اعضای سازمان شانگهای به دنبال گسترش انجام مبادلات با ارزهای ملی
به اعتقاد وزیر توسعه اقتصادی روسیه استقلال سیستم‌های مالی، مقاومت در برابر شوک‌های خارجی، مقاومت در برابر نفوذ کشورهای ثالث و در نتیجه، ثبات تجارت و همکاری اقتصادی بین کشورهای منطقه از دستاوردهای انجام مبادلات به ارزهای ملی خواهد بود.
در دنیای مدرن، که مملو از انواع تناقضات اقتصادی و سیاسی است، همکاری‌های سازنده کشورها در سطح منطقه‌ای در حال اهمیت یافتن است. نقش مهمی در این راستا توسط سازمان‌های بین المللی از جمله سازمان همکاری شانگهای نیز ایفا میشود. علیرغم نگرش پر از شک و تردید کشورهای غربی نسبت به آن، جایگاه این سازمان در توسعه منطقه‌ای کشورهای فضای اوراسیا روز به روز بیشتر و بیشتر میشود، که موید آن اجلاس سران دولت‌های کشورهای شرکت کننده در آن که در 1 تا 2 نوامبر در پایتخت ازبکستان برگزار شد، است.
به گزارش تسنیم،شایان ذکر است که این سازمان، سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده است. این سازمان در ژوئن سال 2001 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین‌کننده را، در سازمان شانگهای، دو کشور چین و روسیه تشکیل می‌دهند. سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای 5» است که در سال 1996 تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.
علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 2004 و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال 2012 و پس از آن بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.
در تاریخ 10 جولای 2015 این سازمان با عضویت هندوستان و پاکستان موافقت نمود و این دو کشور در کوتاه‌تر از دو سال همه شرایط برای عضویت کامل این سازمان را اجرا کردند و عضویت این دو کشور در سازمان همکاری شانگهای در اجلاس رهبران کشورهای عضو این سازمان که طی جولای 2017 در آستانه، پایتخت قزاقستان، برگزار شد، به تصویب رسید.
نقش این سازمان از زمان تأسیس آن تاکنون در منطقه افزایش یافته است. امروز، سازمان شانگهای در حال حاضر حدود 60 درصد از قلمرو اوراسیا را با جمعیتی بیش از سه میلیارد نفر در بر گرفته است. علاوه بر این، واقعیت مهم دیگر این است که این سازمان، بر خلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به‌شمار نمی‌رود، و همواره خود را نه به عنوان یک بلوک نظامی، بلکه به عنوان سازمانی که برای حل و فصل گسترده‌ترین موضوعات در منطقه طراحی شده است، معرفی کرده است. به همین دلیل از همان ابتدا اهداف سازمان همکاری شانگهای تقویت ثبات و امنیت، مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و قاچاق مواد مخدر و همچنین توسعه همکاری‌های اقتصادی، مشارکت‌های انرژی، تعامل علمی و فرهنگی اعلام شد.
با این حال، امروز شاهد آن هستیم که سازمان همکاری شانگهای از اهداف اعلام شده سال‌ها پیش خود پیشی گرفته، و اکنون برنامه دارد که کشورهای عضو به سطح کیفی جدیدی از تعامل برسند. این مطلب در تابستان، به هنگام برگزاری جلسه شورای روسای دولتی این سازمان در بیشکک و امضای اعلامیه بیشکک گفته شد. در همان زمان ریاست سازمان همکاری شانگهای از قرقیزستان به روسیه منتقل شد، که بلافاصله بر لزوم افزایش و توسعه همکاری‌های اقتصادی و آغاز تحقق پروژه ایجاد اوراسیای بزرگ را اعلام کرد.
پس از گذشت چند ماه، در پایتخت ازبکستان نخست وزیران کشورهای عضو سازمان طی اجلاسی گرد هم آمدند. و همانطور که نتایج این نشست نشان داد، تمرکز روی مسائلی بود که در صورت رفع مثبت آنها، می‌توانند سازمان را در آینده به سطح کیفی جدیدی سوق دهند. در عین حال، نقش مذاکرات مختلف دوجانبه که در حاشیه اجلاس برگزار میشود، را نیز نمی‌توان نادیده گرفت، که با افزایش درجه اطمینان کشورها به یکدیگر، به پیشرفت سازمان نیز کمک می‌کند.
