بخش بزرگی از جامعه مذهبی ما در گذشته از هنر فاصله می‌گرفتند

رئیس‌جمهور گفت: یک دورانی بود ورود به دانشگاه به معنای بی‌دینی بود. وقتی می‌گفتند فلانی به دانشگاه رفت، انگار از بهشت به جهنم رفته است.

حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در سی و پنجین دوره جایزه کتاب سال عنوان کرد: خوشحالم در جمع اندیشمندان و بوجودآورندگان آثار علمی در ایام تاریخی دهه فجر هستیم. تاریخ انقلاب اسلامی ما یک نقطه و آغاز جدید فصلی بین قبل از انقلاب و بعد از آن است همانطور که بعد اسلامی ایران نقطه ممتازی است. برای تقسیم تمدن و فرهنگ اسلام و ایران به قبل از اسلام و بعد از آن نمی‌خواهم انقلاب اسلامی ایران را هم وزن دین مبین اسلام قرار دهم، اما در عین حال یک نقطه عطف بسیار مهمی بود.

وی افزود: اگر به شرایط قبل از انقلاب برگردیم و به شرایط بعد از آن نگاه کنیم من دوران قبل از انقلاب را به دوران «تحقیر ملت بزرگ ایران توسط استعمارگران و استدادگران» نامگذاری می‌کنم و بعد از آن را به «عزت و شکوفایی ملت ایران در سایه حاکمیت ملی و احترام به فرهنگ دینی مردم و فرهنگ ملی» نامگذاری می‌کنم.

به گزارش انتخاب،رئیس‌جمهور گفت: انقلاب اسلامی ایران به آرای مردم، به اندیشه مردم و تفکرات مردم و همچنین به هویت دینی ما و هویت ملی ما عزت بخشید. البته در این تحمل بزرگ و در این انقلاب بزرگ کتاب مکتوب و سخن و صوت نقش بسیار اساسی را داشت و در فرهنگ و هنر ما را وارد عالم جدیدی کرد. اولا در اینجا بدون تعارف باید بگوییم بخش بزرگی از جامعه مذهبی و متدین و اهل مسجد به دلایلی از هنر فاصله می‌گرفتند و گاهی فرار می‌کردند از هنر تجسمی گرفته تا نقاشی و موسیقی و تئاتر و سینما مذهبیون ما فاصله می‌گرفتند. در دوره‌ای حتی از دبیرستان و دانشگاه هم فاصله می‌گرفتند و محیط را مناسب برای جوانان و فرزندان خود نمی‌دیدند و دلایل خاص خود را داشتند.

وی با بیان اینکه یک دورانی بود ورود به دانشگاه به معنای بی‌دینی بود،یادآور شد: وقتی می‌گفتند فلانی به دانشگاه رفت، انگار از بهشت به جهنم رفته است. اگر از حوزه کسی به دانشگاه می‌رفت طور دیگری نگاهش می‌کردند زمانی انس داشتن با علوم جدید سخت بود، اگر طلبه‌ای می‌خواست درس‌های کلاسیک بخواند از مدرسه و حوزه اخراج می‌شد و خیلی باید مخفیانه باید این کار را می‌کرد و کتاب‌ها زیر تشک درس می‌خواندند شرایط، شرایط فاصله بود انقلاب اسلامی گروه‌های مختلف را به هم متصل کرد و انسجام ایجاد کرد اگر الان هم آن فاصله هست باید آن را درست کنیم.

رئیس‌جمهور یادآور شد: انقلاب اسلامی یک انسجام ایجاد کرد و اقشار مردم را به هم متصل کرد. شاید باورتان نشود در آن زمان در حوزه علمیه قم شاید حتی رادیو هم به صورت مخفی آن هم در اختیار چند نفر بود. در مدرسه ما در حوزه تنها یک نفر و آن هم به صورت مخفی رادیو داشت. ما گاهی به حجره وی می‌رفتیم و با بستن درها و پنجره‌ها مخفیانه و با هراس اخبار گوش می‌دادیم. چراکه اگر می‌فهمیدند او را بیرون می‌انداختند و به نوعی رادیو به معنی بی‌دینی بود.

