بحران ریزگردها؛ از اقدامات تسکینی تا درمانی قطعی

در این گزارش بحران ریزگردها و اقدامات دولت برای کنترل این پدیده مورد بررسی قرار گرفته است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، بیش از یک دهه است که خوزستان و برخی دیگر از استان‌های غرب کشور با معضل ریزگردها دست و پنجه نرم می‌کنند. بهره‌برداری بی رویه از منابع آبی و تغییرات اقلیمی از مهمترین دلایلی است که مشکل کم آبی را در استان خوزستان تشدید کرده و این مساله خود موجب افزایش پدیده ریزگردها در این استان شده است.

ریزگرد‌ها ذراتی بسیار کوچک و سبک با قطر کمتر از ۵ میکرون هستند که در اثر فرسایش بادی و بیابانزایی به وسیله باد تا مسافت بسیار طولانی جابجا شده و انتقال می‌یابند.

کارشناسان یکی از مهمترین راهکارهای حل این مشکل را بیابان زدایی بیان می‌کنند و معتقدند که کاشت درخت، تثبیت شن و مرطوب سازی از مهمترین راهکارهای مقابله با ریزدگردها در این استان است.

عده‌ای دیگر نیز استفاده از بادشکن، استفاده از انواع مالچ پاشی مانند، سنگ ریزه‌ای، رسی، نفتی، نقشبند، روش پلیمر تثبیت کننده شن‌های روان با فناوری نانو و نصب نیروگاه‌های بادی را به عنوان جدید‌ترین روش برخورد با ریزگرد‌ها نام می‌برند.

کانون های ریزگرد

در مورد کانون‌های ریزگردها صحبت‌های فراوانی شده است اما محققان مهم‌ترین کانون‌های خارجی گرد و غبار یا ریزگردهای نفوذی به ایران را سه کانون در سوریه، یک کانون در مرز سوریه و عراق، چهار کانون در شمال عراق و حوزه رود فرات و یک کانون در مرکز عراق، منابع دیگر از دشت‌های شرقی و جنوب شرقی عربستان، بخش‌هایی از امارات متحده عربی، یمن و کویت نام برده‌اند.

تاثیرات ریزگردها

همه جنبه‌های بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و … تحت تاثیر طوفان‌های ریزگردها قرار می‌گیرند. این طوفان‌ها می‌توانند منجر به لغو پروازها، تعطیلی مدارس، اختلال در عملکرد نیروگاه‌های برق، کاهش منابع آب از همه مهم‌تر به خطر افتادن سلامت شهروندان به دلیل مشکلات تنفسی، قلبی عروقی و … شوند.

آمارها حاکی از افزایش 70 درصدی میزان مراجعه شهروندان اهوازی دارای سابقه بیماری ریوی، قلبی و عروقی به مراکز درمانی در زمان وقوع پدیده ریزگردها است که هزینه‌های زیادی را بر مردم و متولیان بهداشت و درمان خوزستان وارد کرده است.

یکی دیگر از مشکلاتی که به دنبال وقواع ریزگردها اتفاق می‌افتد، تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات است که موجب اُفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان می‌شود. پدیده ریزگردها اثرات اقتصادی ناگواری هم برای استان دارد و حتی باعث کاهش ورود توریست هم به این مناطق شده است.

کشاورزی، یکی دیگر از مهم‌ترین شاخه‌های اقتصاد کشور است که می‌تواند به شدت از بروز طوفان‌های گرد و غبار و ریزگرد آسیب ببیند. ریزگردها می‌توانند منجر به انتقال املاح سولفاته و کلره به اراضی حاصلخیز کشاورزی شده و شوری خاک را افزایش دهند.

محیط زیست نیز بخش دیگری است که از آسیب‌های ریزگردها در امان نمانده است. این پدیده بر شرایط زیستگاهی حیات وحش، کاهش میزان رویش‌های علفی و همچنین کاهش تنوع گیاهی در کنار موارد کلان‌تری نظیر میزان تشکیل و خصوصیات ابر، میزان نزولات جوی و تغییرات درجه حرارت هوا اثرگذار است. صنایع برق و الکترونیک، یکی دیگر از حوزه‌هایی که به دنبال وقوع طوفان‌های گرد و غبار می‌تواند آسیب‌های جدی را تجربه کند.

حبیب الله کشت زر عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: مسئله گرد و خاک و ریزگردها از مرز بحران عبور کرده و باید به عنوان یک فاجعه ملی به این موضوع اشاره شود. باعث تاسف است که پس از گذشت سال‌ها از وقوع این پدیده هنوز متولیان مرتبط با موضوع بر سر محل و منشا این پدیده اختلاف نظر جدی دارند.

وی ضمن اشاره به خسارت‌های وارد شده به کشور توسط این پدیده، می‌افزاید: متاسفانه دامنه خسارات این پدیده به حدی گسترده است که می‌توان آثار آن را به صورت ملموس و غیرملموس در تمامی حوزه ها رصد کرد. اثرات منفی بر فرآیند درمان و مشکلات عدیده بیماران قلبی و ریوی از اثرات خطرناک این پدیده است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

کشت زر همچنین در معرض قرار دادن بخش توانمند نیروی انسانی در مجاورت اثرات گرد و غبار که در یک پروسه زمانی طولانی باعث ایجاد مشکلات اساسی و بروز بیماری‌های متعدد می‌شود را به عنوان یک معضل جدی عنوان و اظهار کرد: تعطیلات اجباری مدارس و مراکز دانشگاهی در اثر بروز این پدیده در دراز مدت باعث ایجاد اثرات منفی در سیستم آموزشی و دانشگاهی خواهد شد. علاوه بر موارد ذکر شده تاثیرات منفی بر تجارت، گردشگری و حوزه‌های متعدد دیگر، از آسیب‌های غیر قابل جبران در آسیب شناسی این پدیده است.

