ایران باید استراتژی “ابهام در برجام” آمریکا را جدی بگیرد

دونالد ترامپ باز هم نتوانست از برجام خارج شود. رئیس جمهور جنجالی آمریکا که بارها توافق هسته ای ایران را یکی از بدترین توافق‌های تاریخ یاد کرده بود، دیشب اعلام کرد برای 120 روز دیگر تحریم‌های مربوط به توافق هسته ای را تعلیق می‌کند. ترامپ البته گفته که این آخرین باری است که چنین اقدامی خواهد کرد. با این حال برخی از کارشناسان بر این عقیده اند او همچون یک سال گذشته نخواهد توانست اقدامی علیه برجام انجام دهد. او 90 روز پیش هنگامی که باید درباره پایبندی ایران به برجام اظهار نظر می‌کرد، اعلام کرد ایران به تعهداتش پایبند نیست و تصمیم گیری را به کنگره آمریکا واگذار کرد. اما کنگره هم بدون آنکه اقدامی انجام دهد، تصمیم گیری را مجددا به کاخ سفید واگذار کرد. ترامپ اکنون در حالی تعلیق تحریم‌های هسته ای را تمدید کرده، که 14 فرد و نهاد ایران را در فهرست تحریم های این کشور قرار داده است.

سایه آمریکایی ابهام علیه ایران
جاوید قربان اوغلی، مدیر کل پیشین وزارت خارجه در گفت و گو با فرارو می‌گوید: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا درباره توافق هسته ای دیدگاهی متفاوت از نظام و نخبگان تاثیر گذار آمریکا دارد. این تعارض در دیدگاه باعث می‌شود که در طول یک سال ریاست جمهوری ترامپ حالتی ابهامی بر سرنوشت برجام از طرف آمریکا سایه بیفکند. نمونه این ابهام افکنی بر برجام را می‌توان در تصمیم 90 روز پیش کاخ سفید مشاهده کرد. ترامپ تصمیم گیری درباره برجام را به کنگره واگذار کرده بود اما کنگره هیچی تصمیمی نگرفت دوباره تصمیم گیری را بر گردن کاخ سفید انداخت.

این کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است ترامپ از برجام خارج نخواهد شد، چرا که هم نخبگان آمریکا و هم متحدان اروپایی‌اش با این اقدام مخالفند. به این ترتیب بهترین حالت برای ترامپ در آن است که سرنوشت این توافق را در هاله ای از ابهام قرار دهد. در این وضعیت همچنانکه آمریکا از برجام خارج نمی‌شود به خواست مخالفین برجام مثل رژیم صهیونیستی و عربستان جامه عمل پوشانده است.

قربان اوغلی ادامه می‌دهد: به این ترتیب آمریکا با استراتژی ابهام در برجام هم می‌خواهد در عین حال از برجام خارج نشود و هم چماقی را بالای سر توافق نگه دارد. این چماق باعث می‌شود که مخالفان برجام به مقصود خود برسند و هیچ کس نتواند با ایران کار کند. در وضعیت کنونی امتیازاتی که ایران از برجام گرفته است، به خاطر خوف و رجایی بر برجام حاکم شده عملا جلو نمی‌رود. در حوزه کار اقتصادی اروپایی‌ها با ایران، اروپایی‌ها هم این نگرانی را دارند که با یک تصمیم غیرمترقبه از سوی ترامپ ضرر و زیان هنگفتی را متحمل شوند. مثلا خرید هواپیما از بوئینگ یا ایرباس به حالت کما رفته است. لذا اروپایی‌ها هم جرات کار با ایران را ندارند. بنگاه‌های اقتصادی، بانک‌ها حاضر به کار جدی با ایران نیستند.

از طریق ساز و کارهای برجام پیگیری شود
مدیر کل پیشین وزارت خارجه می‌گوید: ایران باید این استراتژی آمریکا را جدی بگیرد چرا که ایران متضرر اصلی این ابهام است. این در حالی است که ایران همانطور که در برجام امتیازاتی به طرف‌های مقابل خود داده است باید متقابلا امتیازاتی را دریافت می‌کرد. اما این امتیازات اکنون به دلیل این سایه روشن یا حالت خوف و رجا به حالت تعلیق درآمده است. اما این بدان معنا نیست که ایران بخواهد از برجام خارج شود. اتفاقا آمریکا به دنبال این است اقداماتی انجام دهد که ایران خود با پای خود از برجام خارج شود. در این شرایط بدترین گزینه بازی کردن مطابق میل آمریکاست. بلکه باید این مسایل را در چارچوب و ساختاری که در خود برجام پیش بینی شده است پیگیری کرد. مثلا کمیته مشترک برجام و و یا شورای امنیت سازمان ملل که توافق هسته ای را به رسمیت شناخته است یکی از این طرق هستند.

ترامپ به دنبال عصبانی کردن ایران است
این تحلیل گر مسائل بین‌الملل در ارتباط با تحریم 14 فرد و نهاد ایران از جمله آیت الله آملی لاریجانی، رئیس دستگاه قضا ادامه می‌‌دهد: آمریکایی‌ها تحریم‌هایی که بر اثر امضای توافق هسته ای به حالت تعلیق در آمده است را باز نگردانده اند. اینکه در بعضی تحلیل‌ها گفته می‌شود آمریکا احتمالا با حفظ کلیت برجام بخشی از تحریم‌ها را بازمی گرداند حرف درستی نیست. آمریکا یا همه برجام را حفظ می‌کند یا به کلی از آن خارج می‌شود. تاکنون نیز این کشور تحریمی در چارچوب برجام وضع نکرده اند. چرا که این اقدام نقض آشکار برجام است. اما تحریم‌های دیگری که تاکنون وضع شده است، همه به بهانه‌هایی مثل مسائل منطقه ای و موشکی وضع شده است. از سوی دیگر آمریکا با وضع این تحریم‌ها به دنبال عصبانی کردن ایران است. مثلا آنها تصور می‌کنند مقامات ایران بعد از تحریم‌های 14 فرد و نهاد ایرانی خواهند گفت حالا که احترام رئیس قوه قضاییه حفظ نشده است پس باید از برجام خارج شد. یکی از اهدافی که آمریکایی‌ها دنبال می‌کنند این است که ایران با وضع این فشارها تصمیم غیرمترقبه ای بگیرد.