وی افزود: اولین باری که پیش از انقلاب سرودی برای امام خوانده شد، همان سرود «ای امام» بود که آن را آوردند. یعنی زمانی که امام در نوفلوشاتو بود آقایی گفت که این سرود غناست یا غنا نیست و این مساله بسیار محل بحث بود حال اگر در آن موسیقی نیز وجود می‌داشت که دیگر کار خیلی پیچیده می‌شد. انقلاب اسلامی فضای جدیدی را به روی متدینین و مذهبی‌ها باز کرد. حال البته من قصد ندارم درباره موسیقی، سینما و… صحبت کنم، چون من تا سال ۵۹ و پس از آن حدودا تا سال ۶۱ مسئول رادیو و تلویزیون بودم و با امام در این مورد دیدارها داشتم. الان چون معما حل شده آسان شده است وگرنه در آن زمان این مسائل به ظاهر ساده خیلی پیچیده بود.

به نوشته ایلنا، روحانی با بیان اینکه انقلاب اسلامی گامی برای ورود متدینین به عرصه فرهنگ و هنر بود. بسیار مهم بود در انقلاب که متفکرین، عالمان، فرهیختگان درباره بنیادها و پایه‌های انقلاب بحث کنند. در آن زمان بحث‌هایی بود در مورد اینکه حکومت اسلامی چیست. تا سال ۵۶ کسی فکر نمی‌کرد که اصلا حکومت اسلامی درست شود. بحث‌هایی بود که رژیم قانع شود از برخی کارها دست بردارد و با دین مبارزه نکند.

وی ادامه داد: سال ۵۶ شرایط عوض شد و دیگر این زمزمه به گوش می‌رسید که وقت پایان رژیم سلطنتی فرا رسیده است. بعد این بحث‌ها آغاز شد که اگر این رژیم سقوط کرد و نظام اسلامی شکل گرفت آن نظام اسلامی اسم و عنوانش چیست. خلافت اسلامی است، حکومت اسلامی است یا چیز دیگری. در این حکومت مردم چه نقشی دارند. رای مردم چه نقشی دارد. خواست و نظر مردم چه نقشی دارد. در آن زمان جلسه‌های بسیار زیادی تشکیل شد. شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، آیت‌الله اردبیلی، آیت‌الله امامی کاشانی و… حضور داشتند و بحث‌های بسیار مفصلی درگرفت.

روحانی گفت: بحث بر سر این بود که اصلا در حکومت اسلامی مردم چه نقشی دارند. طی ساعت‌ها جلسه آیات، روایات و سیره‌های مختلف مطرح شد. اینها همه در زمانی بود که هنوز امام به ایران نیامده بودند و در پاریس بودند. این بحث‌ها با امام در فرانسه مطرح شد. آقایان همه به فرانسه آمدند از جمله شهید مطهری، اردبیلی، بهشتی و… شب‌های بسیار زیادی پس از نماز مغرب و عشا یک و گاهی تا دو ساعت با امام بحث می‌کردند در آن زمان شعار مردم استقلال، آزادی، حکومت اسلامی بود. در مقطعی امام در پاریس گفت «حکومت آینده ما جمهوری اسلامی خواهد بود». کسانی که نمی‌دانند فکر می‌کنند امام به یکباره گفت جمهوری اسلامی؛ در حالی که اینطور نیست و این سخن امام حاصل شب‌های بسیار زیاد و ساعت‌های متمادی بحث و تبادل نظر بود. پس از آن بود که شعار مردم به استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی تغییر یافت.

رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه من هنوز و پس از ۴۰ سال که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، برخی از آن بحث‌ها را در مورد حکومت اسلامی و… می‌شنوم، گفت: این مساله نشان می‌دهند هنوز هم عقاید کاملا با هم یکی نشده البته این در حالی است که همه نظر امام، رای مردم و قانون اساسی جمهوری اسلامی را پذیرفتند. در تمامی این مسائل پشتوانه بحث فقهی، علمی و حتی کلامی بوده است.

