ایران وارد مذاکرات « برجام ۲» خواهد شد؟
داود هرمیداس باوند کارشناس مسائل بین المللی در گفت و گو با نامه نیوز به بررسی احتمال شکل گیری برجام دو پرداخته است.
ترامپ ۲۲ دی ماه هنگام تعلیق تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران طبق تعهدات کشورش در برجام به کشورهای اروپایی فرصت داد تا فرارسیدن موعد بعدی تعلیق تحریم‌ها در ۱۲۰ روز آینده، معایب این توافق را برطرف کنند. وی به کشورهای اروپایی هشدار داد در صورت عدم برطرف شدن معایب، این آخرین باراست که تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را تمدید می کند.
این روند فضای دوگانه ای برای اروپایی ها ایجاد کرده است. آنان با اینکه به هیچ روی نمی خواهند برجام صدمه ببینند ولی تهدیدات ترامپ آنان را نگران کرده است این توافق از بین برود.
از این رو تمایل بسیاری دارند با ایران در مورد برخی مسائل گفت و گوهایی را آغاز کنند که مربوط به مسائل منطقه ای و فعالیتهای منطقه ای ایران است. به تازگی خبرگزاری رویترز مدعی شد که با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا درباره برجام، قدرت های اروپایی و ایران مذاکراتی را در مورد نقش تهران در خاورمیانه آغاز کرده اند و در ماه اکتبر در ایتالیا دیدار خواهند کرد. ایران هرچند این موضوع را تکذیب می کند ولی سوال این است که آیا برای محافظت از برجام، نیازمند برجامهای دوم و سوم در مورد مسائل منطقه ای نیستیم؟
در این باره با داود هرمیداس باوند کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.
آقای باوند! به تازگی خبری مبنی بر گفت و گوهای منطقه ای ایران و اروپا در مورد فعالیتهای منطقه ای تهران شکل گرفته است. به نظرتان ایران تمایل دارد به سمت شکل دادن برجام های بعدی برود؟
اروپایی ها در مورد برجام پس از به قدرت رسیدن ترامپ تحت فشار امریکا بوده اند و این فشارهای آمریکا نیز با پس از شروط ترامپ در مورد برجام تشدید هم شده است. بنابراین اروپایی‌ها ابتدا پایبند به حفظ برجام بودند ولی اخیرا به نظر می رسد علائم و قرائنی وجود دارد که مایل هستند به یک شکلی آمریکا را راضی نگه دارند، اگر بخواهند در چارچوب برجام صحبت و مذاکره کنند، برای ایران بسیار مشکل است و آنرا نمی پذیرد. بنابراین چارچوب جدیدی را مطرح کردند به اسم برجام دو که احتمالا در این برجام دو نظرات آمریکا تا حدودی لحاظ خواهد شد، چون اگر در چارچوب برجام یک باشد، در این شرایط یک قرارداد و توافقنامه چندجانبه بین‌المللی در رابطه با حفظ منافع جوامع بشری در قبال استفاده از سلاح هسته‌ای یا منع سلاح هسته‌ای از بین می رود؛ بنابراین برای اینکه از آن چارچوب اسما خارج نشوند، برجام دو را راه انداختند. در برجام دو و فرایند آن برای راضی نگه داشتن امریکا تا حدودی نظرات آمریکا تحمیل خواهد شد.
به نظرتان ایران هم به خاطر اینکه برجام صدمه نبیند، به این شرایط تن می‌دهد؟
برجام دو چارچوب دیگری است، ولی به هر حال باید گفت مکمل برجام یک خواهد بود. بنابراین سعی می شود در این گفت و گوها روی برخی مسائل که به عنوان تهدید از آن قمداد می شد و به نوعی مشکلات و نواقص برجام یک بود در برجام دو گنجانده شوند. از این رو می توان گفت این گفت و گو ها در عین حال مکمل برجام یک هم خواهد شد و به این تعهدات جدید هم باید پایبند باشند که به یک توافقی منتهی شود.
اگر ترامپی نبود و فضای تعاملی گذشته در جریان بود ایران و طرف‌های اروپایی از یک فضای گفتگو بیشتر ابراز رضایت و همراهی می‌کردند، ولی در حال حاضر به نظر می‌رسد که ایران از این فضا راضی نیست؛ درست است؟
از این نظر بله، چون در هر حال مشخص است که این روند ترتیبی است که تا حدودی آن اصالت برجام یک را ظاهرا حفظ میکند، ولی با نام برجام دو آن تاثیراتی را که مدنظر است، پدیدار خواهد شد. فضای موجود فضای تعاملی مخصوصا با امریکا نیست و از این رو از هر گفت و گویی برداشت و ذهنیت منفی وجود دارد.
به نظرتان چه صحبت‌هایی قرار است در این روند جدید گفتگو ها انجام شود ؟
طرف اروپایی سعی دارد تا شروطی که ترامپ برای تایید برجام گذاشته را به عنوان محور گفت و گو با ایران مطرح کند. مسئله غروب در برجام که به عنوان مثال برخی محدودیتها فقط 10 ساله هستند یکی از این شروط هستند. این جریان سعی دارد به‌طور کلی و برای همیشه ایران را متعهد کند که پیگیر دسترسی به سلاح هسته‌ای نباشد و همچنین موضوع مرتبط‌کردن سیستم موشکی به برجام که معتقدند در هر حال ولو اینکه ایران کلاهک هسته‌ای ندارد نه تنها نباید به آن دسترسی نداشته باشد، بلکه برد موشک‌های بالستیک نیز باید محدود باشد. بنابراین امریکا سعی میکند دو عنصر برای ایران مطرح می‌شود؛ یکی اینکه مرتبط‌ساختن سیستم موشکی به برجام و تعهد کشورهای امضاءکننده و نکته دوم، از بین بردن زمان 10 سال یا 15 سال محدودیت به‌طور کلی و ایران برای همیشه باید از پیگیری ادامه استفاده از اورانیوم غنی‌شده در سطوحی که جلوگیری آن ممنوع شده است چشم‌پوشی کند.
به نظرتان ایران چه هدفی را دنبال میکند؛ بیشتر سعی میکند که مذاکره برای مذاکره شکل گیرد و در حقیقت وقت و زمان بخرد که هزینه‌های ترامپ کاهش پیدا کند یا واقعا اراده‌ای برای گفت و گو دارد؟
وقتی اتحادیه اروپا قرائن و عناوینی را نشان داده که موافقت کرده‌اند گروه مذاکره‌کننده در رابطه با برجام تشکیل شود، یعنی این آمادگی را پیدا کردند که تهدیداتی پذیرا شوند. منتها باید اینکه طرف ایران را هم از نظر حیثیت و اعتبار حفظ کنند، چارچوب و اسم دیگری را برای آن گذاشته‌اند با عنوان برجام دو که ظاهرا می تواند مکمل برجام یک باشد. اما اینکه ایران واقعا تا چه خطوطی را حاضر است بپذیرد باید زمان بگذرد و پیش بروند تا این شرایط مشخص شود. نظر ایران این است که در موارد بسیاری با طرف اروپایی مذاکره و گفت و گو می کند و این نشانگر دادن امتیاز نیست.
