بالا گرفتن تحرکات نظامی آمریکا در خاورمیانه/ آیا جنگ نظامی ایران و آمریکا قطعی است؟

در آستانه سالگرد ترور شهید سلیمانی و وعده های مکرری که مقام های ارشد نظامی و سیاسی ایرانی مبنی بر در پیش بودن انتقام سخت دادند، گمانه ها مبنی بر احتمال وقوع یک جنگ تمام عیار میان ایران و آمریکا بالا گرفت؛ گمانه هایی که تحرکات نظامی آمریکا نیز بر آن دامن زد. اما آیا در این مقطع نظامی جنگ نظامی مورد اشاره رخ خواهد داد؟

بازتاب؛ آرش خداپرست– طی روز و هفته های گذشته آمریکایی‌ها تلاش زیادی برای ارعاب ایران و عقب راندن تهران از مواضع خود حول محور انتقام سخت انجام دادند و در همین راستا به اعزام ناو و زیردریایی به خلیج فارس مبادرت کردند.

در همین راستا دوم دی ماه خبر رسید که زیردریایی هسته ای آمریکایی ها با نام «یو اس اس جورجیا» وارد آبهای خلیج فارس شده است؛ اتفاقی که با واکنش تند مقام های نظامی ایرانی رو به رو شد و برخی کارشناسان نیز آن را اقدامی در راستای افزایش توانمندی آمریکا برای اقدام نظامی احتمالی علیه ایران قلمداد کردند.

از آنسو نیز مقام های نظامی ایرانی مثل سردار سلامی – فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیز سردار قاآنی – فرمانده نیروی قدس سپاه سخنانی در رابطه با عزم جدی ایرانی برای گرفتن انتقام ترور شهید سلیمانی سخن گفتند.

در همین رابطه سردار قاآنی طی سخنانی گفت: مسیر نیروی قدس و مقاومت با شیطنت های که آمریکا می کند، تغییر نمی کند؛ ممکن است از داخل خانه تان پاسخ جنایت تان را بدهند.

علاوه بر این ها حسن روحانی – رئیس جمهور کشورمان نیز در سخنانی معنادار ضمن تجلیل از مقام و جایگاه شهید سلیمانی و لزوم پیگیری انتقام روز گذشته گفت: ترامپ نه از حکومت بلکه از زندگی در هفته‌های آینده سرنگون می‌شود.

همه این فعل و انفعالات و تحرکات نظامی در کنار مواضع تند و تیز مقام های ایرانی حالا این فرضیه را میان افکار عمومی به وجود آورده است که آیا زمینه های تنش و تهدید موجود به یک جنگ و نزاع فراگیر منجر خواهد شد یا خیز؟

دکتر کیومرث یزدانپناه، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در همین رابطه و در پاسخ به سئوال طرح شده به «بازتاب»، گفت: حتی اگر با غیرعادی ترین سیاستمدار تاریخ بشریت در امریکا هم مواجه باشیم، بررسی ابعاد مختلف فعل و انفعالات نظامی امریکا در مناطق پیرامونی ایران بویژه در کشور عراق، یک اقدام گسترده نظامی علیه ایران را نشان نمی دهد.

این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک افزود: لایل متعددی وجود دارد که به ما نشان می دهد این حجم از اقدامات گسترده نظامی امریکا در عراق قبل از اینکه یک اقدام آفندی فراگیر بر علیه ایران باشد، بیشتر شبیه یک هشدار نظامی به ایران و نیروهای تحت حمایت اش در منطقه است تا در اقدامی بازدارنده و در سالگرد ترور سردار سلیمانی هر گونه اقدام احتمالی نظامی و تلافی جویانه از سوی ایران را خنثی کند. که این اقدام هم بیشتر تحت تاثیر گفتمان فزاینده تهدید و انتقام از سوی مقامات سیاسی و نظامی ایران است که بعد از ترور شهید فخری زاده تا به امروز در بالاترین سطح سیاسی و رسانه ای حفظ شده است.

یزدانپناه در تشریح چرایی غیر محتمل بودن وقوع یک جنگ تمام عیار میان ایران و آمریکا در این مقطع زمانی اضافه کرد: ساختار سیاست داخلی و خارجی امریکا که متکی بر حفظ نماد قدرت جهانی در داخل و استثناء گرایی در جهان خارج است، در آستانه جابجایی قدرت، اجازه جنگ فراگیر و بدون برنامه را به امریکا نمی دهد.
وی افزود: نوع فعل و انفعالات متفاوت نظامی و فراخواندن نیروی های سنتی امریکا به منطقه از بمب افکن های B52 گرفته تا زیر دریایی اتمی غیر عملیاتی نشان دیگری از عدم جنگ فراگیر دارد. هر چند برخورد نقطه ای و ناگهانی بویژه بر علیه نیروهای مقاومت آن هم در خارج از خاک ایران دور از ذهن نیست. که البته این برخورد هم در دولت ترامپ دیگر اتفاق نخواهد افتاد.

این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک در ادامه به اشاره به استدلالی دیگر در همین رابطه تصریح کرد: تکراری بودن یک اقدام تکراری سه باره در یکسال اخیر. طی سال گذشته میلادی یعنی ۲۰۲۰ این سومین بار است که منطقه شاهد فعل و انفعالات گسترده نظامی آمریکا بوده و هر بار نیز در طبل نزاع فراگیر کوبیده اند، اما این فعل و انفعالات لزوما به معنای جنگ فراگیر با ایران نبوده است.

یزدانپناه همچنین به رفتار عقلانی حاکمان ایرانی در بحران های مشابه اشاره کرد و گفت: علاوه بر موارد فوق، عقلانیت ژئوپلیتیک ایران که معمولا درک درستی از تحولات دارد و محرک هیج اقدام تحریک آمیز درگیرانه نیست و بطور قطع ایران دنبال یک راه حل مطمئن و قوی برای پایان دادن به جنگ نرم و بشدت روانی علیه خود است و با همه شرارت های جهانی و منطقه ای امریکا و متحدان و نوکران منطقه ای اش، این ایران است که مدام پالس گفتمان صلح و تفاهم از موضع برابر را مخابره می کند.

دانشیار دانشگاه تهران در ادامه نیز دلایل دیگری مثل ترس کشورهای عربی منطقه از بروز هرگونه نزاع فراگیر، مهیا نبودن زمینه های جنگ بزرگ با ایران، مبهم بودن نتایج هرگونه جنگ احتمالی و هراس دو جانبه از جنگ را به عنوان دلایل غیر ممکن بودن وقوع جنگ میان ایران و آمریکا برشمرد و تأکید کرد: ایران در حال حاضر دارای توانمندی نظامی بالا با قدرت رزم مدرن در دو سطح متقارن و نامتقارن و قدرت عملیات خطی در دریا بویژه خلیج فارس بوده و با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی خود که امکان تنوع اقدام در سطوح مختلف برای مقابله وسیع به کشورمان می دهد، کار را برای هرگونه درگیری احتمالی سخت و پیچیده می سازد که این موضوعات مهم از چشم امریکایی ها دور نیست.

مستند به آنچه مورد اشاره قرار گرفت، به نظر می رسد در روز و هفته های آتی وقوع هر گونه جنگ تمام عیار و فراگیر آنگونه که در اذهان عمومی نقش بسته است نا محتمل باشد به ویژه به این دلیل که روز گذشته آمریکایی ناو هواپیمابر یو اس اس ورجینایی خود را نیز از خلیج فارس خارج کردند، اما به هر صورت این به معنای آن نیست که تحرک های اخیر منجر به درگیری های مقطعی و نقطه ای نخواهد بود.