بدعهدی چشم‌آبی ها در تامین مالی توافق پاریس/لزوم بازنگری ایران

در حالی‌ کشورهای توسعه‌یافته متعهد به کمک سالانه ۱۰۰میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۰به کشورهای درحال‌توسعه شدند که گزارش صندوق اقلیم سبز نشان می‌دهد تاکنون، تنها ۱۰ میلیارد دلار واریز شده است.

با شکست پروتکل تغییر اقلیم کیوتو و پایان دوره اجرایی آن در سال ۲۰۱۲ میلادی، کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ میلادی توانست موافقت اولیه کشورهای حاضر در اجلاس بیست و یکم را در مورد توافق تغییر اقلیم پاریس، به دست آورد. هدف این توافق، جلوگیری از افزایش ۲ درجه‌ای دمای کره زمین تا پایان قرن حاضر است.

بر اساس مبانی علمی این توافق، عامل اصلی این افزایش دما، بالا رفتن سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای است. البته عده‌ای دیگر از دانشمندان برخلاف موافقان این توافق‌نامه، فعالیت‌های خورشیدی را عامل اصلی گرمایش زمین می‌دانند.

عناصر کلیدی این توافق، سازگاری (Adaptation) به معنی ایجاد زیرساخت‌ها و اتخاذ تدابیر لازم برای به حداقل رساندن زیان‌هایی که گرم‌تر شدن زمین به یک کشور وارد می‌کند، مانند سیل، طوفان، خشک‌سالی است و البته عنصر کلیدی دیگر تعدیل (Mitigation)، به معنای سرمایه‌گذاری برای کاهش انتشار و توسعه انرژی‌های پاک است و از آنجا که حرکت در مسیر این دو اقدام، نیازمند تأمین مالی کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته است، بنابراین مطابق توافق پاریس، کشورهای توسعه‌یافته موظف به کمک‌های مالی و فناوری به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته شدند.

از جمله مهم‌ترین این کمک‌ها کمک سالانه ۱۰۰ میلیارد دلاری است. این کمک باید از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۰ میلادی به‌صورت سالانه به صندوق اقلیم سبز (GCF) ارائه می‌شد تا این صندوق بتواند آن را بین کشورهای مستعد تقسیم نماید.

بدعهدی کشورهای توسعه‌یافته در ارائه کمک‌های مالی

در این میان آمریکا به عنوان اصلی‌ترین کشور متعهد به تأمین مالی، به دلایلی از جمله مسئله کمک‌های مالی، از این توافق خارج شد و سایر کشورهای متعهد به کمک مالی نیز، عملکرد مناسبی در این حوزه نداشته‌اند. البته تأثیرگذاری خروج آمریکا بر ارائه کمک‌های بین‌المللی به حدی بود که ترکیه به دلیل به خطر افتادن کمک‌های مالی، تاکنون به موافقت‌نامه پاریس نپیوسته است.

کشورهای دیگری مانند آلمان، نروژ، سوئد و سوئیس اعلام کردند که تسهیلات و حمایت‌های جدیدی به میزان ۵۰۰ میلیون دلار برای ایجاد انگیزه ابتکارات جدید کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در مقیاس‌های بزرگ، هدف گذاری شده است که از جمله آن می‌توان به استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر، بهبود سیستم حمل و نقل، ارتقای بهره‌وری انرژی، مدیریت پسماند جامد و شهرهای کم‌کربن برای کشورهای در حال توسعه اشاره کرد تا به این ترتیب، در مقابل تغییرات اقلیمی اقداماتی صورت گیرد. با این همه گزارش صندوق اقلیم سبز (GCF) نشان می‌دهد که این کشورها، بدعهدی زیادی در موضوع کمک ۱۰۰ میلیارد دلاری انجام داده‌اند.

ساعد سرمدی، کارشناس حوزه انرژی و اقلیم شناسی در گفتگو با مهر با اشاره به بدعهدی کشورهای توسعه برای پرداخت سهم صندوق سبز، گفت: نقض کشورهای توسعه‌یافته در ارائه کمک‌های مشخص‌شده در توافق پاریس، در حالی است که این کمک‌ها از انگیزه‌های اصلی کشورهایی مانند ایران در پیوستن به توافق پاریس است.

مراقب وعده‌های پوشالی غرب باشیم

وی افزود: ونزوئلا اجرای تعهدات خود را به اقداماتی از جمله ارائه کمک مالی ۱۰۰ میلیارد دلاری از سوی کشورهای متعهد شده، مشروط کرده است. افغانستان نیز خواستار تأمین تمام هزینه‌های اجرای تعهدات خود که بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار بوده، از محل کمک‌های بین‌المللی شده است. در عین حال، دولت ایران نیز متعهد شده است تا ۱۲ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را مشروط به برداشته شدن تحریم و رفع محدودیت‌های مالی و فناوری، کاهش دهد.

به گفته این کارشناس انرژی و اقلیم شناسی، همه این موارد در حالی است که مطابق گزارش صندوق اقلیم سبز، از میزان کمک سالانه ۱۰۰ میلیارد دلاری که بیش از ۳ سال از زمان اجرایی شدن آن می‌گذرد، تاکنون تنها ۱۰ میلیارد دلار آن به این صندوق واریزشده که البته مبلغی بسیار ناچیز است.

با توجه به سهل انگاری کشورهای توسعه یافته در اجرای تعهدات مالی خود برای تأمین مالی صندوق سبز، کشورهای دریافت‌کننده این کمک‌ها نسبت به دریافت این مبالغ و همچنین کمک‌های دیگری که در این توافق‌نامه ذکرشده، چندان امیدوار نیستند؛ به همین دلیل نیاز است تا مسئولان و نهادهای بررسی‌کننده توافق پاریس در کشور نیز نسبت به این امر آگاه باشند تا در دام نقض عهدهای کشورهای توسعه‌یافته قرار نگیرند؛ چرا که کشورهای توسعه‌یافته هنوز اقدام قابل‌توجهی در این باره انجام نداده‌اند.