهداتی را که در «برجام» در حوزه های مربوط به انرژی هسته ای تقبل کرده است، اجرا می کند.»
آلبرایت که با رئیس جمهور آمریکا در «عدم پایبندی کامل ایران» هم نظر است، می گوید آژانس از بیم آن که درخواست بازدید از پایگاه های نظامی، «کل توافق را از بین می برد»، تا کنون بازدید از این اماکن را درخواست نکرده است.
آلبرایت گفت: «آژانس می تواند ورود به این پایگاه ها را درخواست کند و اگر ایران نپذیرد، «برجام» دربردارنده ساز و کاری است که اجازه می دهد یک طرف تمامی تحریم ها را به حالت اول بازگرداند. … اما این احتمال وجود ندارد که آژانس بخواهد با درخواست ورود به پایگاه های نظامی، کل توافق را از بین ببرد.»
وی گفت موضوع دسترسی به پایگاه های نظامی «یکی از مهمترین بخش های تثبیت برجام است».
ما درباره تمایل ترامپ به مذاکره دوباره درباره برخی از جنبه های توافق ایران که مورد پسند وی نیست، هیچ موضعی نمی گیریم. اگر چه موضوع اصلی پایبندی ایران به توافق کنونی است و حتی برخی از افراد حاضر در دولت ترامپ نیز گفته اند ایران به توافق پایبند بوده است.
در ماه سپتامبر، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، گفت ایران «از نظر فنی» به توافق «پایبند است» و ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده «ستاد مشترک ارتش آمریکا» به کنگره گفت «ایران به تعهدات خود در برجام پایبند است» و توافق آن طور که انتظار می رفت، نتیجه بخش بوده است.
دانفورد گفت: برجام توسعه جنگ افزار های هسته ای در ایران را به تأخیر انداخته است.»

منبع:خبرگزاری آریا