بازی روحانی در قلب اروپا
در گیرو دار تهدید‌های دونالد ترامپ و خروج ایالات متحده از برجام حسن روحانی به دعوت مقامات اتریش و سوئیس راهی این دو کشور شده است. اما به عقیده بسیاری از تحلیلگران شاید این دو کشور تاثیر زیادی در معادلات اقتصادی جهان نداشته باشند، اما این سفر رئیس جمهور بسیار حائز اهمیت است.
به گزارش فرارو؛ شرایط ویژه‌ای که ایالات متحده امریکا بعد از خروج از برجام به وجود آورد و به دنبال تحریم‌های گسترده علیه ایران است و اروپایی‌ها تمایلی بر برهم خوردن این توافق هسته‌ای ندارند، موجب شده که سفر حسن روحانی به اتریش و سوئیس از اهمیت بسیاری برخوردار باشد.
زیرا درست است که این دو کشور از لحاظ تجاری و اقتصادی تاثیر چندانی بر عرصه‌های اقتصاد بین‌الملل و حتی ایران ندارند، اما از نظر وجهه سیاسی و نفوذ در افکار عمومی این دو کشور ابزار بسیار تاثیرگذاری خواهند بود. این سفر ابتدا به برن سوئیس و سپس به وین اتریش انجام می‌شود.
به عقیده تحلیلگران دعوت این دو کشور از حسن روحانی در شرایط فعلی نشان دهنده آن است که اروپا به دنبال نمایش استقلال خود در حوزه‌های مختلف از جمله سیاست و امنیت این قاره در مقابل ایالات متحده آمریکا است. از سوی دیگر این سفر پالس‌های ارسال خواهد کرد مبنی بر اینکه ایران دیگر تمایلی ندارد تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد روسیه و چین قرار دهد و حالا به دنبال ایجاد توازن میان نگاه به شرق و نگاه به غرب است.
شاید به همین دلیل باشد که بنا بر گزارش نشریه «بریت بارت» آمریکا، نشانه‌هایی از نارضایتی مقام‌های آمریکا از سفر رئیس جمهوری کشورمان به دو کشور اروپای سوئیس و اتریش به چشم می‌خورد. به باور این گزارش رئیس جمهوری ایران با این هدف به سوی اروپا روانه می‌شود که مخالفت‌ها با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را زنده نگاه دارد. همچنین وی برنامه‌ریزی کرده است تا در این زمینه اندوخته‌ای را برای تهران به دست آورد.
روحانی به دنبال مشتری‌های بیشتر برای بازار ایران است
در همین خصوص علی بیگدلی تحلیلگر مسائل سیاسی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «هرچند ایالات متحده امریکا در این دو کشور هم مانند دیگر کشور‌ها سرمایه گذاری‌های زیادی دارد، اما با توجه به اینکه این اتریش و سوئیس عضو سازمان ملل نیستند و کشور‌های آزاد محسوب می‌شوند، تاثیرپذیری آن‌ها نسبت به دیگر کشور در خصوص تصمیمات امریکا کمتر است؛ بنابراین سفر آقای روحانی به سوئیس و اتریش با این هدف انجام می‌شود که آن‌ها را مشتری نفت ما کنند. زیرا بدون شک با شروع تحریم‌های نفتی وضعیت ما بسیار سخت خواهد شد و لذا رئیس جمهور با توجه به این که این دو کشور بعد از جنگ جهانی دوم به عنوان کشور‌های بی‌طرف معرفی شده‌اند، سعی دارد بر مشتری‌های نفتی ما اضافه کند و بازار‌های جدیدی برای ایران به وجود آورد. البته این نخستین بار نیست که اتریش وارد ایران می‌شود و سرمایه گذاری می‌کند یا نفت ایران را خریداری می‌کند. ما قبل‌تر هم شاهد سرمایه گذاری این کشور در بازار ایران بودیم.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اما نکته مهم این است که سفر مورد بحث تا چه اندازه می‌تواند موفق باشد؟ به هرحال موفقیت این سفر بعد‌ها مشخص می‌شود، اما باید در نظر داشت که بدون شک اتریش و سوئس هم مانند دیگر کشور‌ها از سوی ایالات متحده تحت فشار قرار خواهند گرفت و کشور‌های به مراتب قدرتمندتر هم در برابر این فشار کوتاه خواهند آمد و این برای اتریش و سوئیس اصلا بعید نیست. ضمن اینکه مجموع حجم سرمایه‌گذاری این دو کشور در ایران خیلی بالا نیست که بتواند برای ما راهگشا باشد.»
