اهمیت کشف ظرفیت های بین المللی سینمای مستند ضدسلطه

به تازگی مجموعه «رویای آمریکایی» توسط سازمان سینمایی حوزه هنری رونمایی شد و به واسطه این محصول چهره‌ای تازه از واقعیت جامعه و سیاستهای آمریکا نمایان می‌شود.

به گزارش  باشگاه خبرنگاران پویا، «مایکل مور» را همه اهالی سینما و رسانه می شناسند. مستندساز جنجالی که به دلیل مواضع ضدآمریکایی و آثار افشاگرانه اش در جهان شهره است. سینماگری با آثار درخشانی چون: « فارنهایت911» و «بولینگ برای کلمباین»؛ مستندهای که به دلیل غنا و قدرت ساختاری شان معتبرترین جوایز جشنواره های جهانی«کن» و «اسکار» را ربودند. «فارنهایت 911» مستندی است که سلسله ای از وقایع را در یک خط طولی ارزیابی و تحلیل می کند و می کوشد بر اساس اسناد، دولت امریکا را جنگ طلب و مدافع سلطه گری تصویر نماید و پشت پرده رابطه «رئیس جمهور وقت آمریکا» را با شبکه بن لادن افشا می کند. در حالی که تصاویر شکسته و هراس آور انفجار برج های دوقلو و فریادهای مردم و جیغ و داد زنان و کودکان در خیابان های اطراف، به این ماراتن مستند، رنگ فاجعه بار و تأسف آور می دهد تصاویر بوش رئیس جمهور را می بینیم که با وجود اطلاع از موضوع برخورد هواپیما با برج های دوقلو، در کلاس درسی نشسته و برای دانش آموزان کتاب می خواند. اسناد نظامی که در این مستند معرفی وافشا می شوند، تکان دهنده و قابل توجه اند و نشان دهنده سلسله پیچیده ای از روابط پشت پرده قدرت سیاسی و نظامی امریکاست. این اثر مستند در تصویر تاریخ پس از یازده سپتامبر که لبریز از جنگ، خونریزی، آدمکشی، جنایت، سیاست بازی، دروغ و فریب به مردم و افکار عمومی جهان است موفق و تاثیرگذار است.

همچنین، مستند«بولینگ برای کلمباین» پرده از واقعیتی بر می دارد که تا روزگار خود به زبان رسمی آمار منتشر نشده بود. این مستندساز در حاشیه داستان حمله مسلحانه یک دانش آموز به دبیرستان «کلمباین»در امریکا، آماری مقایسه ای و تکان دهنده از میزان سالانه قتل با اسلحه در کشورهای جهان ارایه می دهد. مقایسه این آمار بسیار جالب است: فرانسه 225 نفر، کانادا 165 نفر، انگلیس 68 نفر، استرالیا 65 نفر و سرانجام آمریکا، که دارای رتبه نخست است با 11127 نفر است. این مستند افشای واقعیت تباهی و فساد اجتماعی رایج در جامعه آمریکا از زبان آمار را روایت می کند.

در حوزه سینمای داستانی و فیلم های مستند باز شاهد خلق آثار تکان دهنده و ماندگاری توسط الیور استون هستیم. فیلم هایی که از درون به نقد نظام سرمایه داری و دولتمردان آمریکایی می پردازند.

متاسفانه، با فضایی که عموما توسط رسانه های امپریالیستی ایجاد شده با تحلیل های غلط و تحریف شده ایی مواجه ایم. به هر صدای معترض و هر موضع انتقادی از سوی روشنفکران، هنرمندان و سینماگران در جهان سوم و بویژه، درکشور ما انگ ها و برچسب های خاصی نسبت داده می شود. یا به نوعی به سفارشی نویسی و فیلم های پروپاگاندایی متصف می گردند. در این میان، آثاری که توسط هنرمندان و منتقدان غربی تولید می شوند تاثیرگذارتر و حقیقی تر به نظر می آیند.

