اشتغال‌زایی با فرمول آزادسازی قیمت انرژی

یک اقتصاددان می‌گوید: آزاسازی قیمت انرژی به این معنی نیست که افراد فقیر آسیب می‌بینند و از بین می‌روند. چرا که ممکن است افزایش قیمت انرژی بر روی افزایش میزان اشتغال و برخی مسائل دیگر تاثیر مثبت می‌گذارد و باعث می‌شود این افراد فقیر دوباره به بازار کار برگردند.

میلاد مرادی: پرداخت یارانه نقدی از جمله سیاست‌های حمایتی است که همواره محل بحث کارشناسان اقتصادی و مردم کوچه و بازار بوده است.

به گزارش بازتاب، در نیمه دوم سال ۱۳۸۹، دولت وقت با بالا بردن قیمت حامل‌های انرژی مانند آب، برق، گاز و…، مبلغ ۴۵ هزار تومانی را به عنوان یارانه پرداختی هر ایرانی در نظر گرفت.

اکنون بعد از چند سال کارشناسان بسیاری با این طرح مخالف هستند. اما جواد صالحی اصفهانی، از جمله افرادی است که با پرداخت یارانه نقدی در ازای آزادسازی قیمت انرژی در ایران موافق است. وی اقتصاددان و استاد دانشگاه ویرجینیا تک است. صالحی اصفهانی، به سوالاتی در این زمینه پاسخ داده است.

به نظر شما آیا حذف یارانه انرژی در ایران و بالا رفتن قیمت آن واجب است؟

بله، قطعا واجب است. شاید ما امسال را بتوانیم صبر کنیم. اما سوال این است که بالاخره می‌خواهیم چه کار کنیم؟ آیا ما تا ابد می‌خواهیم انرژی ارزان به مردم بدهیم؟باید قیمت انرژی متناسب با تورم بالا برود. اما سوال این است که چگونه بالا برود. اگر هر سال درصدی به قیمت انرژی اضافه شود، قطعا به بسیاری از طبقات فشار وارد می‌شود. بهتر این است که ما منابع ناشی از آزادسازی قیمت انرژی را در قالب یک سیاست حمایتی به خود این افراد بدهیم که در واقع پول خود آنها نیز بوده است. اما تاکنون ما این منابع آنها را به صورت نامساوی تقسیم کرده‌ایم.

شما از پرداخت یارانه نقدی در ازای بالا بردن قیمت انرژی صحبت کرده‌اید. استدلال شما چیست و در این زمینه آیا می‌توان به پرداخت یارانه شرطی، اکتفا کرد؟

همانطور که گفتم دولت باید در نهایت نسبت به حذف یارانه انرژی اقدام کند. چرا که مشاهده می‌کنیم نتیجه انرژی ارزان در ایران آلودگی‌های زیست‌محیطی، ترافیک بیش از حد و سایر مشکلات دیگر است. اما آزادسازی قیمت انرژی در ایران تورم را بالا خواهد برد و قطعا نیاز به یک نوع حمایت دارد تا اثر این تورم را خنثی کند. بهترین حمایت می‌تواند پرداخت یارانه نقدی باشد.

اما پرداخت یارانه نباید شرطی باشد. همین الان دولت به دنبال طرحی است که یارانه را تنها به قسمتی از جامعه که به شدت نیاز دارند، پرداخت کند. اما متوجه این نکته نشده‌اند که یارانه شرطی باعث می‌شود تا افراد برای دریافت یارانه کار و فعالیتی انجام ندهند. در واقع اینکه یارانه را به فقط فقرا پرداخت کنیم یک هدف بسیار خوب است اما قطعا فقرا انگیزه‌ کافی برای خروج از فقر ندارند. چرا که به محض خروج از فقر، یارانه آنها قطع می‌شود. البته ابتدا به نظرم آقای روحانی مخالف این طرح بودند، اما در ادامه نه تنها موافقت کردند بلکه جلوتر نیز رفتند و اعلام کردند یارانه را باید فقط به مستمری‌بگیران بهزیستی و کمیته‌امداد داد.

آزادسازی قیمت انرژی قطعا یک سری ملاحظاتی به لحاظ اقتصاد سیاسی دارد. چرا که امکان نارضایتی را در بین مردم افزایش می‌دهد. به نظر شما آیا پرداخت یارانه به افراد، این ملاحظات را پوشش می‌دهد؟

بله قطعا پوشش خواهد داد. ابتدا باید گفت که آزاسازی قیمت انرژی به این معنی نیست که افراد فقیر آسیب می‌بینند و از بین می‌روند. چرا که ممکن است افزایش قیمت انرژی بر روی افزایش میزان اشتغال و برخی مسائل دیگر تاثیر مثبت می‌گذارد و باعث می‌شود این افراد فقیر دوباره به بازار کار برگردند. اما مساله بر سر سال اول و دوم آزادسازی قیمت انرژی است که فشار بسیار زیادی بر روی اقشار فقیر می‌آید.

پرداخت یارانه یک نوع اثر حمایتی است که این فشارها را کم می‌کند. به نظرم پرداخت یارانه نقدی در کنار بالا بردن قیمت انرژی از یک طرف از منظر اقتصاد سیاسی لازم است که مردم با خود طرح آزادسازی قیمت انرژی مخالفت نکنند. از طرف دیگر، از جنبه انسانی نیز لازم است. چرا که با بالا بردن قیمت انرژی به یک عده‌ای از مردم فشار مضاعف می‌آید. به عنوان مثال، خانواری ممکن است فرزند خود را از ادامه تحصیل باز دارد. این موضوعات به کل جامعه ضرر خواهد زد. باید بتوانیم سطح زندگی آنها را بالا نگه داریم.