روحانی گفت: اینکه علم در سیاست وارد شود نکته مهمی است. زمانی کتاب اسرار امام که جز کتاب‌های اولیه بین طلبه‌ها بود ظاهرا انتشارش یک مقطعی ممنوع شد، ما برای اینکه آن را بخوانیم باید از کتاب خانه آن را می‌گرفتیم در بازار نبود که خریداری کنیم. از آن کتاب گرفته تا خدا رحمت کند شهید بهشتی، مطهری، و آیت الله هاشمی رفسنجانی مجله‌ای را که به عنوان مکتب تشیع قبل از مجله مکتب اسلام منتشر و پخش می‌کردند و کتاب‌های مختلف دیگر یک سری مباحث نو مطرح را می‌کردند.

وی با اشاره به اندیشه‌های دکتر شریعتی افزود: مرحوم دکتر شریعتی نقش به سزایی در یک مقطعی داشت سخنرانی‌هایی را ایراد می‌کرد که همان‌ها کتاب می‌شد، اصلا ساواک به خانه‌ها که حمله می‌کرد اولین مقصدش کتاب خانه کوچک آن خانه بود، اسلحه نبود که ساواک به خانه بریزد و آن‌ها را پیدا کند، اسلحه گرمی وجود نداشت وقتی می‌ریختند در خانه اولین مقصد کتاب بود بر مبنای آن پرونده درست می‌کردند و بر اساس آن فرد را محاکمه می‌کردند.

وی تاکید کرد : کتاب نقش تحول میان جامعه و جوانان ما داشته و دارد، اندیشه نو ایجاد می‌کند؛ انقلاب چگونه درست شد؟ از اندیشه درست می‌شود، اندیشه است که حرکت و شرایط نو ایجاد می‌کند که محیط جدید می‌آفریند که در آن هم عقل رشد می ‌ند هم آینده‌نگری مردم ترسیم می‌شود و در کنارش گاهی احساسات هم به وجود می‌آید که قیام و نهضتی ایجاد می‌شود.

رئیس‌جمهور با اشاره به ریشه‌های انقلاب اسلامی ادامه داد: محرم سال ۴۲ شعارهای جدید شروع شد؛ خیلی مهم بود و یک تحول به حساب می‌آمد می‌گفتند «قم شده کربلا، فیضیه نیوا» ، «شد موسوم یاری مولا موسوی الخمینی» که در دسته‌های بزرگ عزاداری مطرح می‌شد که یک تحول بزرگ بود و کسی باور نمی‌کرد در دسته‌های عزاداری مسائل سیاسی وارد شود. در عراق اینکه مسائل سیاسی مطرح شود مرسوم بود اما در ایران خیلی مرسوم نبود.

وی افزود: این مسائل در ایران از سال ۴۲ در ایران آغاز شد و به جلو گام نهاد.‌ نقش نویسندگان، نقش مقالات در روزنامه‌ها، کتاب‌ها در اعلامیه‌ها یعنی همان معجزه‌ای که معجزه تبیین اسلام بود که خداوند بزرگ این معجزه بزرگ ما را گاهی اوقات تحت عنوان کتاب و گاهی به عنوان متن خواندنی و قرآن یاد می‌کند، دو نام اصلی قرآن مجید کتاب و قرآن است که نشان می‌دهد معجزه ما قرائت، کتاب و خواندن است.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: این نشان می‌دهد معجزه ما خواندن، کتاب، اندیشه، تامل و قرائت است. اصلا اتصال ما به دنیای دیروز و فردا با اندیشه بشری امکان‌پذیر است و اندیشه بشری جایی می‌تواند بماند و ذخیره شود که تبدیل به سخن و کلام شود.

روحانی تاکید کرد: تا اندیشه مکتوب نشود، نمی‌توانیم متوجه شویم که طرف چگونه است. در گذشته همین کتاب مرسوم بوده است، امروز جور دیگری شده ، صحفه نمایش آمده است.

وی با بیان این که فکر و اندیشه مهم است و اساس انسان هم بر همین پایه‌گذاری شده است، گفت: اساس عظمت انسان فکر،‌ اندیشه و تامل است که خداوند هم همین را بیان می‌کند. خدواند بیان می‌کند اساس قدرت بشر درک و فهم و بیان آن است. تمام ابزار بیان کردن و نوشتن در کامپیوتر زبان صفر و یک است و این جا هم همه چیز با سی و چند حرف بیان می‌شود، این حروف کنار هم جمع شده و چه آفریده است. با همین ابزار ساده الفبا است که نطق می‌کنیم و کلماتی را روی کاغذ می‌آوریم.