به عنوان مثال، در آستانه اجلاس، طی دیدار چند جانبه، نخست وزیر روسیه دیمیتری مدودف با رئیس جمهور ازبکستان شوکت میرضیایف، رئیس اجرایی جمهوری افغانستان عبدالله عبدالله و همچنین نخست وزیر شورای دولتی چین لی که‌کیانگ دیدار کرد. علاوه بر این، در هر یک از آنها، طرفین در مورد چشم انداز همکاری‌های بیشتر بین کشورها و همچنین بهبود امنیت منطقه‌ای بحث و گفتگو کردند. نماینده بلاروس، نخست وزیر سرگئی روماس، موفق به گفتگو با دبیرکل سازمان، ولادیمیر نوروف شده و پیشنهاد ایجاد اکوسیستم فناوری اطلاعات را در این سازمان داد. و بدون شک، همه اینها و همچنین مذاکرات دوجانبه‌ای که این روزها در تاشکند برگزار شد، برای همه شرکت کنندگان در اجلاس مفید بوده است.
با این وجود رویدادهای اصلی در 2 نوامبر طی یک نشست گسترده از روسای دولت اتفاق افتاد. همانطور که انتظار می‌رفت، در این نشست به گسترده‌ترین طیف موضوعات مربوط به همکاری چند جانبه، که می‌توان آنها را به چندین بلوک اصلی تقلیل داد، پرداخته شد.
در ابتدا،همکاری تجاری و اقتصادی. همانطور که ناظران خاطرنشان کردند، در این بلوک، درباره موانع موجود، تحریم‌ها، تعرفه‌های ممنوعیتی که کشورها باید در آینده بسیار نزدیک برای رفع آنها صحبت کنند، بحث شد. نقش مهمی در این مورد به پروژه‌های زیربنایی و دیجیتالی شدن آنها داده میشود. به عنوان مثال، به گفته مدودف، امروز در روسیه آنها توجه ویژه‌ای به ایجاد مسیرهای جدید در چارچوب کوریدور حمل و نقل از اروپا به غرب چین (منظور بزرگراه مسکو – کازان) داشته، و همچنین اعتقاد به پیشرفت در مسیر افزایش کارآیی ارتباطات راه آهن بین کشورهای سازمان همکاری شانگهای دارند.
موضوع گسترش مبادلات متقابل به ارزهای ملی و همچنین ایجاد بانک و صندوق توسعه سازمان همکاری شانگهای توجه شرکت کنندگان نشست را به خود جلب کرد. این موضوع ابتدا توسط نخست وزیر قرقیزستان محمد قلی عبدالقاضی‌اف بیان شد و سپس وی توسط نخست وزیران قزاقستان و فدراسیون روسیه مورد حمایت قرار گرفت. شایان ذکر است که بعداً رئیس شرکت توسعه دولتی VEB فدراسیون روسیه، ایگور شووالف گفت که روسیه از قبل آماده “انتقال کلیه عملیات سرمایه گذاری و تجاری به ارزهای ملی” شده است.
وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه، ماکسیم اورشکین، به نوبه خود، در پاسخ به سوالی از روزنامه نگاران مبنی بر اینکه نتیجه ابتکار عمل برای انتقال مبادلات به ارزهای ملی چیست، اذعان کرد
اول، “استقلال بزرگ سیستم‌های مالی، مقاومت در برابر شوک‌های خارجی. مقاومت در برابر نفوذ کشورهای ثالث. در نتیجه، ثبات تجارت و همکاری اقتصادی بین کشورهای منطقه. ”
دوم، مسائل مربوط به امنیت منطقه‌ای. مشخص است که در چارچوب سازمان همکاری شانگهای، موضوع مقابله با تروریسم و فعالیت‌های افراط گرایانه همواره یکی از اولویت‌ها بوده است که بار دیگر در تاشکند بر آن تأیید شد. به عنوان مثال، در جلسه سران دولت‌ها ، احمد ظهور، نماینده و هماهنگ کننده ملی این سازمان در پاکستان خاطرنشان کرد که این سازمان “سکوی حیاتی و مهمی برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، صلح، امنیت و ثبات در سراسر اوراسیا” است و این مورد نیز توسط همه شرکت کنندگان در این اجلاس ذکر شد.
