بررسي ادعاهاي ترامپ عليه توافق هسته اي ايران؛ واقعيت چيست؟

يک روزنامه آمريکايي در گزارشي به بررسي ادعاهاي جديد ترامپ درباره توافق هسته اي ايران پرداخت.
به گزارش بازتاب، يوجين کايلي، در گزارشي در روزنامه يو اس آ تودي (امريکا)، نوشت:
دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريکا، با اعلام قبلي به تشريح راهبرد جديدي براي تعامل با ايران، از جمله در زمينه تحريم هاي جديد، پرداخت.
رئيس جمهور آمريکا در مخالفت با تأييد توافق هسته اي ايران گفت اين کشور «در موارد متعددي توافق را نقض کرده است».اما اين نتيجه اي نيست که «آژانس بين المللي انرژي اتمي» به دست آورده باشد.
از ژانويه ٢٠١٦ تا کنون که توافق هسته اي اجرايي شد، «آژانس بين المللي انرژي اتمي» هشت گزارش را منتشر کرده است و در هر هشت گزارش اين طور نتيجه گيري کرده است که ايران توافق را اجرا مي کند (تازه ترين گزارش آژانس در ٣١ اوت منتشر شد).
خود ترامپ دو بار پايبندي ايران را به توافق هسته اي که نام رسمي آن «برنامه جامع اقدام مشترک» يا «برجام» است، تأييد کرده است. رئيس جمهور [آمريکا] بايد هر ٩٠ روز يک بار [پايبندي ايران را به توافق هسته اي] تأييد کند.
ترامپ در ١٣ اکتبر اعلام کرد ديگر پايبندي ايران را به «برجام» تأييد نمي کند. تصميم وي «اين امکان را به کنگره مي دهد که مصوبه اي را ارائه و تحريم هاي آمريکا [بر ضد ايران] را دوباره اعمال کند؛ بر اساس «برجام» و طبق برنامه زمانبندي سريعي، براي اين تحريم ها معافيت هايي صادر شد و يا به حالت تعليق در آمدند.
ترامپ گفت ايران «در موارد متعدد» برجام را «نقض کرده است»؛ اين توافق در مذاکراتي با حضور آمريکا، چين، فرانسه، آلمان، روسيه و انگليس و نيز نمايندگاني از اتحاديه اروپا و ايران به دست آمد.
ترامپ در ١٣ اکتبر گفت: حکومت ايران در موارد متعدد توافق را نقض کرده است. براي نمونه، آن ها در دو مورد جداگانه از محدوده تعيين شده ١٣٠ تن آب سنگين فراتر رفتند. تا همين اواخر، حکومت ايران نتوانسته است انتظارات ما را در به کار اندازي سانتريفوژ هاي پيشرفته نيز برآورده کند.
حکومت ايران بازرسان بين المللي را نيز مجبور کرده است از همه اختياراتي که در توافق براي آن ها تعريف شده است، استفاده نکنند. مقامات ايراني و فرماندها نظامي اين کشور بارها مدعي شده اند به بازرسان اجازه ورود به پايگاه هاي نظامي را نخواهند داد؛ حتي اگر جامعه بين المللي به اين که برخي از اين پايگاه ها بخشي از برنامه مخفيانه ايران براي توليد جنگ افزار هاي اتمي باشند، مظنون باشد.
اجازه دهيد به هر سه موضوعي که ترامپ مطرح کرد، بپردازيم و بحث خود را با محدوديت هاي تعريف شده براي آب سنگين آغاز کنيم.
بر اساس اين توافق ايران نبايد بيش از ١٣٠ تن آب سنگين داشته باشد؛ آب سنگين يکي از موارد نگران کننده براي بازرسان جنگ افزار هاي هسته اي است؛ زيرا همان طور که «اسوشيتد پرس» گزارش مي دهد، از آن براي «رآکتور هاي سردي استفاده مي شود که مي توانند مقادير قابل توجهي پلوتونيوم توليد کنند». از پلوتونيوم «مي توان براي ساختن هسته شکافت پذير کلاهک هاي هسته اي استفاده کرد.»
ايران در دو مورد اندکي از حد تعيين شده براي اين کشور در اين زمينه فراتر رفت. نخستين بار در فوريه ٢٠١٦ ، يک ماه پس از اجرايي شدن توافق هسته اي و بار دوم در نوامبر اتفاق افتاد. بنابراين ترامپ حق دارد؛ اگر چه وي در دو بار قبلي که پايبندي ايران را تأييد کرد، از اين تخلفات آگاه بود.
بر اساس هشتمين و تازه ترين گزارش «آژانس بين المللي انرژي اتمي»، ايران اکنون به محدوديت هاي تعيين شده براي آب سنگين پايبند است . در اين گزارش آمده است: «در سرتاسر دوره زماني مربوط به اين گزارش، ايران بيش از ١٣٠ تن آب سنگين نداشته است.»
داريل جي کيمبال، مدير اجرايي «انجمن کنترل تسليحاتي»، در ايميلي به ما گفت: «ايران از محدوديت آب سنگين اندکي فراتر رفت؛ اما اکنون به اين محدوديت پايبند است. شايان ذکر است که با توجه به اين که راکتور آب سنگين در اراک باز طراحي شده است و ديگر نمي تواند پلوتونيوم توليد کند، آب سنگين اکنون ديگر براي ايران کاربردي ندارد.»
