برجام برای ایران تمام است؟

یک کارشناس مسائل خاورمیانه می گوید در حال حاضر نمی توان به عملکرد اروپایی در مورد برجام اعتماد کرد و به احتمال زیاد برجام تمام می شود.
علیرغم گمانه زنی های بسیار در مورد خروج یا ماندن امریکا در برجام، بالاخره ترامپ در روز سه شنبه با سخنرانی خود در این باره خروج امریکا را از برجام اعلام کرد. این روند، بازتابهای بسیاری در بر داشته است و صفحه جدیدی را در مناسبات بین المللی ایجاد کرده است. سناریوی برجام منهای امریکا که از گذشته و در پی تهدیدهای ترامپ سناریوی محتملی بود، از سوی ایران دنبال می شود تا در صورت جذب اعتماد ایران، برجام به حیات خود ادامه دهد. آیا اروپا می تواند این روند را برای ایران ایجاد کند؟ اگر این مهم شکل نگیرد سناریوی بعدی ایران چه خواهد بود؟ فضا می تواند به راحتی به سمت تنش و تشنج در خاورمیانه پیش برود؟
نامه نیوز در این باره با ابراهیم فراهانی، کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گویی کرده است که از نظر می گذرانید.

امریکا از برجام خارج شد. در حال حاضر چه تحلیلی برای این روند وجود دارد؟ به نظرتان باید منتظر تحولات سخت تر در مناسبات باشیم؟

در رابطه با خروج امریکا از برجام، به توجه به اینکه آقای روحانی اعلام کرد 5 کشور دیگر باقی مانند، به نوعی به نظر می رسد ایران روی 5 کشور دیگر حساب کرده و تلاش می کند این روند را حفظ کند. اما باید گفت که به نظر می رسد که اگر قرار بود اتفاق خاصی بیفتد در این سه سال می توانست بیفتد، یعنی اروپا می توانست یک حرکت جدی و سرمایه گذاری بزرگ در ایران انجام دهد و فضای مطمئن تری را شکل دهد. بخصوص که برای مثال شرکت توتال که قرار بود 5هزار میلیارد دلار در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری کند که آن هم از آن خارج شد و بدست پیمانکار چینی افتاد.

این روند یعنی اینکه همانطور که مقام رهبری هم فرمودند، نباید به اروپایی ها اعتماد کرد و چشم انداز خاصی برای این موضوع وجود ندارد؟

این نشان می دهد که با توجه به این که در این سه سال بعد از توافق برجام اروپایی کاری نکردند، در ادامه هم کار خاصی پیش نمی برند. شاید اروپایی ها می توانستند در این مدت با افزایش روابط و مناسبات خود با ایران و باز کردن بسیاری از گره های اقتصادی اکنون هزینه خروج امریکا از برجام را افزایش دهند و برجام منهای امریکا راحت تر محقق شود.

این روند یعنی اتمام برجام؟ چه فضایی پیش رو خواهد بود؟

به نظر می رسد که این به نفع جبهه شرقی شد. بخصوص روسیه که می تواند با فراغ بال به ایران نزدیک شود. خروج امریکا از این جهت اهمیت دارد که همانطور که قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، اقای روحانی می گفت کدخدای این دنیا امریکا است و با خروج آن برجام هم می پاشد.
اینکه آقای روحانی گفتند به وزارت خارجه مهلت دادم تا با اروپا مذاکره کند به نظر می رسد که یک اتلاف وقت است و نمی تواند به سرانجامی برسد. این باعث می شود که بگوییم برجام وارد یک فروپاشی می شود.

استراتژی ایران چه خواهد بود؟ چگونه می تواند به این روند عکس العمل نشان دهد؟

در حال حاضر دو حالت وجود دارد. یا ایران به سمت یک معامله بزرگ می رود، همانطور که ترامپ پیشنهاد داد که ایران را به سمت میز مذاکره سوق دهد و مذاکرات جدیدی شکل گیرد، که این مشکلات خاص خودش را دارد و باید از فیلتر های خاصی رد شود.
دوم این است که ایران به سمت غنی سازی صنعتی برود. البته رفتن به سمت غنی سازی در حال حاضر می تواند با گذشته متفاوت باشد. در گذشته با شکل گیری بحران هسته ای ایران، یک اجماع جهانی علیه ایران شکل گرفت و تحریمهای متعدد شورای امنیت، امریکا و اروپا علیه آن شکل گیرد. اما در حال حاضر ایران به تعهدات خود عمل کرده و طرف امریکایی از توافق شکل گرفته خارج شده است. بنایراین در حال حاضر اجماعه علیه امریکا ست که زیر توافق زده است.
از این رو شرایط با گذشته متفاوت است و البته پیچیدگی های خود را نیز داراست.
بنابراین ایران چاره دیگری ندارد و احتمالا باید یکی از این دو راه را انتخاب کند. یا معامله بزرگ یا تهدید به خروج از ان پی تی را اجرایی کند.