انگیزه های اردوغان برای بازسازی روابط با اسرائیل/ آیا انحلال کنست به توسعه روابط ترکیه واسرائیل منجر می شود؟

اردوغان ضمن غیرقابل قبول دانستن سیاست‌های اسرائیل در قبال فلسطین، بر تمایل ترکیه به داشتن روابط با اسرائیل تأکید کرده است. همچنین آنکارا، ضمن سفیر خود در تل‌آویو، تلاش دارد پس از دو سال روابط دیپلماتیک با اسرائیل را احیا کند. این تغییر رویکرد ترکیه نسبت به اسرائیل تحت تأثیر چه عواملی رخ داده است؟

به گزارش «بازتاب»؛ بنابر اعلام شبکه الجزیره، رجب طیب اردوغان روز 25 دسامبر، پس از نماز جمعه استانبول در مصاحبه با خبرنگاران گفت ترکیه دوست دارد روابط بهتری با اسرائیل داشته باشد، به گفته او گفتگوهای دو طرف در سطح اطلاعاتی ادامه دارد؛ با این حال او سیاست‌های اسرائیل نسبت به فلسطینی‌ها را غیرقابل پذیرش دانسته و از آن انتقاد کرده است.

اردوغان ابراز داشت که ترکیه با «افرادی در سطح بالای اسرائیل» مسائلی دارد و اگر این موضوعات نبود، روابط می‌توانست «بسیار متفاوت» باشد.
به گفته اردوغان «سیاست در قبال فلسطین خط قرمز ما است. پذیرش سیاست‌های اسرائیل در رابطه با فلسطین برای ما غیرممکن است، اقدامات بی‌رحمانه آن‌ها در فلسطین غیرقابل پذیرش است».

ترکیه اولین کشور مسلمان بود که اسرائیل را در سال 1949 به رسمیت شناخت و تا یک دهه پیش روابط گرمی میان دو طرف حاکم بود. در سال‌های اخیر، رهبران ترکیه، مکررا اشغال کرانه باختری و محاصره نوار عزه را محکوم کرده‌اند.

ترکیه نخستین بار در سال 2010، در پی کشته شدن 10 فعال ترک طرفدار فلسطین، در جریان حمله نیروهای ویژه اسرائیل به کشتی مرمره که قصد کمک‌رسانی به غزه و شکستن محاصره دریایی آن را داشت، روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل قطع کرد.

اگرچه روابط دیپلماتیک دو کشور از سال 2016 دوباره از سر گرفته شد، با این حال ترکیه در سال 2018 بعد از حملات شدید اسرائیل به ساکنان غزه که به تصمیم دونالد ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به قدس معترض بودند، روابط دیپلماتیک خود با اسرائیل را قطع کرد. اخیرا ترکیه از آمادگی خود برای اعزام سفیر به اسرائیل پس از دو سال خبر داده است.

بر این اساس می توان گفت، ترکیه انگیزه‌های فراوانی در بازسازی و احیای روابط با خود با اسرائیل دارد؛ افول اقتصادی ترکیه یکی از عوامل است که سبب تلاش ترکیه برای احیای روابط خود با اسرائیل شده است (چنانکه یکی از اهداف اصلی تلاش‌های این کشور برای آشتی با عربستان نیز از این منظر قابل درک است)؛ در این راستا، احیای روابط دیپلماتیک زمینه‌ساز همکاری‌های اقتصادی پرسود میان دو طرف خواهد بود.

از سوی دیگر، رهبران ترکیه نسبت به رویکرد احتمالی رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به روابط آنکارا با روسیه، به خصوص در حوزه‌های نظامی، نگران هستند؛ چراکه احتمالا خرید سامانه دفاع موشکی اس 400 توسط یک عضو ناتو، برای بایدن به همان اندازه ترامپ غیرقابل قبول است. با توجه به نفوذ عمیق و سنتی اسرائیل در تنظیم سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا، بازسازی روابط ترکیه با اسرائیل، می‌تواند مدیریت روابط با آمریکا را برای آنکارا تسهیل کند.

همچنین، در مدیترانه شرقی، ترکیه به تنهایی در برابر ائتلافی از یونان، قبرس، اسرائیل، مصر و فرانسه قرار گرفته است و روابط این کشور با دولت وفاق ملی لیبی، تنها باری بر دوش آنکارا است؛ به نظر می‌رسد یکی از اهداف ترکیه در بازسازی روابط خود با اسرائیل کاهش شدت تنش‌ها و مخالفت‌ها در این حوزه باشد.

به احتمال زیاد اشاره اردوغان به مشکل ترکیه با «افرادی در سطوح بالای اسرائیل»، متوجه شخص بنیامین نتانیاهو باشد؛ از این نظر و با توجه به انحلال کنست و آماده شدن اسرائیل برای انتخابات، چنانچه نتیجه انتخابات به ضرر حزب لیکود باشد، شاهد توسعه جدی روابط ترکیه با اسرائیل خواهیم بود.