اینجا در سلیمانیه هیچکس طرفدار رفراندوم و بارزانی نیست / بارزانی چه در سر دارد؟

چنانچه در اربیل پرچم کردستان گوشه و کنار شهر را پوشانده است و جمعیت با وجد و شادی خیابان ها را پر می کنند، در اینجا یعنی در سلیمانیه حتی یک تظاهرات که از اين همه پرسی تعریف و تمجید نماید، مشاهده نمی شود. هیچ پرچم بزرگ و هیچ گردهمایی وجود ندارد. تقریباً چنان که گویی کشور دیگری باشد. با این حال باز هم در کردستان هستیم در پشت مرزهای کشور قدرتمند یعنی ایران.

به گزارش انتخاب؛ تاسین نمیق، یکی از مقامات عالی رتبۀ اتحادیۀ میهنی کردستان تأکید می کند: «اکنون زمانی مناسب برای برگزاری این همه پرسی نیست. کردستان تقسیم شده است و این یک راز نیست. مسعود بارزانی قلمرو خود را دارد، استان های اربیل و دهوک و متحدش ترکیه که روابط بزرگ تجاری با آن دارد. ما در سلیمانیه ریشه داریم و روابط خوبی نیز با ایران داریم. نه تنها روابط تجاری بلکه حتی دیپلماتیک و فرهنگی. با حزب کارگران کردستان نیز روابطی داریم.»

تنها چند کلمه کافی است تا پی ببریم که کردستان عراق تا چه حد متفرق است. با این وجود، بارزانی، رئیس اقلیم کردستان (Krg)، رهبر حزب اکثریت دمکرات کردستان (Kdp) بدون توجه به تهدیدات همسایگان قدرتمندش (ایران، ترکیه و عراق) و بدون در نظر گرفتن هشدارهای جدی آمریکا، اتحادیۀ اروپا و سازمان ملل، قصد ندارد استدلالی در این رابطه بشنود.

دقیقاً امروز است که ممکن است یک زمین لرزۀ ژئوپلیتیک در این نقطه از خاورمیانه که تاکنون نیز با رنج و مصیبت هایی دست و پنجه نرم کرده است، ایجاد شود. به این دلیل نیز که کردستان عراق دیر یا زود قصد دارد مناطق مورد اختلاف را ملحق سازد، سنجار، مخمور، خناقین و به ویژه کرکوک، شهر غنی از نفت که بغداد به هیچ وجه قصد ندارد از آن چشم پوشی کند.

شهروندان سلیمانیه چنین تکرار می کنند: «لیکن قبل از آن مسائل ضروری دیگری وجود دارند که باید حل گردند.» آنها با نگرانی می افزایند: «پس از آن چه اتفاقی خواهد افتاد؟». ترکیه، ایران و عراق که به این همه پرسی به مثابۀ خطری برای امنیت ملی خود می نگرند، هم اکنون تهدید به اعمال تحریم ها و تدابیر جدی نموده اند. بعید است که به یک تحریم نفتی برسند یا به بستن حریم های هوایی و مرزها لیکن نباید اینها را غیرقابل تصور دانست.

حما توفیق، یکی از مقامات عالی رتبۀ حزب گوران که بیش از همه نسبت به بارزانی منتقد است، چنین بازگو می کند: «کردستان عراق راه به دریا ندارد. ما همه چیز را از کشورهای همسایه وارد می کنیم و تنها منبع خودمان را به لطف ترکیه صادر می کنیم. نفت ٩٥% درآمدهای این اقلیم را تشکیل می دهد. اقلیمی که پیش از این سال هاست که یک چهارم دستمزدهای دولتی را پرداخت می کند زیرا منابعی در اختیار ندارد. از سال ٢٠١٤ بغداد تخصیص پول برای بودجۀ ما را که ١٧,٥% بودجۀ کشور را تشکیل می دهد، قطع کرده است. ما یک و نیم میلیون کارمند دولتی در میان پنج میلیون سکنۀ این منطقه داریم. پیامدهای آن را تصور کنید. فقط بارزانی خواستار برگزاری همه پرسی در این دوره از بحران اقتصادی و با وجود داعش در پشت مرزها می باشد».

حزب دمکرات کردستان، به نوبۀ خود قصد دارد از این دورۀ ضعف رقبای داخلی و خارجی اش بهره جوید. اتحادیۀ میهنی کردستان و گوران رهبری ندارند و برای کردها یک عراق ضعیف که هنوز درگیر داعش است به معنای یک کردستان قدرتمند است. بارزانی به خوبی از این موضوع آگاهی دارد. وی که در سال ٢٠٠٨ به عنوان رئیس اقلیم کردستان انتخاب گردید و ٥ سال بعد به وی تنفیذ گردد، به طور استثنا موفق به تمدید دورۀ ریاست خود تا سال ٢٠١٥ گردیده بود. عدم توافق میان احزاب یاغی و سرکش کُرد باعث گردید که وی بر مسند قدرت باقی بماند. این همه پرسی ممکن است باعث گردد وی بار دیگر مطرح شود. این همه پرسی صرفاً مشورتی است و احتمالاً استقلالی به همراه نخواهد داشت لیکن ابزاری موثر برای اعمال فشار بر بغداد خواهد بود و ذهن کردها را از اوضاع فاجعه باری که اقتصاد را دستخوش خود ساخته است، منحرف خواهد ساخت. با یک بدهی ٢٢ میلیارد دلاری بیش از تولید ناخالص داخلی.

توفیق در پایان گفت: «قبل از همه پرسی باید به جنگ علیه داعش پایان می بخشیدیم، مذاکراتی را با سایر احزاب آغاز می کردیم، بار دیگر به نهادها اختیاراتی می دادیم، مجلس را بازگشایی میکردیم و انتخاباتی را برگزار می کردیم تا به قدرت بارزانی، رئیس این اقلیم پایان دهم. در نهایت باید باب گفتگویی را با بغداد گشود.»

لیکن نتیجۀ این اختلافات امیدوارکننده نیست. کردستان در میان مناطقی تقسیم شده است که توسط احزاب عمده ای کنترل می شوند که با شبه نظامیان و فرمانداری های خود بر امنیت نظارت دارند. یوسف محمد، رئیس مجلس (یا رئیس سابق) این موضوع را برای ما شرح می دهد: «به طور نظری مجلس بازگشایی شده است. لیکن فعالیت ندارد. دو سال پیش از ورود من به آن جلوگیری شد. مشکل اینجاست که اقلیم کردستان در دست حزب دمکرات کردستان است و سیاست آن فاقد شفافیت است. آنها کل تجارت نفت را در دست دارند. لازم است با فساد مبارزه کرد و نظم نهادی را بازگرداند. سپس انتخابات را برگزار کرد و اقدامات مربوط به کنترل بر عملکرد دولت را انجام داد همان گونه که پیش از این انجام می دادیم.» نظر رئیس مجلس شاید همان است که بیشتر با سیاست واقع بینانه مطابقت دارد. «چنانچه کردستان به طور یک جانبه استقلال خود را اعلام کند، عراق تجزیه خواهد شد. تنها راه مستقل شدن انجام آن از طریق گفتگو با بغداد است. اکنون زمان مناسبی برای برگزاری همه پرسی نیست. خطر از دست دادن مناطق مورد اختلاف وجود دارد که ما آنها را کٌرد قلمداد می کنیم و ٤٣% سرزمین ما را تشکیل می دهند.»