اسرائیل و آمریکا به اعتبار عمان چشم دوخته‌اند
اگر چه سفر نتانیاهو به مسقط غیرمنتظره قلمداد شد، اما بی‌سابقه نبود. در سال ۱۹۹۴، اسحاق رابین نخست‌وزیر وقت اسرائیل، با مقامات عمانی در مسقط دیدار کرد. دو سال بعد، نخست‌وزیر بعدی اسرائیل، یعنی شمعون پرز، به مسقط و دوحه سفر کرد. در سال ۱۹۹۶ علاوه بر سفر پرز، دو دفتر تجاری برای اسرائیل در دوحه و مسقط افتتاح شد.
در پی سفر کم‌سابقه نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به کشور عمان، جهان عرب بار دیگر با مسئله بایکوت اسرائیل توسط مردم و پذیرش آن توسط حکومت‌ها مواجه شده است.
به گزارش فرارو، روز جمعه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از سفر به سلطان‌نشین عمان به اسرائیل بازگشت. این نخستین سفر نخست‌وزیر اسرائیل به عمان در ۲۲ سال گذشته بوده و نشانه‌ای از نزدیک‌تر شدن اسرائیل به کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس است.
به محض فرود نتانیاهو در اسرائیل، خبر دیدار او با سلطان قابوس بن سعید توسط هر دو طرف علنی شد. در حال حاضر، مسقط و تل‌آویو روابط دیپلماتیک رسمی ندارند. اما ظاهرا در پشت‌پرده‌ها روابط گرمی بین دو طرف وجود دارد.
در روز‌های اخیر علاوه بر سفر نتانیاهو، هیئت‌های اسرائیلی دیگری هم به کشور‌های عربی سفر کردند. روز شنبه در یک مسابقه بین المللی جودو در امارات، میری ریگو، وزیر ورزش و فرهنگ اسرائیل، حضور پیدا کرد و ورزشکاران اسرائیلی علاوه کسب چند مدال، شاهد نمایش پرچم اسرائیل در یک تلویزیون بزرگ بودند. در جریان این سفر، وزیر اسرائیلی با محمد بن ثعلوب الدرعی، رئیس فدراسیون جودو امارات به گرمی دست داد.
در ۲۵ اکتبر گروه ورزشی اسرائیلی دیگری هم در قطر هم حضور پیدا کرد که با انتقاد برخی از رسانه‌های عربی مواجه شد. در قطر نیز پرچم اسرائیل برافراشته و سرود ملی آن پخش شد.
همزمان با این تحولات، تزیپی لیونی، وزیر خارجه اسبق اسرائیل، روایت جدید از روابط گرم و سری اسرائیل با برخی کشور‌های عربی افشا کرد. لیونی در گفتگو را رادیو ارتش اسرائیل مدعی شده در میان کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس دیدگاهی وجود دارد مبنی بر اینکه دشمن، ایران است و نه اسرائیل.
لیونی گفت: “من بیش از یک بار با وزیر خارجه عمان جلسه داشتم. این امر تقریبا معمولی بود. دیدارهایم با او در سازمان ملل و دیگر جا‌ها اتفاق افتاد”.
لیونی ادامه داد: “در یکی از جلسات در دوحه و به صورت علنی به عنوان وزیر خارجه اسرائیل شرکت کردم. به منزل امیر قطر دعوت شدم و وزیر خارجه عمان و وزرای خارجه دیگری هم در آنجا حضور داشتند”.
اگر چه سفر نتانیاهو به مسقط غیرمنتظره قلمداد شد، اما بی‌سابقه نبود. در سال ۱۹۹۴، اسحاق رابین نخست‌وزیر وقت اسرائیل، با مقامات عمانی در مسقط دیدار کرد. دو سال بعد، نخست‌وزیر بعدی اسرائیل، یعنی شمعون پرز، به مسقط و دوحه سفر کرد. در سال ۱۹۹۶ علاوه بر سفر پرز، دو دفتر تجاری برای اسرائیل در دوحه و مسقط افتتاح شد. البته در سال ۲۰۰۰ به دلیل انتفاضه دوم فلسطین، عمان دفتر تجاری اسرائیل در مسقط را بست.