سازمان سینمایی حوزه هنری در سال های اخیر با ایجاد «مرکز مستند سوره»؛ مرکزی تخصصی برای تولید و پژوهش در حوزه سینمای مستند کارنامه ای پربار و درخشانی را رقم زده است. ساخت ده ها اثر مستند در زمینه مهم ترین موضوعات چالشی داخلی، منطقه ای و بین المللی از جمله اتفاقات مهم این مرکز بوده است. آثاری همچون:«A157 » و «در برابر طوفان» و … این مرکز در اقدامی هوشمندانه و آگاهانه با ابتکاری جالب، رویکردی بین المللی را در پیش گرفته تا فراتر از امکانات و بضاعت های داخلی، بستری برای بهره گیری از ظرفیت های بین المللی و مستندهای چالشی فراهم نماید.

اگر چه شناسایی استعدادهای هنری و مستندسازان منتقد و انقلابی و مستقل در اقصی نقاط دنیا مسیری سخت و دشواراست اما پاسخ به نیازی بود که در این زمینه وجود داشت. تداوم تلاش ها و فعالیت های این مرکز اینک به بار نشسته وتولید چند مجموعه قوی و غنی از بهترین مستندهای جهانی از جمله«رویای آمریکایی» یکی از دستاوردهای مهم و ماندگار این مرکز است.

نگاه استراتژیک سازمان سینمایی حوزه هنری اکنون جواب داده است و افقی را باز کرده که فراتر از دایره و جغرافیای ملی با راهبردی بین المللی سیرمطالعاتی و پژوهشی جدی را شکل دهد که مجموعه «رویای آمریکایی» و انتشار و توزیع مستندهایی از «لوییس کاسترو»، «دیوید سینگتون»، «جرمی سیفرت»، «پاتریک لاول» و «راس اشکرافت» از نتایج سحری آن اطلاق می‌شود.

بسته فرهنگی«رویای آمریکایی» شامل مستندهای «چهار سوار کار»، «فوروارد 13»، «شیرجه»، «نقض» و «جاسوسی» است که از تهیه کنندگان آن خریداری شده و با دوبله، زیرنویس فارسی و در بسته ویژه‌ای تولید شده است.

شکی نیست که اسلام هراسی و شیعه هراسی پروژه هایی هستند که توسط غرب و در رأس آنها آمریکا در دهه های گذشته به ویژه پس از حادثه 11 سپتامبر به شدت دنبال می شوند و هدف از آن هم تنها یک چیز بوده و هست، بهانه تراشی برای تهاجم نظامی و فرهنگی و اقتصادی به کشورهای مسلمان و مستقل اسلامی. در این بین ابزارهای مختلفی به کمک دولت های غربی آمده، رسانه های وابسته، شبکه های ماهواره ای پر طمطراق، سایت های اینترنتی فراوان و فیلم‌های سینمایی دروغین علیه مسلمانان که همگی با هدف مشترک اسلام ستیزی و اسلام هراسی، هر آنچه از هنر و فن بیان دارند خرج می کنند تا مردم مغرب زمین را نسبت به مسلمانان بدبین کنند. علاوه بر این جاسوسی از مسلمانان در کشورهای غربی شدت بیشتری گرفته و تنها به جرم مسلمان بودن، هر فرد مسلمان هدف فعالیت های اطلاعاتی فراوانی قرار می گیرد و هر آن امکان شنود مکالمات یا خواندن پیام هایش وجود دارد. در این راستا، مستند «مسلمانان، قربانیان جاسوسی در آمریکا» به وضعیت مسلمانان این کشور می پردازد؛ اسلام هراسی در آمریکا مسلمانان را با تهدید روبه رو ساخته و ضمنا، آنها را هدف پیگردها و سخت گیری های قضایی بدون علت خاصی قرار می دهد. نبود اطلاعات واقعی و توطئه های پلیس نیویورک، به ویژه بعد از 11 سپتامبر از علل اسلام هراسی در آمریکا شمرده می شود؛ هر دو گروه مسلمانان و تهدیدکنندگان دائما در حال مقابله با یکدیگر بوده اند و در این بین قربانان اصلی، مسلمانانی هستند که در این کشور زندگی می کنند. به طور قطع، انتشار و توزیع این مستند می تواند فضای ذهنی افکار عمومی داخلی و منطقه را دچار تغییر نماید و چشم اندازی از وضعیت تبعیض، بی‌عدالتی، ظلم و اجحاف کشوریا کشورهایی را به نمایش بگذارد که مدعی دموکراسی و آزادیخواهی هستند.

