بازنده‌ها و برنده‌های صادرات نفت خام به چین
داده‌های واردات نفت خام چین می‌تواند نشان دهد که کدام صادرکنندگان بار سنگین کاهش عرضه را به دوش می‌کشند و کدام کشورها هم از تلاش اوپک و هم‌پیمانانش برای تعادل‌بخشی به بازار بیشترین نفع را می‌برند.
به گزارش بازتاب به نقل از تعادل، هر چند بررسی داده‌های گمرک بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان نمی‌تواند وضعیت بازار را به‌طور کامل ترسیم کند، به این دلیل اهمیت دارد که صادرکنندگان نفت جهان می‌دانند در سال‌های اخیر، چین مهم‌ترین عامل رشد تقاضای نفت بوده و این روند هم احتمالا ادامه خواهد یافت.
براساس داده‌های گمرک چین، واردات نفت خام این کشور در ۸ماهه نخست سال ۲۰۱۷ به ۲۸۱.۱ میلیون تن رسید که معادل میانگین روزانه ۸.۴۴ میلیون بشکه است. این رقم ۱۲.۸درصد بالاتر از میزان واردات نفتی چین در مدت مشابه سال ۲۰۱۶ است که به معنای افزایش ۹۵۰ هزار بشکه‌یی واردات نفت خام چین در دوره مورد بررسی است.
با توجه به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد مصرف نفت خام جهان در سال ۲۰۱۷ نسبت به ۲۰۱۶، افزایشی ۱.۶میلیون بشکه‌یی در روز را تجربه کند، رشد ۹۵۰هزار بشکه‌یی واردات چین تا این زمان از سال مهم‌ترین عامل رشد تقاضای جهانی نفت بوده است.
اما واکاوی ارقام واردات نفت چین نشان می‌دهد که چه کشوری در حال افزایش سهم خود از این بازار است و چه کسی سهم بازار خود را از دست می‌دهد. عربستان سعودی، بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین در ۸ ماهه نخست ۲۰۱۶ بود اما در دوره مشابه سال جاری (ژانویه تا آگوست) به رتبه سوم سقوط کرده و پس از روسیه و آنگولا قرار گرفته است.
صادرات عربستان به چین در ۸ ماهه نخست سال جاری میلادی، ۱.۰۳میلیون بشکه در روز بود که ۱.۷درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. هر چند این کاهش صادرات عربستان به چین بسیار جزیی به نظر می‌رسد، توجه به این موضوع برجستگی آن را عیان خواهد کرد که عربستان می‌توانست با هر سرعت افزایش واردات نفت چین، صادرات خود را به این کشور بالا ببرد.
اگر قرار بود، واردات نفت چین از عربستان با همان سرعت ۱۲.۸درصدی نرخ کل رشد افزایش یابد، به معنای آن بود که سعودی‌ها در ۸ماهه نخست سال جاری میلادی باید روزانه ۱.۱۸میلیون بشکه از نیاز نفتی چین را تامین کنند. اما این رقم با صادرات نفتی واقعی عربستان به چین، تفاوتی ۱۵۰هزار بشکه‌یی در روز دارد که نشان‌دهنده تلاش‌های این کشور در راستای توافق اوپک برای متعادل‌سازی بازار و افزایش قیمت‌هاست. اوپک در نوامبر گذشته توافق کرد که برای رسیدن به اهداف خود در بازار، عرضه نفت خام خود را به‌طور مجموع ۱.۸میلیون بشکه در روز کاهش دهد.
توافق اولیه ۶ ماهه، بعدا تمدید شد و دست‌کم تا ماه مارس سال آینده ادامه خواهد یافت؛ چرا که شواهد نشان می‌داد بازگشت تعادل به بازار، کندتر از آن چیزی است که تولیدکنندگان امید داشتند و قیمت‌های نفت در محدوده کم‌نوسانی باقی مانده است. نفت خام برنت در معاملات ابتدایی صبح روز گذشته در بازارهای آسیایی، ۵۶.۷۱دلار برای هر بشکه قیمت‌گذاری شد که چندان بالاتر از ۵۳.۹۴ دلار زمان اعلام توافق اوپک در نوامبر گذشته نیست.
مسوولیت نابرابر
اگر عربستان سهم بازار خود را در چین از دست داده است، چه کشورهای دیگری او را در راه همراهی کرده و چه کشورهایی مسیر دیگری در پیش گرفته‌اند؟
آنگولا و روسیه از دیگر کشورهای عضو توافق کاهش عرضه نفت خام اوپک هستند اما سهم خود از بازار نفت خام چین را در سال جاری تقویت کرده‌اند. چین در هر روز از ۸ ماه نخست سال جاری میلادی ۱.۰۵ میلیون بشکه نفت از آنگولا وارد کرده که افزایشی ۱۶.۶درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. این ارقام برای روسیه به ترتیب، ۱.۱۶ میلیون بشکه در روز و ۱۳.۲درصد است. با این وضعیت آنگولا و روسیه هر یک ۳۰ هزار و ۱۰ هزار بشکه در روز، مازاد عرضه نسبت به وضعیت حفظ سهم بازار چین دارند.
اما ایران با وجود افزایش نرخ کل واردات نفت خام چین در ۸ ماهه نخست سال جاری، ۸۳ هزار بشکه در روز سهم خود را از این بازار از دست داده و عراق هم به اندازه ۱۷هزار بشکه در روز بازار را خالی کرده است.
در بین صادرکنندگان خارج از توافق اوپک، برزیل بیشترین نفع را کسب کرده است. این کشور در دوره زمانی مورد بررسی با ۴۱.۸درصد افزایش صادرات به چین به رقم ۴۸۰هزار بشکه‌یی در روز رسیده است که ۱۰۰هزار بشکه بالاتر از رقمی است که برای حفظ سهم بازار این کشور نیاز بود. اما امریکا هم ۱۲۸هزار بشکه در روز نفت خام به چین صادر کرده که حاکی از جهش ۱۰۰۰درصدی است.
این آمار و ارقام به نحوی، «مشت نمونه خروار» بوده و مشکل بازار جهانی نفت خام را ترسیم می‌کند. نخست آنکه تمام کشورهای اوپکی و غیراوپکی عضو توافق کاهش عرضه نفت خام، بار این مسوولیت را به یک نسبت بر دوش نمی‌کشند. موضوع دوم آن است که چین تقریبا به راحتی قادر بوده است تا نفت کشورهای محدودکننده عرضه‌شان را با تولیدات سایر کشورهای نفتی بازار جایگزین کند.