این روابط به عنوان گامی برای تشویق فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها به پیشبرد فرآیند صلح و نیز فراهم کردن شرایط مناسب برای مذاکرات دو طرف توجیه می‌شد. اما اکنون به جز “توافق قرن” دولت دونالد ترامپ، که آن هم حتی قبل از مطرح شدن با انتقاد شدید افکار عمومی مواجه شد، ابتکار عمل جدیدی برای پایان دادن به قدیمی‌ترین نزاع خاورمیانه در تاریخ معاصر مطرح نشده است. پس چرا برخی از کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس بار دیگر به فکر دیدار علنی با اسرائیلی‌ها افتاده‌اند؟
برخی از تحلیلگران جهان عرب معتقدند که سفر نتانیاهو به مسقط چیزی جز یک زمینه‌سازی برای اعلام “توافق قرن” دولت ترامپ نیست. یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان، که اخیرا به بیت المقدس سفر کرده بود، مجالی برای گمانه‌زنی باقی نگذاشت. اندکی پس از سفر نتانیاهو، بن علوی در کنفرانسی در منامه اعلام کرد کشورش در مسئله “توافق قرن” به آمریکا و رئیس‌جمهور آن متکی است.
اظهارات بن علوی، نکته قابل‌توجه دیگری هم را در بر داشت. او مدعی شد:” اسرائیل یکی از کشور‌های منطقه است و شاید وقت آن رسیده که با آن مانند دیگر کشورها رفتار شود و به همان تعهدات ملزم شود”.
چند روز قبل از سفر نتانیاهو، محمود عباس، رئیس دولت خودگردان فلسطین، در مسقط بود و ظاهرا از تماس عمان با نتانیاهو اطلاع داشت. منابع فلسطینی به روزنامه الشرق الاوسط گفته‌اند سلطان قابوس از عباس درخواست کرده که برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها مداخله کند.
این پرسش میان برخی ناظران مطرح شده که چرا اسرائیلی‌ها، و در پشت پرده آمریکایی‌ها، عمان را برای پیشبرد توافق قرن انتخاب کرده‌اند؟
عمان در میان کشور‌های عربی به بی‌طرفی و میانجی‌گری صادقانه معروف است. در میان افکار عمومی جهان عرب هم جایگاه بهتری نسبت به دیگر کشورها، نظیر عربستان، دارد. وجهه عربستان و ولیعهد جوان آن در ماه اخیر به دلیل ماجرای قتل جمال خاشقجی در کنسولگری، نه تنها در جهان عرب بلکه در عرصه بین الملی نیز ضربه سختی خورده است. با توجه به رابطه گرم محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، با جارد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ، برخی توقع داشتند که عربستان برای ترویج توافق قرن پیشقدم شود.
اما ظاهرا اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها به اعتبار عمان چشم دوخته‌اند. یک مقام بلندپایه اسرائیلی که از جزئیات سفر نتانیاهو به مسقط آگاه است، به روزنامه نیویورک‌تایمز گفته با توجه به وجهه عمان به عنوان میانجیگر صادق میان همه کشور‌های منطقه، این امکان وجود داشت که رابطه علنی نتانیاهو با آن، دریچه‌های بیشتری برای اسرائیل باز کند. این مقام احتمال اینکه عمان، کانال سری اسرائیل با ایران و سوریه بشود، را رد نکرد.
سفر نتانیاهو جدال شدیدی در میان محافل رسانه‌ای عربی ایجاد کرد. برخی این سفر را اقدامی برای عادی سازی روابط با اسرائیل دانستند و برخی دیگر، که به عربستان نزدیک هستند، از اقدام سلطان قابوس استقبال کردند. به عنوان نمونه، عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه رأی الیوم، در سرمقاله این روزنامه از “هروله کردن برخی از برادران” به سمت اسرائیل ابراز تاسف کرد. عطوان ضمن “دردناک” دانستن اقدام عمان، خطاب به سران عرب که روابط را با اسرائیل عادی می‌کنند، نوشت: “نمی‌توانیم جلوی اقدامات عادی‌سازتان را بگیریم، چرا که زمان، زمانه شماست. اما ما می‌توانیم در برابر آنها، ولو با کلمه، مقاومت کنیم”.
در مقابل، عبدالرحمن الراشد، سردبیر اسبق روزنامه الشرق‌الاوسط، که به عربستان نزدیک است، طی یادداشتی در همین روزنامه، رفتار پیشین حکومت‌های عربی، مبنی بر عدم تعامل با اسرائیل، را غیرعملگرایانه دانست که به فلسطینی‌ها آسیب زد و نتوانست جلوی اسرائیلی‌ها را بگیرد. الراشد از اعلام عنلی روابط عمان و اسرائیل هم تمجید کرد.