نماینده مردم بهبهان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مهاجرت نخبگان در اثر بروز این فاجعه زیست محیطی به سایر استان‌ها، ضربه‌های غیر قابل انکاری به بدنه تخصصی استان‌های در معرض این پدیده وارد خواهد کرد که می‌توان اثرات سوء این مهاجرت‌ها را در حوزه‌های مختلف به عنوان نقطه بحرانی در نظر گرفت.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: هیچ توجیهی برای دفاع از عملکرد منفعل متولیان پذیرفتنی نیست و باید تمام عزم قوای سه گانه معطوف به حل و جبران خسارات این فاجعه ملی شود.

کشت زر با بیان اینکه نیمی از استان‌های کشور درگیر این پدیده مخرب هستند، گفت: اگر این پدیده در پایتخت به صورت مداوم صورت می‌گرفت قطعا سال‌های زیادی بود که این بحران در نطفه خفه می‌شد و مردم پایتخت در معرض عوارض این پدیده نبودند.

وی اضافه کرد: با وقوع پدیده گرد و خاک در تهران شاهد توزیع آب و ماسک بودیم اما در سایه کم لطفی و عدم حساسیت مردم صبور خوزستان در اوج وقوع این پدیده با قطعی آب و برق روزگار خود را سر می‌کنند.

کشت زر اضافه کرد: به هیچ عنوان قصد سیاه نمایی اقدامات دولت‌ها مختلف را ندارم اما باید بگوییم به هیچ عنوان برگزاری چند کنفرانس و چند گفت‌وگو تلویزیونی برای پائین آوردن تب التهابات در ایام بروز این پدیده توسط مسئولان پذیرفتنی نیست.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به راستی چرا گزارش عملکرد واضح درباره مقابله با این بحران به مردم ارائه نشده است و آیا برنامه مدون و نمودار زمانی برای مبارزه با این پدیده طراحی و امکان سنجی شده است.

غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره برنامه‌های دولت برای کنترل ریزگردها اظهار کرد: افزون بر مالچ پاشی حدود 14 هزار و 700 هکتار از کانون شن روان از روش‌های دیگری از قبیل احداث کانال، آب رسانی به تالاب‌های فصلی خشک شده و نهال کاری برای مقابله با ریزگردها استفاده شده است و براساس برنامه دولت باید این سطح به 42 هزار هکتار افزایش یابد.

وی ادامه داد:همچنین کارشناسان منابع طبیعی، محیط زیست و هواشناسی استان با برگزاری جلساتی کارشناسی و بازدید از کانون‌های فعال ریزگردها به دنبال تشخیص دقیق برای کنترل و مهار کانون‌های فوق بحرانی هستند.

استاندار خوزستان تاکید کرد: مقابله با ریزگردها تحت نظر اساتید مرکز تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی و منابع طبیعی، اساتید دانشگاهی شهید چمران اهواز، کارشناسان سازمان آب و برق، سازمان زمین شناسی، اداره کل هواشناسی و محیط زیست در شورایی فنی تصمیم گیری شده و خروجی این تصمیم‌ها اجرایی خواهد شد.

شریعتی با بیان اینکه کار فنی و مهندسی در عرصه‌های بحرانی و فوق بحرانی برای مقابله با ریزگردها در حال انجام است، یادآور شد:.یکی از اقدامات در جهت مقابله با ریزگردها انجام عملیات بیولوژیک و کشت نهال است.

وی گفت: رئیس‌جمهور همچنین وزارتخانه‌های جهاد و امور خارجه را برای پیگیر گرد و غبار خوزستان مکلف کرده و از وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان محیط زیست خواسته تا در روند مالچ پاشی، نهال کاری و مرطوب سازی کانون‌های داخلی گردوغبار به ویژه در خوزستان تسریع شود.

استاندار خوزستان گفت: رئیس‌جمهور در نشست بهمن 96 استانداران، وزرا و روسای سازمان‌های اقتصادی ضمن تشریح اقدامات دولت برای مقابله با آلودگی هوا و ریزگردها، خبر از مالچ پاشی 12 هزار هکتار اراضی بیابانی و افزایش این میزان در سال آینده داد و بر لزوم تامین حقآبه تالاب‌ها تاکید کرد.

شریعتی درباره مقابله با مشکلت تنفسی شهروندان، بیان کرد: افزون بر ویزیت رایگان مردم، زمین بیمارستان تنفسی خریداری شده و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی قرار گرفته است.

وی تاکید کرد: این بیمارستان در دست ساخت است و امیدواریم هرچه زوتر به بهره‌برداری برسد.

استاندار خوزستان درباره تعطیلی مدارس در سال گذشته در خوزستان به دلیل گردغبار، ادامه داد: در سال گذشته مدارس به دلیل آلودگی هوا 12 روز تعطیل شدند که 11 روز آن به دلیل گرد و غبار و یک روز آن ناشی از پدیده وارونگی هوا بود.

شریعتی تاکید کرد: در همین راستا با اعتبار تخصیصی استانداری، اداراه کل آموزش و پرورش استان به منظور جبران تعطیلی مدارس با همکاری صداوسیمای استان اقدام به تهیه و پخش کلاس‌های درسی کرد.

وی توزیع شیر رایگان و ماسک میان دانش آموزان را از دیگر اقدامات انجام شده بیان کرد و گفت: همچنین بعضی از مدارس را تجهیز به پنجره‌های دو جداره کردیم تا از ورود گردوغبار جلوگیری شود.