در ژانويه سال ٢٠١٦، ايران هسته راکتور آب سنگين اراک را با سيمان پر کرد.
کلسي ديونپورت، مدير سياست عدم تکثير [سلاح هاي کشتار جمعي] در «انجمن کنترل تسليحاتي»، به ما گفت درباره ١٣٠ تن سوء تفاهمي به وجود آمده بود.
ايران «جملاتي را که در توافق حداکثر را تعيين کرده بودند، متفاوت از » ديگر کشورها تعبير کرد و بر اين باور بود که «١٣٠ تن عددي تخميني است؛ نه حداکثري قطعي.» اما اين اختلاف نظر برطرف شد و از آن زمان به بعد تخلفي در اين زمينه رخ نداده است.
ديويد آلبرايت، يکي از بازرسان جنگ افزاري آژانس در عراق در سال هاي دهه ١٩٩٠ و بنيانگذار «مؤسسه علوم و امنيت بين المللي»، درباره نگراني ترامپ درباره سانتريفوژ هاي پيشرفته گفت، آن موضوع حل شده است.
آلبرايت گفت: «موضوع تعداد سانتريفوژ هاي پيشرفته اي است که ايران در اختيار داشت. من اين را يکي از موارد نقض مي دانم که برطرف شده است و ناخواسته اضافه مي کنم. سانترفوژ هاي اضافه شکسته شدند.»
اشاره ترامپ به بازرسي از پايگاه هاي نظامي به پايگاه نظامي پارچين باز مي گردد که در گذشته مرکز فعاليت هايي بوده است که آژانس به ارتباط آن ها با توسعه جنگ افزار هاي هسته اي مشکوک بوده است.
همان طور که در دستورالعمل ٦٧ صفحه اي که در «مرکز علم و امور بين المللي دانشگاه هاروارد» منتشر شده، توضيح داده شده است، بر اساس برجام، آژانس به مدت ١٥ سال، به مراکز هسته اي اعلام شده به طور روزانه دسترسي دارد و دست کم به مدت ١٥ سال، اين مراکز را پيوسته به صورت الکترونيکي رصد مي کند. اما بازرسي از پارچين به شکل متفاوتي انجام شد. اين بازرسي ها بر اساس توافق محرمانه جداگانه اي انجام شد؛ منتقدان ادعا کرده اند که بازرسي از اين پايگاه به صورت خود بازرسي بوده است و همان طور که پيش از اين نوشته ايم، آژانس اين ادعا را رد کرده است.
ديونپورت از «انجمن کنترل تسليحاتي» به ما گفت: «اين فاحش ترين ادعاي ترامپ است. … آژانس بين المللي انرژي اتمي به روشني اعلام کرده است ايران امکان هر نوع دسترسي را که آژانس درخواست کرده، براي بازرسان فراهم کرده است و اگر ايران مانع از دسترسي بازرسان مي شد، گروه ١+٥، و از جمله خود آمريکا، نمي توانستند بگويند ايران به توافق پايبند است.»
يوکيا آمانو، دبير کل آژانس در بيانيه اي که در پاسخ به سخنراني ترامپ صادر کرد، گفت: «آژانس به همه مکان هايي که بازديد از آن ها را لازم مي دانسته، دسترسي داشته است.»
آمانو در بيانيه خود اعلام کرد: «همان طور که در گزارش خود به «شوراي حکام» آورده ام، ايران تعهداتي را که در «برجام» در حوزه هاي مربوط به انرژي هسته اي تقبل کرده است، اجرا مي کند.»
آلبرايت که با رئيس جمهور آمريکا در «عدم پايبندي کامل ايران» هم نظر است، مي گويد آژانس از بيم آن که درخواست بازديد از پايگاه هاي نظامي، «کل توافق را از بين مي برد»، تا کنون بازديد از اين اماکن را درخواست نکرده است.
آلبرايت گفت: «آژانس مي تواند ورود به اين پايگاه ها را درخواست کند و اگر ايران نپذيرد، «برجام» دربردارنده ساز و کاري است که اجازه مي دهد يک طرف تمامي تحريم ها را به حالت اول بازگرداند. … اما اين احتمال وجود ندارد که آژانس بخواهد با درخواست ورود به پايگاه هاي نظامي، کل توافق را از بين ببرد.»
وي گفت موضوع دسترسي به پايگاه هاي نظامي «يکي از مهمترين بخش هاي تثبيت برجام است».
ما درباره تمايل ترامپ به مذاکره دوباره درباره برخي از جنبه هاي توافق ايران که مورد پسند وي نيست، هيچ موضعي نمي گيريم. اگر چه موضوع اصلي پايبندي ايران به توافق کنوني است و حتي برخي از افراد حاضر در دولت ترامپ نيز گفته اند ايران به توافق پايبند بوده است.
در ماه سپتامبر، رکس تيلرسون، وزير امور خارجه آمريکا، گفت ايران «از نظر فني» به توافق «پايبند است» و ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده «ستاد مشترک ارتش آمريکا» به کنگره گفت «ايران به تعهدات خود در برجام پايبند است» و توافق آن طور که انتظار مي رفت، نتيجه بخش بوده است.
دانفورد گفت: برجام توسعه جنگ افزار هاي هسته اي در ايران را به تأخير انداخته است.»

منبع:خبرگزاری آریا