انگیزه بالای اروپا برای ایستادگی در برابر آمریکا

فرانسه و انگلیس از شورای امنیت خواسته اند که آزمایش موشکی که ادعا می‌شود ایران به تازگی انجام داده است را بررسی کند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا پس از این ادعا که ایران چنین موشکی آزمایش کرده است، مدعی شد که آزمایش موشک‌های میان‌برد توسط تهران که توانایی حمل چندین کلاهک موشکی منفجره را دارند، بر خلاف توافق بین‌المللی هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است.

بعد از این ادعا جرمی هانت وزیر امورخارجه انگلیس در صفحه توئیتر خود به این ادعا واکنش نشان داد. او نوشت: به شدت نسبت به آزمایش موشک بالستیک میان برد توسط ایران نگران شده‌ام. این اقدامی تحریک برانگیز و تهدیدآمیز بوده و در تضاد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است. حمایت ما از برجام به هیچ وجه از نگرانی ما درباره برنامه موشکی بی‌ثبات کننده ایران و از عزم ما نسبت به اینکه باید متوقف شود، کم نمی‌کند. دفتر ریاست جمهوری فرانسه نیز نسبت به این ادعا ابراز نگرانی کرد و خواستار توقف آزمایش موشک‌های دارای قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای در ایران شد. وزارت خارجه آلمان هم اعلام این آزمایش‌های موشکی تهران را محکوم کرد. ماریا ادیبار، سخنگوی وزارت خارجه آلمان مدعی شد: این آزمایش‌ها با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در سال ۲۰۱۵ تصویب شد در تضاد است. او گفت: اینگونه اقدامات موجب افزایش تنش در منطقه می‌شود و برلین از تهران دوعوت می‌کند تا از چنین اقداماتی دوری کند.

روز دوشنبه بهرام قاسمی وزارت خارجه کشورمان به اتهام‌های تکراری یاد شده پاسخ داد و گفت: بحث مسائل موشکی ایران کاملا روشن است و بخشی از سیاست دفاعی ایران تلقی می‌شود که حالت بازدارنده دارد و دیگران نمی‌توانند در این خصوص برای ایران توصیه‌ای داشته باشند و ما را از داشتن امکانات دفاعی نهی کنند. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه نیز در ارتباط با اتهام واهی ساخت موشک‌ها برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای، با تاکید بر جنبه دفاعی آن‌ها گفته بود: موشک‌های بالستیک ایران برای حمل کلاهک هسته‌ای ساخته نشده است. ما تنها به این دلیل به آزمایش موشک‌ها ادامه می‌دهیم که خواستار افزایش دقت آن‌ها هستیم.

رحمان قهرمان‌پور، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است اروپا از سوی آمریکا تحت فشار قرار دارد. این تحلیلگر مسائل بین الملل به فرارو می‌گوید: اروپا از ابتدا می‌گفت که مساله موشکی را باید جدا از مساله هسته‌ای جدا دانست. مبانی این موضوع این است که اروپا بیشتر از آمریکا به روند‌های حقوقی در نظام و در سیاست بین الملل توجه دارد. ما در سیاست بین الملل توافق، معاهده یا کنوانسیون الزام آور موشکی نداریم. تنها یک رژیم کنترل تکنولوژی موشکی معروف (MTCR) وجود دارد که آن هم داوطلبانه است؛ لذا کشور‌ها از جمله ایران از نظر حقوق بین الملل تعهد و الزامی به محدود کردن فعالیت‌های موشکی خود ندارند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه می‌دهد: آمریکا و به طور مشخص ترامپ مساله برجام را وارد دعوا‌های سیاسی آمریکا و همچنین آن را به مساله شخصی خود با اوباما تبدیل کردند. این موضوع باعث شد که نگاه آمریکا به مساله موشکی ایران با رویکرد‌های داخلی و موضع گیری‌های داخلی در آمریکا عجین شود. ایران در زمان اوباما هم فعالیت‌های موشکی خود را داشت. آن زمان نیز اجماع نظری نسبی وجود داشت که این آزمایش‌های موشکی ناقض توافق هسته‌ای نیست. اما بعد از اوباما، ترامپ در رقابت‌های سیاسی داخلی گفت: برخلاف گفته‌های اوباما فعالیت‌های موشکی نشان می‌دهد که ایران همچنان یک تهدید است؛ بنابراین زاویه دید آمریکا تغییر کرد. مایک پمپئو، جان بولتن و خود دونالد ترامپ هم از این زوایه که مبتنی بر حقوق بین‌الملل نیست به ماجرا نگاه می‌کنند. فدریکا موگرینی، مسئول کمیته سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در جایی به این موضوع اشاره کرده است که برجام قربانی رقابت‌های داخلی در آمریکا شد.

قهرمان‌پور ادامه می‌دهد: در اینکه آمریکا بر اتحادیه اروپا فشار می‌آورد تردیدی نیست. اما از یک سو هم اروپا اتحادیه اروپا انگیزه‌هایی قوی برای ایستادگی در برابر این فشار دارد. شاید بتوانیم بگوییم اروپا در دو دهه گذشته هیچ گاه تا این حد انگیزه‌ای قوی برای ایستادن در برابر آمریکا نداشته است. بخشی از این انگیزه قوی به مسائل داخلی اروپا برمی گردد. از تاسیس اتحادیه اروپا تا کنون، این اتحادیه در ضعیف‌ترین موقعیت خود قرار دارد. اروپا از یک سو شاهد قدرت و گسترش پیدا کردن راست افراطی است و از سوی دیگر با مسائلی مثل خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، بحران مالی، بحران مهاجرین و مسائل متعدد دیگر رو به روست. در این وضعت اروپا احساس می‌کند چاره‌ای جز مقاومت در برابر فشار‌های آمریکا ندارد.

این کارشناس سیاست خارجی می‌گوید: خانم موگرینی و مرکل بار‌ها اعلام کرده اند که اروپا به خاطر امنیت خود به حفظ برجام نیاز دارد. موضع آن‌ها کاملا مشخص است. اروپا می‌گوید: اگر در خاور میانه ناامنی ایجاد شود، سیل مهاجرین وارد اروپا می‌شود. ورود مهاجرین باعث گسترش راست افراطی، توزیع نابرابر درآمد، تنش‌های اجتماعی و … می‌شود. آن‌ها معتقدند که برحام به خاطر نقش ایران در امنیت خاور میانه باید حفظ شود تا خاور میانه بیش از این دچار ناامنی نشود.