ایران تا چه میزان از آب دریا استفاده می‌کند؟
یکی از اولویت‌های دولت دوازدهم احداث شبکه‌های آبرسانی به روستاهای مناطق ساحلی، مرزی و کویری معرفی شده که در دولت یازدهم زمینه تولید ۲۰ هزار مترمکعب آب شرب از طریق آب شیرین کن فراهم شد و طبق وعده مسوولان تا پایان دولت دوازدهم این مقدار به ۷۰ هزار متر مکعب خواهد رسید.
در مقیاس جهانی، تقاضا برای نمک‌زدایی آب با سرعتی شتابان رو به گسترش است و رشد سالانهٔ آن طی دورهٔ ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ معادل ۹ درصد با مجموع سرمایه‌گذاری ۸۸ میلیارد دلار اعلام شده این رشد شتابان، بر دو مطلب دلالت دارد، نخست آن که سهم دریاها در تأمین آب مورد نیاز سواحل بیش‌تر شده و دوم آن که کیفیت آب‌های زیرزمینی در سرزمین‌های داخلی رو به زوال نهاده است.
در ایران زمان نصب و به کارگیری نخستین تأسیسات نمک‌زدایی آب به درستی مشخص نیست، به نظر می‌رسد که نخستین تأسیسات نمک‌زدایی آب کشور، در سال ۱۳۴۰ و هم زمان با توسعهٔ صادرات نفت، در جزیرهٔ خارک نصب شده باشد و از آن پس، به کارگیری تدریجی این تأسیسات، برای تأمین آب شرب جزایر و برخی شهرهای ساحلی جنوبی کشور، به صورت محدود، به کار گرفته شد.
نیاز به سرمایه‌گذاری به نسبت زیاد، همراه با محدودیت‌های فنی در نگهداری و راهبری تأسیسات گران قیمت نمک‌زدایی آب، از محدودیت‌های توسعهٔ این تأسیسات تا پیش از سال‌های ۱۳۸۸ به شمار می‌رود اما از نیمهٔ سال ۱۳۸۸، با به کارگیری شیوه‌های نوین مالی که فرصت و امکان مشارکت بخش خصوصی را در طرح‌های آب و فاضلاب، به ویژه طرح‌های نمک‌زدایی آب فراهم ساخت تا احداث تأسیسات نمک‌زدایی در مناطق مختلف کشور با تمرکز بر نوار ساحلی جنوب کشور قوت و رونق یابد.
در بخش آب و فاضلاب، بر اساس اطلاعات موجود در پایان آبان ماه سال ۱۳۹۶، در مناطق ساحلی جنوب و شمال کشور ۵۵ واحد تأسیسات نمک‌زدایی با مجموع ظرفیت ۱۲۸.۷ هزار مترمکعب در روز و با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۵۷۱۵ میلیارد ریال نصب و در حال کار بوده است و بخشی قابل توجهی از نیاز آب شرب شهرها و روستاهای استان‌های ساحلی را تأمین می‌کند.
ایجاد و توسعهٔ تأسیسات نمک‌زدایی آب، بر اساس رویکرد بهره‌گیری از ظرفیت دریا برای تأمین نیاز آب شرب در مناطق ساحلی و حفظ آب‌های شیرین درون سرزمینی و متناسب با نیازهای محلی در هر منطقه، به تدریج و در قالب انعقاد قراردادهای جداگانه با بخش خصوصی انجام و توسعه می‌یابد.
در همین راستا علی اصغر قانع معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت مهندسی آبفای کشور همچنین از تامین آب شرب شهرها و روستاهای ساحلی ۵۵ واحد تأسیسات نمک‌زدایی خبر داد و گفت:در بخش روستایی استان هرمزگان، طی سال‌های گذشته، ۱۸ واحد تأسیسات نمک‌زدایی با مجموع ظرفیت تولید روزانهٔ ۲۹ هزارو ۲۵۰ مترمکعب نصب شده که ۹ واحد با مجموع ظرفیت تولید روزانهٔ ۱۳ هزارو ۷۵۰ مترمکعب در دست ساخت است و دو واحد نیز با مجموع توان تولید روزانهٔ ۴۳۰۰ مترمکعب در مرحلهٔ عقد قرارداد، سه واحد با مجموع توان تولید روزانهٔ ۳۵۵۰ مترمکعب در مرحلهٔ انتخاب سرمایه‌گذار و هشت واحد در مرحلهٔ مطالعات اولیه قرار دارد.
به‌گفته وی یکی از طرح‌های بزرگ نمک‌زدایی آب در مناطق ساحلی جنوب کشور که هم اکنون در حال احداث است، تأسیسات نمک‌زدایی آب در شهر بندرعباس است که قرارداد احداث این طرح با ظرفیت تولید روزانه یکصد هزار مترمکعب آب شرب، با سرمایه‌گذاری به مبلغ ۲۰۴ میلیون دلار، در تابستان سال ۱۳۹۱ منعقد شده و طبق برنامه مقرر است در مرحلهٔ نخست با ظرفیت ۵۰ درصد و در مرحلهٔ بعد با ظرفیت کامل (یکصد هزار مترمکعب در روز) تکمیل و بهره‌برداری شود.
قانع اظهار کرد:طرح نمک‌زدایی و انتقال آب از خلیج فارس به استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد نیز با هدف هدف انتقال سالانه ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب به منظور تأمین آب مورد نیاز صنایع و البته تأمین بخشی از نیاز آبی اجتماعات انسانی در مسیر (به میزان ۷۰ میلیون مترمکعب در سال) در نظر گرفته شده که با طول خط انتقال ۹۷۵ کیلومتر، از تأسیسات نمک‌زدایی بندرعباس تا اردکان یزد و چادرملو اجرایی می‌شود.
وی با اشاره به نمونه دیگری در منطقهٔ مکران که بخشی از مناطق ساحلی استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان را در بر می‌گیرد، گفت: چهار طرح نمک‌زدایی در مناطق رأس المیدانی، سیریک، چابهار و پسابندر با مجموع توان تولید روزانه ۲۳ هزارو ۲۵۰ مترمکعب، با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی احداث و در حال کار است.
همچنین حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در این زمینه با بیان اینکه در حال حاضر می‌توان بیش از ۶۰ درصد آب شیرین‌کن‌های مورد نیاز را به صورت ساخت داخل تولید کرد، اظهار کرد:در حال حاضر تولید ۵۰۰ هزار مترمکعب از طریق آب شیرین کن‌ها در حال برنامه‌ریزی یا اجرا است که براساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته قرار است که حجم تولیدی آب از طریق این روش توسعه یابد.
به گفته وی، با توجه به پتانسیل ایران در این زمینه قرار شده که تولید آب از طریق آب شیرین کن‌ها به بیش از یک میلیون مترمکعب برسد که تدابیر لازم برای این مساله در حال انجام است.
تعداد و ظرفیت تأسیسات نمک‌زدایی آب در کشور فراتر و بیش‌تر از آن مقداری است که در بخش آب شرب در مناطق ساحلی وجود دارد، در بخش شرب در برخی مناطق مرکزی و درون سرزمینی نیز، حسب نیاز، از این تأسیسات استفاده می‌کنیم و شماری از این دستگاه‌ها در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، مرکزی، اصفهان، کرمان و برخی دیگر از استان‌های کشور نصب و هم اکنون در حال کار هستند که بایستی تأسیسات نمک‌زدایی که در صنایع کشور با هدف تأمین آب فرآیندی و یا تأمین نیازهای شرب و بهداشتی کارکنان شاغل در واحدهای صنعتی احداث شده‌اند را نیز به آن اضافه کرد.
