اقتصاد ایران در نقطه اصلاح

«یارانه‌ها به‌صورت هدفمندتر پرداخت می‌شود.» این جمله چکیده آیین نامه هدفمند‌سازی یارانه‌ها مصوب بودجه سال ۱۳۹۸ است. در راستای اجرای قانون بودجه سال‌جاری، بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه، دولت تصمیم دارد که با تغییر جهت تخصیص منابع یارانه، با افزایش قیمت حامل‌های انرژی برای شرکت پتروشیمی و نیروگاه‌ها و همچنین حذف سه دهک درآمدی بالا از فهرست گیرندگان یارانه‌ها، منابع آزاد شده را صرف کاهش فقر مطلق و توسعه بهداشت و سلامت مردم و پرداخت به خانوارهای نیازمند کند.

به گزارش بازتاب به نقل از ایران، در آستانه نهمین سال تولد قانون پرداخت هدفمندی یارانه‌ها، هیأت وزیران در مصوبه‌ای مهم مسیر این قانون را تغییر داد تا پس از هشت سال که از اجرای این قانون می‌گذرد، منابع آن به‌صورت بهینه‌تر و هدفمندتر به دست جامعه هدف برسد. براساس آیین نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه امسال که درجلسه 19 تیرماه هیأت وزیران به تصویب رسیده و ابلاغ شد، این قانون تغییرات زیادی پیدا می‌کند، تغییراتی که به نفع جامعه هدف اصلی قانون که در طول این سال‌ها مغفول مانده بودند، تمام شود. قانون هدفمندی یارانه‌ها در آخرین روزهای آخرین ماه فصل پاییز سال 1389 کلید خورد و تاکنون حدود 78 میلیون ایرانی 100 دوره یارانه نقدی به ازای هر نفر 45 هزار و 500 تومان را دریافت کرده‌اند. مبلغی که سهم هر ایرانی از یارانه نقدی را به 4 میلیون و 550 هزار تومان رسانده است. اکنون براساس آیین نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه قرار است که 3 دهک درآمدی بالا از لیست یارانه بگیران خط بخورند. طبق اهداف پیش‌بینی شده در تبصره 14 قانون بودجه امسال، تحقق عدالت، کاهش فقر مطلق و توسعه بهداشت و سلامت مردم و همچنین معطوف کردن پرداخت یارانه به خانوارهای نیازمند مدنظر قرار گرفته است که این اهداف درآیین نامه اجرایی این تبصره متجلی شده است. درمجموع با تغییراتی که از طریق این آیین نامه در هدفمندی یارانه‌ها صورت خواهد گرفت، عمده درآمدهای این قانون به دست جامعه هدف اصلی یا همان دهک‌های پایین درآمدی خواهد رسید و از سوی دیگر منابع توسعه بخش‌های مهم کشور همچون انرژی نیز تأمین خواهد شد.

آیین‌نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه سال 98

وزارتخانه‌های نفت و نیرو مکلفند از طریق شرکت‌های تابع ذی‌ربط تمام دریافتی‌های (منابع) این قانون را از طریق حساب‌های مفتوحه خزانه‌داری کل کشور نزد بانک مرکزی به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز کنند. خزانه‌داری کل کشور موظف است براساس اعلامیه‌های صادر شده از سوی شرکت‌های تابع وزارتخانه‌های یاد شده، بلافاصله سهم عوارض شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از عوارض و مالیات بر ارزش افزوده شامل 9 هزار و 637 میلیارد تومان بابت فرآورده‌های نفتی، هزار و 524 میلیارد تومان بابت گاز طبیعی، هزار و 809 میلیارد تومان بابت برق و 281 میلیارد تومان بابت سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند.

افزایش نرخ سوخت پتروشیمی‌ها به 260 تومان

براساس تبصره ماده یک این آیین نامه، وزارت نفت مکلف است، قیمت سوخت تحویلی به پتروشیمی‌ها را از 132 تومان به ازای هر مترمکعب به 260 تومان افزایش دهد. منابع حاصل از این افزایش توسط شرکت ملی گاز ایران به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود. مبالغ واریزی توسط شرکت ملی گاز ایران علاوه بر مبالغ مندرج در دریافتی‌‌های (منابع) جدول تبصره (14) است.

سهم نیروگاه‌ها از هدفمندی یارانه‌ها

نیروگاه‌ها شامل نیروگاه‌های مقیاس کوچک و بزرگ که تمام برق خود را به شبکه سراسری برق تحویل می‌دهند مکلفند به ازای هر لیتر فرآورده نفتی و هر متر مکعب گاز طبیعی تحویلی مبلغ 45 تومان با احتساب عوارض و مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت نقدی در قبال صورتحساب صادرشده توسط شرکت‌های ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و ملی گاز ایران از طریق شرکت توانیر به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز کنند. کل مبالغ واریزی بابت سوخت مصرفی از ابتدای سال پس از تخصیص سازمان در اختیار وزارت نیرو (شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی) قرار می‌گیرد تا پس از پرداخت مالیات و عوارض برای بازپرداخت تعهدات وزارت نیرو بابت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی (خصوصی و دولتی) پرداخت هزینه شود.