رئیس‌جمهور ادامه داد: انقلاب بیان، کتاب، قرآن، سخن است، معجزه ما همان مسیر الهی است، شبیه قرآن است. کاری که امروز اندیشمندان ما انجام می‌دهند علاوه بر علم و دانش و حرکت جامعه ما را به گذشته متصل می‌کند.

وی خطاب به حضار گفت: شما همان حلقه وصلی هستید که آینده را به گذشته را متصل می‌کنید،‌ این گونه است که ما متوجه می‌شویم شیخ انصاری، شیخ مفید، فارابی چه می‌نوشت با همین کتاب و مکتوب است که به اندیشه‌های گذشته بر می‌گردیم و در آینده با همین کتاب و بیان قضاوت خواهد کرد.

رئیس دولت دوازدهم تاکید کرد: کتاب آیینه تمام نمای اندیشه فکر یک ملت در یک برهه تاریخی است که دوام می‌آورد. در مصر مشاهده می کنید وقتی یک مقبره‌ای که کشف می‌شود مربوط به ۴ هزار سال پیش است شما را آن جا مکتوب هدایت می‌کند که ممکن است مکتوب جملات یا نقاشی‌ها موجود باشد که شما را به چند هزار سال پیش متصل می‌کند.

روحانی تاکید کرد: امروز بار رسالت سنگینی بر دوش نویسندگان، فرهیختگان و عالمان است. برای آن که بتوانند هر آن چه برای جامعه ما مفید لازم و ضروری است از طریق بیان، کتابت، تبیین زبان واقعیت‌ها بیان کنند باید از این فرصت محدود استفاده کرد، فرصت ما محدود است همه ما فرصت ۶۰ ساله و ۷۰ ساله داریم که نامحدود هم نیست، محدود است زمان نشاط و فراگیری بازهم محدودتر است زمان مفید صد در صد نیست.

رئیس جمهور بیان کرد: باید زمان، موقعیت، انقلاب و شرایط را در نظر گرفت و اهداف بلند و آرمان‌ها را مدنظر قرار دهیم و بر آن مبنا باید ببینیم بهترین کدام است و آن را بنویسیم و به جامعه منتقل کنیم.

وی با بیان اینکه چرا برخی کتاب‌ها جاودانه می‌شوند و برخی در همان چاپ اول مورد استقبال قرار نمی‌گیرد، گفت: ما آثار جاودانه‌ای از بسیاری از دوره‌ها و قرن‌های گذشته داریم باید دید این چه اندیشه‌ای است که قرن‌ها نورافشانی می‌کند و جاده را با فلش‌های مختلف نشان می‌دهد و این به معنای آن است که یک اندیشه بلند که همه ابعاد مسئله را می‌بیند در پس این متون وجود دارد.

رئیس‌جمهور افزود: البته بیشتر این اندیشه‌ها و آثار که به آنها اشاره شد از اندیشه اسلام، امام و معصومین نشات گرفته اما آن بخش‌هایی که به خود اندیشه اشخاص مربوط می‌شد هم جاودانه بوده است و اینکه چرا مردم کتاب نمی‌خرند و نمی‌خوانند بخشی تقصیر ما است چراکه باید آنچه را بنویسیم که مردم تشنه آن هستند.

وی گفت: همین امروز در دنیا کتابی چاپ می‌شود که مردم صبح زود صف می‌کشند که کتاب را دریافت کنند و این نشان‌دهنده آن است که آن نوشته و کتاب مبتنی بر نیاز جامعه ارائه شده است و اگر منطبق بر نیاز مردم و جامعه مطلب و کتابی را بنویسیم حتماً مورد استقبال قرار می‌گیرد.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه دولت باید در این زمینه تسهیل‌گر باشد و همچنین در بخش ممیزی اقداماتی انجام دهد، گفت: زمانی کتابی نوشته می‌شود و در ممیزی می‌ماند و انشاالله که افراد متخصص در آنجا به کار گرفته می‌شوند، کتابی نوشته بودم که در ممیزی ماند و کارشناس مورد نظر در رابطه با یک کلمه‌ای از من معنای آن را سوال کرد.

