گمانه هایی ضد و نقیض پیرامون مذاکرات ایران و عربستان/ آیا بن بست پنج ساله روابط ایران و عربستان پایان خواهد یافت؟
خبر مذاکرات ایران و عربستان در بغداد با واکنش‌های مهمی همراه بوده است. در حالی که عربستان این خبر را تکذیب کرده است، اسرائیلی ها از احتمال فروپاشی جبهه ضد ایران در منطقه نگران هستند؛ مجموعه تحولاتی که بسیاری را در مورد پیامدهای منطقه‌ای مذاکرات احتمالی ایران و عربستان با بیم و امیدهایی رو به رو کرده است.
«بازتاب»؛ آرش صفار- روز یکشنبه «فایننشال تایمز» از مذاکرات مستقیم ایران و عربستان خبر داد؛ به ادعای این روزنامه انگلیسی، نخستین دور این مذاکرات، روز 9 آوریل (20 فروردین) در بغداد انجام شده است.
مطابق خبر، نماینده عربستان در این مذاکرات «خالد بن علی الحمیدان»، رئیس اداره استخبارات پادشاهی سعودی بوده است.
این مذاکرات که دور بعدی آن برای هفته آینده برنامه‌ریزی شده، با میانجی‌گری «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق برگزار شده است؛ ماه گذشته الکاظمی در سفر به ریاض، با محمد بن سلمان دیدار و گفتگو کرده بود.
یک مقام رسمی -که فایننشال تایمز نام او را ذکر نکرده است- گفته است که پیشرفت سریع مذاکرات ناشی از پیشرفت سریع گفتگوهای وین در مورد توافق هسته‌ای و حملات حوثی‌ها به عربستان است.
اگرچه انجام چنین گفتگوهایی توسط یک مقام ارشد سعودی تکذیب شده است، یک مقام ارشد عراقی و یک «دیپلمات خارجی» خبر را تأیید کرده‌اند؛ این مقام عراقی همچنین مدعی شده است که بغداد شکل‌گیری کانال‌ها ارتباطی میان ایران-مصر و ایران-اردن را تسهیل کرده است.
در پی انتشار این خبر، پایگاه خبری «دبکا فایل»، که گفته می‌شود به نهادهای امنیتی اسرائیل نزدیک است، با انتشار یادداشتی با عنوان «سعودی‌ها و امارات از اسرائیل خواستند که کشتی جاسوسی ایرانی را هدف قرار دهد، اما گفتگوها با ایران را مخفی کردند»، نسبت به این خبر واکنش نشان داد.
اشاره دبکا فایل به حمله به کشتی ایرانی ساویز در دریای سرخ است.
این وبسایت از قول منابع اطلاعاتی و نظامی خود مدعی شده است که اسرائیل با درخواست محمد بن سلمان و محمد بن زاید برای «رفع کردن این تهدید از مسیرهای کشتی‌رانی عربستان و امارات در دریای سرخ» موافقت کرده است؛ چرا که منافع اسرائیل نیز اقتضا می‌کند که کشتی‌رانی در دریای سرخ امن باشد.
«با این وجود، به نخست‌وزیر گفته نشد که مقام‌های سعودی در شرف آغاز مذاکرات محرمانه با ایران، سه روز بعد [از حمله به کشتی ساویز] هستند».
بنا بر ادعای دبکا فایل، اگر نتانیاهو از این موضوع اطلاع داشت که ولیعهد سعودی در پی تقویت موضع خود در گفتگوهای مخفیانه با ایران، با بهره‌گیری از حمله به کشتی ساویز است، «هرگز ارتش اسرائیل را برای خرابکاری علیه کشتی ایرانی اعزام نمی‌کرد».
بنا بر تحلیل این وبسایت اسرائیلی، حمله به کشتی ساویز، در حالی که عربستان و ایران وارد گفتگوهای مخفیانه شده‌اند، هیچ دستاوردی نداشته و تنها سبب شده است که تل‌آویو در واشنگتن در موقعیت بدی قرار بگیرد.
دبکا فایل اینطور جمع‌بندی کرده است که اسرائیل از هر دو مسیر دیپلماتیک وین و بغداد حذف شده است و بنابراین نباید به «دوستان جدید خود در خلیج [فارس] یا به مهم‌ترین متحد خود یعنی آمریکای تحت حکومت بایدن» برای مهار دشمنی ایران تکیه کند و تنها باید به خود متکی باشد.
با توجه به آنچه گفته شد، علیرغم تکذیب مقام‌های سعودی، با توجه به تأیید برگزاری مذاکرات توسط مقام‌های عراقی و عصبانیت اسرائیل، احتمال برگزاری چنین گفتگوهایی میان تهران و ریاض تقویت می‌شود.
همچنین روز دوشنبه «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در خصوص خبر فایننشال تایمز، برگزاری مذاکرات را رد نکرد و گفت «نقل قول‌های متضادی در این خصوص منتشر شده، ایران همواره از گفتگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه دانسته است».
اگرچه برگزاری این گفتگوها اقدامی مثبت برای پایان دادن به بن‌بست پنج ساله روابط ایران و عربستان است، انتشار خبر آن –در صورت صحت- می‌تواند به تداوم مذاکرات آسیب بزند و حتی آن را متوقف کند.
اگرچه عربستان تحت فشار آمریکا برای پایان دادن به جنگ یمن و حملات کمیته‌های مردمی یمن، از یک‌سو و جدی شدن احتمال بازگشت آمریکا به برجام از سوی دیگر، دلایل مهمی برای تمایل به مذاکره با ایران دارد، نباید از نظر دور داشت که روابط امنیتی کنونی با اسرائیل برای ریاض از اهمیت بالایی برخوردار است.
همچنین، آشتی احتمالی میان ریاض و تهران، امارات را به شدت نگران خواهد کرد و ممکن است ابوظبی را مصمم به جدایی کامل مسیر خود از عربستان در یمن کند؛ امری که به معنی افزایش تنش و بی‌ثباتی در جنوب یمن خواهد بود.