همچنین نیروگاه‌های خارج از شبکه سراسری که برق خود را به قیمت تکلیفی به فروش می‌رسانند موظفند مبلغ 661 ریال به ازای هر لیتر فراورده نفتی و هر متر مکعب گاز طبیعی تحویلی به‌صورت نقدی در قبال صورتحساب صادر شده توسط شرکت‌های ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و ملی گاز ایران پرداخت کنند.(خصوصی و دولتی) پرداخت و هزینه شود.

برق هسته‌ای هر کیلووات 100 تومان

وزارت نیرو از طریق شرکت‌های تابع موظف است برق نیروگاه اتمی بوشهر را به طور متوسط معادل100 تومان به ازای هر کیلو وات ساعت خریداری و به‌صورت ماهانه با نیروگاه مذکور تسویه حساب کند.

سهم بخش انرژی از منابع هدفمندی

تمام وجوه دریافتی از فروش آب و برق (شامل منابع سوخت نیروگاه‌ها) جهت حمایت از صنعت آب و برق به‌صورت کامل و ظرف دو هفته به شرکت‌های ذی‌ربط برگشت داده می‌شود. اجرای تکالیف قانونی برعهده شرکت‌های مذکور است. درخصوص هزار و 500 میلیارد تومان بابت عوارض توسعه و نوسازی خطوط لوله، 4 هزار و 100 میلیارد تومان بابت بازپرداخت تعهدات طرح بهینه‌سازی مصرف انرژی و هزار و 704 میلیارد تومان برای عوارض گازرسانی، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از طریق خزانه‌داری کل کشور مکلف است مبالغ مربوط را پس‌از کسر سهم یارانه نقدی و غیر نقدی خانوارها، به‌صورت علی‌الحساب در اختیار شرکت‌های مربوط قرار دهد تا در انتهای هر ماه نسبت به تسویه آن براساس تخصیص سازمان اقدام شود. سازمان موظف به تخصیص 100 ‌درصد اعتبار 11 هزار و 61 میلیارد تومانی هزینه حمل و نقل فرآورده‌های نفتی، 10 هزار و 92 میلیارد تومانی سهم 14.5 درصدی شرکت نفت از فروش نفت و 9 هزار و 405 میلیارد تومانی هزینه‌های تولید و انتقال گاز از ابتدای سال است و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها مکلف به پرداخت به‌صورت هر 15 روز یکبار به شرکت‌های مربوط است.

وزارت نفت مسئول پرداخت هزینه جایگاه‌های سوخت

وزارت نفت مکلف است از طریق شرکت‌های تابع نسبت به پرداخت هزینه خدمات جایگاه‌های سوخت (بنزین، نفت‌گاز و نفت سفید) به روش حق‌العمل و درصدی از ارزش ریالی فروش سوخت و همچنین هزینه حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی به جایگاه‌های عرضه سوخت اقدام کند. معادل مبالغ پرداختی از تخصیص اعتبار شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران کسر می‌شود. همچنین کارمزد جایگاه‌های گاز طبیعی فشرده (CNG) از سرجمع مبلغ فروش گاز طبیعی به جایگاه‌ها توسط شرکت ملی گاز ایران کسر و در قبوض مربوط اعمال می‌شود.

افزایش قیمت گاز برای هوشمندسازی جایگاه‌ها

افزایش قیمت گاز طبیعی درخصوص الزامات ایمنی و هوشمند‌سازی جایگاه‌های عرضه گاز طبیعی فشرده (CNG) در دریافتی‌ها (منابع) و پرداختی‌های (مصارف) منظور نشده و وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابع مکلف است منابع حاصله را به‌منظور تقویت ایمنی و توسعه هوشمندسازی جایگاه‌ها هزینه کند.

سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از طریق خزانه‌داری کل کشور مکلف است مالیات بر ارزش افزوده داخلی فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی و برق را متناسب با واریز منابع مربوط به‌صورت علی‌الحساب تا تخصیص سازمان به حساب مربوط سازمان امور مالیاتی کشور نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند. در بخش هزینه‌های حمل فرآورده و طرح بهینه‌سازی انرژی معوقات مربوط به مالیات بر عملکرد، جرایم و عوارض و سود سهام دولت شرکت‌های مربوط، ‌پیش‌بینی نشده است. لذا هرگونه برداشت بابت این موارد از حساب شرکت‌های ذیربط مجاز نیست. منابع دریافتی بابت حق انشعاب آب، برق و گاز و همچنین عوارض محاسبه نشده و مطابق قوانین و مقررات مربوط هزینه می‌شود.

معافیت 100 میلیارد تومانی مدارس دولتی

‌کلیه واحدهای آموزشی دولتی وزارت آموزش و پرورش از پرداخت هزینه‌های آب، برق و گاز طبیعی (در صورت رعایت الگوی مصرف) تا سقف هزار میلیارد ریال معاف هستند و با توجه به عدم وصول منابع مربوط شرکت‌های آب و فاضلاب، برق و گاز ملزم به پرداخت‌های 60 میلیارد تومان بابت کمک هزینه گاز مدارس، 30 میلیارد تومان بابت کمک هزینه برق و 10 میلیارد تومان بابت کمک هزینه آب مدارس، نیستند.