علاوه بر این، بحث در پایتخت ازبکستان در مورد سایر زمینه‌های امنیت منطقه‌ای، به عنوان مثال، در زمینه تولید و انرژی هسته‌ای انجام گرفت. روماس، نماینده بلاروس، به اعضای این سازمان گفت که “در مورد ایجاد مکانیسمی برای جلسات منظم، جلسات مربوط به انرژی هسته‌ای و امنیت هسته‌ای در سازمان همکاری شانگهای باید فکری کرد.”
سوم، مسائل زیست محیطی. به گفته شرکت کنندگان در اجلاس سران، سازمان همکاری شانگهای باید به اندازه‌ای به برنامه اقلیم و همچنین توسعه فناوری‌هایی توجه کند که به کشورهای منطقه اوراسیا امکان دهد تا دوستی زیست محیطی خود را افزایش دهند. یکی از جالب ترین پیشنهادهای مطرح شده در رابطه با این موضوع، بیانیه نخست وزیر ازبکستان عبدالله آریپوف بود که از کشورهای عضو این سازمان خواست تا تلاش‌های مشترک خود را برای مقابله با اثرات خشک شدن دریای آرال شدت بخشند. علاوه بر این، وی به منظور حل مشکل محیط زیست و کمبود آب، توسعه و اتخاذ برنامه “کمربند سبز” شانگهای را پیشنهاد کرد، که در بین شرکت کنندگان در این جلسه طرفدار پیدا کرد.
چهارم، موضوعات بشردوستانه. و در اینجا سخنان نخست وزیر روسیه شایان ذکر است، که تأکید ویژه‌ای بر حفظ تاریخ مشترک کشورهای منطقه اوراسیا داشت. همانطور که مدودف خاطرنشان کرد، 75مین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم در سال 2020 برگزار می شود، که باید “روزهایی را بخاطر بسپاریم که با هم در برابر یک تهدید مشترک جنگیدیم، و البته این مساله در آینده به ایجاد اعتماد به نفس و تفاهم متقابل بین مردم ما کمک خواهد کرد. ”
در نتیجه اجلاس تاشکند، کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، تعدادی سند عالی را به تصویب رساندند که مهمترین آنها را می‌توان برنامه جدید تجارت چند جانبه و همکاری‌های اقتصادی تا سال 2035 در نظر گرفت. در آن تاکید اصلی کار روی دیجیتالی شدن و فن آوری بالا می‌باشد. خود این برنامه وظایف اولویتی را در زمینه‌های تجارت و سرمایه گذاری، همکاری بانکی و مالی، حمل و نقل و لجستیک، صنعت، کشاورزی، انرژی، گمرک، گردشگری، محیط زیست و غیره تعیین می‌کند.
علاوه بر این، در این اجلاس قانون تعامل بین اداری راه آهنی به تصویب رسید، که پایه و اساس همکاری در زمینه حمل و نقل ریلی را ایجاد می‌کند. به ابتکار روسیه، قانون همکاری در زمینه توسعه مناطق دور افتاده و روستایی در عصر دیجیتالی و همچنین برنامه توسعه رفاه اکولوژیکی شهرهای سازمان همکاری شانگهای به تصویب رسید. علاوه بر این، تفاهم نامه‌ای بین خدمات گمرکی کشورهای عضو این سازمان در مورد ادغام متقابل سیستم‌های حمل و نقل ملی و همچنین تفاهم نامه بین دبیرخانه این سازمان و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل به امضا رسید.
در مجموع، در تاشکند، طرفین 15 سند را امضا کردند که برای گسترش همکاری‌های چند جانبه نه تنها در چارچوب سازمان همکاری شانهای، بلکه حتی در خارج از آن طراحی شده‌اند. همانطور که سرگئی پریخودکو، معاون اول رئیس دفتر دولت روسیه خاطرنشان کرد، امروز ما نباید فراموش کنیم که سازمان همکاری شانگهای باید در مسیر گسترش بیشتر آن گام بردارد، زیرا این امر باعث میشود “نقاط سفید” روی نقشه این سازمان پر شود و “انگیزه جدیدی برای همکاری” ایجاد کند. و به گفته تحلیلگران، امروز این سازمان حقیقتا تمام فرصت‌ها را برای جذب مشارکت کنندگان جدید برای همکاری دارد و در آینده از وضعیت منطقه‌ای فعلی خود پیشی خواهد گرفت.