وی افزود: وزارت ارشاد باید ممیزی را به انجمن‌ها، اندیشمندان، ناشران بزرگ و فرهیختگان واگذار کند تا ممیزی دقیق‌تر انجام شود. هرچه را باید به اهلش واگذار کنیم موفق‌تر خواهیم بود.

روحانی ادامه داد: به طور مثال می‌خواهیم یک نفر را کاندید مجلس و یا ریاست‌جمهوری کنیم از چندین فیلتر می‌گذرد در دنیا هم این فیلترها وجود دارد اما دو، سه حزب بزرگ هستند که می‌خواهند کاندید خود را معرفی کنند و برای حیثیت و جذب، تمام فیلترها را در درون حزب می‌گذارند و در نهایت یک نفر را انتخاب می‌کنند. هر دو روش فیلتر است اما این یک فیلتر طبیعی و در اختیار مردم و حزب است و در یک اتاق تصمیم‌گیری نمی‌شود.

روحانی با تاکید بر اینکه فرق تصمیم در اتاق و سالن مطرح است، بیان کرد: یکی در اتاق سه در چهار تصمیم می‌گیرد و دیگری در سالن و به صورت جمعی تصمیم‌ می‌گیرد و البته من تصمیم‌گیری در سالن‌ را می‌پسندم و باید بهترین راه را برگزینیم و انتخاب کنیم و در زمینه کتاب و فیلم و تئاتر و مسائل فرهنگی، هنری هم باید به همین طریق باشد و باید به بخش تخصصی واگذار کنیم.

رییس‌جمهور در ادامه تاکید کرد: از وزیر ارشاد و وزارت ارشاد می‌خواهم و امیدوارم این وزارتخانه هم از دولت بخواهد که به ناشران کمک کنیم. باید کاری کنیم که جامعه علاقمند به خواندن کتاب باشد. وزارت ارشاد کشف کند چرا جامعه امروز کمتر کتاب می‌خواند. اگر دولت، صداوسیما، جامعه باید به شیوه‌ای فرهنگ کتابخوانی را منتقل کند، اقدام شود.

وی با بیان این‌که کتابخوان‌ها بیش از هر چیز از خواندن کتاب لذت می‌برند، گفت: گاهی آدم وارد کتابخانه می‌شود. گاهی بهترین جای دنیا کتابخانه است. بوی کتاب و فضای کتابخانه گاهی بهترین لذت را می‌آفریند.

روحانی همچنین خاطرنشان کرد: باید جامعه را به کتابخوانی تشویق کنیم. اگر آموزش و پرورش ما اشکال دارد، وزارت ارشاد به ما بگوید که باید در مدارس چه کار کنیم. چرا در مدارس کشورهای دنیا یک نوجوان کلاس دوم و سوم دبستان حداقل باید در سال ۷ تا ۸ کتاب خوانده باشد اما ما چنین وضعی نداریم. دانش‌آموزان ما چند کتاب می‌خوانند. کجا کنفرانس می‌دهند.

رییس دولت دوازدهم با بیان این‌که فضای مجازی دنیای جدیدی ساخته است، گفت: کلاس ما نشاط ندارد. دوره‌ای شما نویسندگان و نخبگان و فرهیختگان می‌نوشتید، مردم باید می‌خواندند. الان مردم کم‌کم می‌نویسند و شما باید بخوانید. الان فضا دوطرفه شده است. گاهی شما یک مطلب علمی بیان می‌کنید و همزمان باید بخوانید. البته نویسندگان ابتدا باید بخوانند تا بتوانند بنویسند. اما به هر حال زمانی نویسندگان با این فضا روبرو بودند که جوانان کتاب‌هایشان را می‌خواندند و امروز باید هم نوشته‌های جوانان را بخوانند و هم برایشان بنویسند.

روحانی در پایان گفت: امروز جوانان با اشکال و بیان‌های مختلف می‌گویند و می‌نویسند. باید از این ارتباط دوطرفه برای خلاقیت بیشتر، رشد اندیشه و علمی بیشتر و تعالی بیشتر و سرافرازی ایران عزیزمان استفاده کنیم.