یا فیلم مستند شیرجه / Dive Documentary 2010 که به توزیع ناعادلانه و دور ریختن مواد غذایی در آمریکا می‌پردازد آن روی سکه رفاه و توسعه‌یافتگی را در کشورهای غربی و آمریکا تصویر می کشد که به قیمت توزیع کاملا ناعادلانه مواد غذایی در سطح بین‌المللی صورت می گیرد.

معمولا در خبرها و مقالات اینگونه عنوان می‌شود که مصرف کالری در میان مردم آمریکا بسیار بیشتر از سایر جوامع است و آمریکایی‌ها از نظر مواد غذایی مشکلی ندارند و در رفاه کامل به سر می‌برند اما واقعیت چهره دیگری هم دارد. این آمار همه حقیقت را بیان نمی‌کنند؛ اینکه تمام آمریکایی‌ها چنین وضعیتی ندارند و ایالت‌های مختلف در این کشور، همگی از عدالتی فراگیر در مصرف کالری بهره‌مند نیستند. البته شاید این واقعیت هنوز وجه تلخ ماجرا را نمایان نسازد، تلخ‌تر آن است که این رفاه و توسعه‌یافتگی به قیمت توزیع کاملا ناعادلانه مواد غذایی در سطح بین‌المللی به دست می‌آید، آنجا که روزانه بخش زیادی از تولیدات غذایی جامعه آمریکا توسط شرکت‌های تولید کننده آنها دور ریخته می‌شود در حالیکه می‌توان همین مواد را در قالب کمک‌های بشردوستانه که آمریکا در مواقع گوناگون مدعی آن است در اختیار مردمان دیگر کشورها به ویژه در حوزه آفریقا قرار داد. دور ریختن مواد غذایی در آمریکا در حالی است ساکنین بسیاری از کشورهای فقیر و حتی افرادی در شهرهای ایالات متحده از کمبود غذا در رنج هستند. مستند «شیرجه» با طرح این موضوع به دنبال بررسی این چالش و ارائه راه چاره‌ای برای آن است.

یا مستند «چهار سوارکار» اولین مستند «راس اشکرافت» است که به بررسی و تحلیل امپراطوری‌ها و بانک‌ها می‌پردازد. مستند100 دقیقه‌ای «چهار سوارکار» دارنده‌ی بیش از بیست عنوان و جایزه بین اللملی از سوئد، کانادا، انگلیس، بلژیک، نیوزیلند، ایتالیا، روسیه، شیلی، ایرلند، آفریقای جنوبی، آلمان است. نام این مستند برگرفته از مفهومی مشابه از مشاهدات یوحنّا در انجیل است. اما عمده‌ی تفسیر‌ها، چهار ‌سوارکار، به ترتیب نمادهایی از پیروزی، جنگ، قحطی و مرگ هستند. این مستند بر این مدعاست که اکنون، همان آینده‌ای است که «طومار وقایع آینده» وعده‌ی ظهور آن «چهار سوارکار» را در آن داده بود؛ جهان به واسطه‌ی جنگ، قحطی و مرگ، فتح شده است و باید عوامل پدید آورنده‌ی این شرایط را شناسایی و برای زدودن آن‌ها از جوامع بشری کاری کرد.

یکی از نقاط قوت این مستند حضور چهره‌های برجسته‌ی سیاسی و اقتصادی است که در واقع پیامش را از طریق آرا و عقاید این افراد بیان می‌کند؛ حضور این افراد در این مستند خوش‌ساخت، به این اثر اعتبار علمی نیز افزوده است. همچنین، این مستند در پنج حوزه به تشریح و تبیین مسائل مبتلابه نظام اقتصادی- سیاسی غرب و به تبع آن، جهان بین‌الملل می‌پردازد؛ امپراطوری‌ها، بانک‌داری، تروریسم، منابع طبیعی و پیشرفت .