وی افزود: «این مسئله برای سوئیس بیشتر صدق می‌کند. این کشور نسبت به اتریش سرمایه‌گذاری به مراتب کمتری در ایران دارد و دلیلش هم این است که خیلی تمایل ندارد خود را درگیر اختلافات و دشمنی‌های کشور‌های دیگر کند؛ لذا با این وجود به عقیده من سفر آقای روحانی اگر بتواند بازار این دو کشور را برای ما باز کند بسیار خوب است، اما الان زود است که بگوییم نتیجه آن چه خواهد شد و باید صبر کرد دید آمریکا در مواجه با این مسئله چه اقداماتی انجام خواهد داد.»
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پاسخ به این سوال که اگر مسئله بازار نفت است چرا به جای وزیر نفت یا وزیر امور خارجه، شخص رئیس جمهور عازم این دو کشور شده است، گفت: «این تصمیم آقای روحانی پالس‌هایی در خصوص اهمیت این سفر به مقامات این کشور‌ها خواهد فرستاد. ایشان به دنبال این هستند که سطح سفر را بالا ببرند و به مقامات این کشور‌ها نشان دهد که سفر مورد نظر برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا احتمالا ایشان به برخی کشور اروپای شرقی هم سفر خواهد کرد.»
وی تصریح کرد: «اما نباید فراموش کرد که ایالات متحده آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم طبق طرح مارشال، کمک‌های زیادی به اروپا برای بهبود شرایط اقتصادیشان انجام داد و به همین دلیل حالا ۲۸ درصد از صنایع اروپا در اختیار این کشور است و در کنار این حدود ۱۰ درصد از صنعت دیجیتال کشور‌های اروپای غربی در اختیار آمریکا است. به همین دلیل هم دیدیم که نتوانستیم از ایرباس خرید انجام دهیم؛ بنابراین بدون شک در اتریش و سوئیس هم سرمایه‌گذاری‌هایی داشته است، اما به دلیل اینکه این دو کشور آزاد و بی‌طرف هستند سعی داریم که از آن‌ها هم برای بازار خود بهره ببریم.»
او ادامه داد: «اما بدون شک آمریکا بیکار نخواهد ماند و سعی می‌کند به این دو کشور هم فشار بیاورد و رابطه اقتصادی آن‌ها با ایران را قطع کند، همانطور که سعی دارد هند را از ایران دور کند و حاضر است هزینه‌های پروژه چابهار را پرداخت کند، اما مانع از همکاری ایران و هند شود؛ بنابراین در چنین شرایطی ما مجبور هستیم که به گوشه و کنار دنیا سفر کنیم و کشور‌هایی را برای ورود به بازار خود قانع سازیم تا گشایشی در اقتصاد ایران ایجاد کنیم.»
بیگدلی در پایان گفت: «واقعیت این است که دیگر برجامی وجود ندارد و باید فاتحه آن را خواند؛ بنابراین ما الان به فکر پسا برجام هستیم. به همین دلیل است که سفر‌های اینچنینی انجام می‌شود. مقامات ایرانی به این نتیجه رسیده اند که کشور را باید برای دوران بعد از برجام آماده کنند. به همین دلیل سعی دارند کشور‌های جدید را وارد بازار ایران کنند و سفر آقای روحانی نیز در همین راستا است؛ لذا هیچ ارتباطی به حفظ برجام ندارد و صرفا رئیس جمهور در حال چینش برای دوران بعد از برجام است تا هزینه‌ها و فشار تحریم‌ها برای ایران را کاهش دهد.»