تمرکز حساب‌ها در بانک مرکزی

در اجرای قانون برنامه ششم توسعه وزارتخانه‌های نفت و نیرو و بانک مرکزی موظفند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، تمام گردش مالی و حساب‌های ریالی و ارزی شرکت‌های مشمول این آیین‌نامه را از مبادی اولیه وصول صرفاً از طریق حساب‌های افتتاح شده نزد بانک مرکزی انجام دهند. همچنین بانک مذکور مکلف است بانک‌های عامل را موظف به مسدود کردن سایر حساب‌های شرکت‌های مذکور کند.

یک درصد عوارض آلایندگی برعهده شرکت‌ها

طبق این آیین‌نامه، پرداخت یک درصد عوارض آلایندگی موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده برعهده شرکت‌های آلاینده است.

بازپرداخت تعهدات سرمایه‌گذاری انرژی

بازپرداخت‌های تعهدات ارزی و ریالی ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشورمصوب 1394، به تفکیک 3 هزار میلیارد تومان به شرکت ملی گاز ایران برای طرح‌های گازرسانی، هزار میلیارد تومان به شرکت ملی نفت ایران برای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و 100 میلیارد تومان به شرکت ملی نفت ایران برای طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه مشعل است. گفتنی است براساس ماده 12 این قانون، وزارت نفت از طریق شرکت‌های دولتی تابعه ذی‌ربط برای اجرای طرح‌های نفت و گاز از جمله افزایش ظرفیت تولید نفت خام و گاز با اولویت مخازن مشترک و افزایش ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی و محصولات پتروشیمی، رشد صادرات فرآورده‌های نفتی و جلوگیری از سوختن گازهای همراه نفت و جایگزینی گاز داخلی یا وارداتی به‌جای فرآورده‌های نفتی ذی‌ربط تا سقف 100 میلیارد دلار به‌صورت ارزی یا معادل ریالی آن با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44‌ قانون اساسی اقدام به سرمایه‌گذاری به روش بیع‌متقابل، ساخت، بهره‌برداری و تحویل(BOT) با تضمین خرید محصول، اجازه به فروش داخلی یا صادرات برای بلندمدت (حداقل 10‌سال) قرارداد منعقد یا مجوزهای لازم را برای سرمایه‌گذاری صادر کند.

با توجه به اینکه منابع ارزی صرفه‌جویی شده حامل‌های انرژی براساس ماد (12) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، آیین‌نامه مربوط و مصوبات شورای اقتصاد متعلق به سرمایه‌گذاران عامل صرفه‌جویی است، وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابع مکلف است وجوه حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی متعلق به سرمایه‌گذاران عامل صرفه‌جویی را پس از تخصیص معادل ریالی توسط سازمان و پرداخت سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به ذی‌نفع مربوط براساس نرخ تسعیر حواله به ارز منشأ اولیه تحویل کند.

درآمد صادرات نفت با ارز نیمایی

قیمت هر بشکه نفت خام و میعانات گازی تحویلی پالایشگاه‌ها معادل مبلغ 973 هزار و 974 ریال پیش‌بینی و رقم قطعی بر مبنای عملکرد نهایی مشخص خواهد شد. بانک مرکزی مکلف است ارز حاصل از فروش صادراتی فرآورده‌های نفتی را با نرخ تسعیر نیمایی از شرکت‌های تابع وزارت نفت خریداری کند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران مکلف است مابه‌التفاوت ارزش خوراک تحویلی و فرآورده‌های نفتی دریافتی از پالایشگاه‌ها را وصول و به‌صورت ماهانه به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند.

یارانه نان و گندم

مبلغ 6 هزار و 145 میلیارد تومان بابت خرید تضمینی گندم و یارانه نان اختصاص می‌یابد. از ابتدای سال 1398 یارانه آرد صنف و صنعت حذف و منابع حاصل از آن به خرید تضمینی گندم اختصاص می‌یابد.

2116 میلیارد تومان برای حق بیمه

مبلغ 2 هزار و 116 میلیارد تومان برای حق بیمه سهم دولت اقشار خاص از جملـه راننـدگان حمـل ونقـل درون وبـرون شـهری، تأمین 20 درصد کمـک بـه رزمندگان معسروکسری هزینه درمان تکمیلی جانبازان و ایثارگران، پوشـش بیمـه اقشـار خاص(قالیبافـان، زنان سرپرست خـانوار) و افـزایش سـرمایه ومنابع صندوق کارآفرینی امید واجرای قانون جامع حمایت ازمعلولین تخصیص می‌یابد. سازمان هدفمندی یارانه‌ها مجاز به جابه‌جایی تا سقف 10‌درصد هر یک از ردیف‌های مصارف از محل کاهش سایر مصارف ماده مذکور است.