نکته مهم در خصوص انتشار و آماده سازی این طیف آثار هوشمندی و درایتی است که توسط متخصصان و کارشناسان «مرکز مستند سوره» و «سازمان سینمایی حوزه هنری» صورت گرفته است. در شرایطی که رسانه‌های غربی و سیاستمداران مغرض آن‌ها با دمیدن بر طبل هیاهو و جنجال و با بهره گیری و سوء استفاده از فضای ملتهب امروز دنیا بویژه، بعد از حوادث تروریستی در اروپا و آمریکا نسبت به تشدید فضای «اسلام هراسی» و «اسلام‌ستیزی» تلاش های گسترده‌ای را برای ایجاد تنفر و انزجار از اسلام و جمعیت مسلمانان در اروپا و آمریکا و خشونت‌های صورت گرفته علیه مسلمانان در جوامع اروپایی دامن می‌زنند و بعضا، با بزرگ نمایی مسائل و ایجاد هراس از تبعات تهدیدها و ترورها در بخش‌هایی از افکار عمومی دنیا موفق شدند فضای روانی و روحی دلخواهشان را رقم بزنند انتشار و پخش این جنس از مستندها، که بی‌واسطه و بی پرده توسط مستندسازان غربی در جهت انتقال واقعیت ها و نقد درونی جوامع غربی و افشای پشت پرده های واقعی و توطئه ها و دسیسه های آن ها تولید شده اهمیت صدچندان می‌یابد.

بدون تردید، در طول تاریخ معاصر و در تمامی سال‌های گذشته، بخصوص، بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی همواره، شاهد اقدامات و تحرکات پیدا و پنهان غرب و صهیونیسم بین الملل در جهت تخریب و تخطئه دین اسلام و چهره نورانی و ابعاد شخصیتی پیامبر اکرم(ص) بوده ایم. توطئه های گسترده فرهنگی، اقتصادی، نظامی و رسانه ای غرب از یک سو، در کنار فضاسازی های سیاسی و امنیتی بعد از وقایع 11 سپتامبر و بعد از آن پیوسته و متوالی در مقیاس های متفاوت وجود داشته و تداوم یافته است و کار به جایی رسیده تا نظام سلطه در صدد جعل گروهک های افراطی به نام «داعش» در سرزمین های اسلامی شده است که همچون زامبی ها تصاویری پر از وحشت و خشونت و خون ریزی را به نام اسلام و پیامبر در اذهان جهانیان به ثبت رسانده اند و این اواخر، با سناریوهای متعدد به صورت تروریسم کور و مبهم درنقاط مختلف جهان این اقدام‌های مذبوحانه، شکل وسیع‌تر، گسترده‌تر و وقیحانه تری هم به خود گرفته است.

البته این بدان معنا نیست که در این کشورها هنرمندان و روشنفکران حقیقت جو و عدالت خواه نباشد. مستندسازان و سینماگران بسیاری در این کشورها با خلق آثاری ارزشمند همیشه تلاش کرده اند تا با نگاه اصولی و واقع بینانه آسیب ها و تهدیدات نظام سرمایه داری را نقد و تحلیل نمایند.

پس وقتی در متن کشورهای غربی– اروپایی و آمریکایی- روشنفکران واقعی، عدالتخواهان و هنرمندان آزاده و مستقلی فعالیت می کنند که فراتر از جغرافیایی تبلیغات امپریالسیم و نظام سلطه به انسان، اخلاق و حقیقیت احترام می گذارند و به رسالت انسانی و هنری خویش واقفند چرا از این ظرفیت ها استفاده نکنیم؟

شناسایی این هنرمندان مستقل و حمایت و کمک برای عرضه محصولات فرهنگی از این دست بی گمان، یکی از نیازهای اجتناب ناپذیر ماست. وقتی رسانه ها و سینمای غرب پیوسته به تولید فیلم‌ها و سریال هایی می پردازند تا جهان اسلام و خاورمیانه را به گستره ای لبریز از خشونت، ترور، انفجار، وحشی گری، تجاوز، غارت و تحجر تصویر نمایند و همه را هم، مزورانه به نام اسلام معرفی می کنند گشایش فضا و فرصت برای عرضه آثار هنری و مستندهای افشاگرانه و انقلابی نیازی جدی به شمار می‌آید.