امید تازه برای مهار آلزایمر؛ داروی قدیمی در مسیر جلوگیری از تخریب نورونها
دانشمندان در پژوهشی جدید به این نتیجه رسیدهاند که اگرچه تغییرات مخرب در نورونهای مغزی، از جمله مرگ سلولی، ممکن است از سالهای ابتدایی زندگی آغاز شود، اما یک داروی قدیمی و تأییدشده میتواند برای کند کردن این روند مورد استفاده مجدد قرار گیرد؛ یافتهای که چشمانداز امیدوارکنندهای برای بیماران مبتلا به آلزایمر و سایر اختلالات شناختی ایجاد کرده است.
این دارو که «سارگراموستیم» (Sargramostim) یا «لوکین» (Leukine) نام دارد، نسخه مصنوعی پروتئین طبیعی GM-CSF انسان است و بیش از سه دهه در درمان برخی بیماریها از جمله سرطان کاربرد داشته است. نتایج نخستین کارآزمایی بالینی نشان میدهد مصرف این دارو موجب بهبود برخی نشانگرهای زیستی خونی مرتبط با آسیبهای مغزی شده است. هرچند این بهبودها همزمان با مصرف دارو مشاهده شد، اما یکی از شاخصهای حافظه حتی پس از قطع درمان نیز برای مدتی حفظ شد.
مطالعهای که نتایج آن به نقل از مدیکال اکسپرس منتشر شده، نشان میدهد دو پروتئین UCH-L1 و NfL که به ترتیب از نورونهای در حال مرگ و آسیبدیده وارد جریان خون میشوند، در اوایل زندگی در سطح پایینی حضور دارند، اما با افزایش سن، بهویژه تا ۸۵ سالگی، غلظت آنها بهطور چشمگیری افزایش مییابد. پژوهشگران معتقدند تغییرات اولیه این نشانگرها بخشی از روند طبیعی پیری است، اما افزایش شدید آنها در سنین بالاتر میتواند با اختلالات شناختی و بیماریهایی مانند آلزایمر مرتبط باشد.
همچنین مشخص شده است که سطح پروتئین GFAP، که شاخصی از التهاب مغزی محسوب میشود، از حدود ۴۰ سالگی افزایش قابل توجهی پیدا میکند؛ عاملی که ممکن است در تشدید افت شناختی نقش داشته باشد. بررسیها نشان میدهد غلظت برخی از این نشانگرها در زنان بیشتر از مردان است، موضوعی که علت آن هنوز بهطور دقیق مشخص نشده است.
سارگراموستیم با تحریک سیستم ایمنی، به تولید سلولهای ایمنی جدید در مغز استخوان و مغز کمک میکند و همزمان در تنظیم التهاب نقش دارد. در کارآزمایی انجامشده، مصرف این دارو به بهبود عملکرد شناختی در مقایسه با گروه دارونما منجر شد. با این حال، پژوهشگران تأکید میکنند که هنوز مشخص نیست آیا مصرف مداوم این دارو میتواند بهطور پایدار از مرگ نورونها جلوگیری کند یا خیر و انجام مطالعات گستردهتر ضروری است.
بر اساس گزارش ایسنا، به گفته نویسندگان، نتایج فعلی مقدماتی است و تغییرات نشانگرهای خونی نورونی بخشی طبیعی از روند پیری به شمار میرود. در حال حاضر، کارآزمایی بالینی دوم و گستردهتری روی بیماران مبتلا به آلزایمر خفیف تا متوسط در حال انجام است و تا پیش از تأیید نهایی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، این دارو نباید خارج از چارچوبهای تأییدشده برای درمان آلزایمر مورد استفاده قرار گیرد.