ایران به دنبال گسترش زمین بازی با امریکا است
همچنین محسن جلیلوند استاد روابط بین‌الملل دانشگاه در گفتگو با فرارو اظهار کرد: «اول باید به این نکته اشاره کنم که درست است اتریش و سوئیس از جمله کشور‌های اروپایی به شمار می‌آیند، اما جزء کشور‌های لیدر و قدرتمند محسوب نمی‌شوند. اما با این حال به احتمال زیاد این سفر همانطور که نماینده پیشین آمریکا در ناتو عنوان کرده است، پیامی برای آمریکا دارد مبنی بر اینکه اروپا خیلی هم با ایران غریبه نیست و از ایران روی برنگردانده است و می‌تواند رابطه دوستانه‌ای داشته باشد.»
وی ادامه داد: «لذا سفر آقای روحانی به این دوکشور می‌تواند فتح‌البابی باشد برای رابطه بیشتر با کشور‌های اروپایی. البته این در حالتی است که سه کشور بزرگ اروپا یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه پای ایران بمانند. در غیر این‌صورت من فکر نمی‌کنم که درآمد قابل توجهی برای ایران داشته باشند. زیرا اصلا این دو کشور همانطور که می‌دانید، نقشی در برجام نداشتند.»
او افزود: «تحلیل دیگر از سفر آقای روحانی این است که اروپایی‌ها اگر قرار باشد اقدامی در راستای حفظ برجام و رابطه با ایران انجام دهند باید از طریق این دو کشور باشد تا بتوانند از تحریم‌های امریکا عبور کنند. به خصوص سوئیس نقش بسیار مهمی در این ماجرا ایفا خواهد کرد. سیستم بانکی این کشور بسیار قدرتمند است و اینگونه می‌توانند از تحریم‌های آمریکا را بی‌اثر کنند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که با توجه به دیدار‌های متعدد مقامات ایرانی با مقامات اروپایی، آیا می‌توان گفت: بالاخره ایران به این نتیجه رسیده است که باید میان نگاه به شرق و غرب توازن برقرار کند؟ عنوان کرد: «بله این تحلیل می‌تواند درست باشد. زیرا با توجه به اقدامات اخیر می‌توان این برداشت را داشت که ایران به دنبال ایجاد توازن است و سعی دارد زمین بازی را گسترش دهد تا آمریکایی‌ها نتوانند ما را در یک زمین گیر بی‌اندازند و برای مهار ایران مجبور شوند انرژِی بیشتری مصرف کنند. بنابرای این اقدامات ما موجب خواهد شد، هزینه برای آمریکا بالا برود.»
جلیلوند در پایان گفت: «البته باید دید که نتایج این اقدامات چیست، زیرا هنوز عکس‌العمل امریکا در قبال برنامه‌های ما مشخص نیست. البته درست است که آن‌ها برنامه پیچیده‌ای در خصوص تحت فشار قرار دادن ایران دارند، اما با این حال می‌توان پیش‌بینی کرد که آمریکایی‌ها قطعا دایره تحریم‌ها گسترش می‌دهند و ایران را بیش از گذشته تحت فشار قرار خواهند داد. با اینحال ما الان تحرکات خود را برای دوران پسابرجام آغاز کردیم، اما باید ببینیم که وضعیت کشور‌های اروپایی به کجا خواهد رسید. زیرا اتریش و سوئیس اصلا ذره توانایی ایستادگی در برابر آمریکا را ندارد و ما باید الان امیدوار باشیم که کشور‌های مانند انگلیس و فرانسه و آلمان به حمایت‌های خود ادامه دهند. هرچند من بار‌ها هم گفتم که این تنها ابتدای ماجرا است و در نهایت اروپایی‌ها هم در برابر آمریکا کوتاه خواهند آمد.»
