استفاده تزئینی آموزش‌وپرورش از «تکنولوژی آموزشی»
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، تکنولوژی آموزشی در نظام آموزش و پرورش را یک نیاز و ضرورت دانست و گفت: تکنولوژی آموزشی به منظور ارتقای کیفیت در نظام آموزشی ایجاد شده این در حالی است که ایران از آن تنها به عنوان کالای لوکس و تزئینی استفاده کرده و هنوز استفاده صحیح از آن را به کار نگرفته است.
جواد حاتمی در گفت‌وگویی با ایسنا، درباره تکنولوژی آموزشی که یک روش اصولی و منطقی برای حل مشکلات آموزشی و برنامه‌ریزی درسی است و با نوعی تفکر سیستماتیک ( منظم و علمی) همراه است گفت: تکنولوژی آموزشی بنا به ضرورت و نیاز بیش از صد سال پیش و در سال ۱۹۱۲ در ایالات متحده آمریکا به منظور ارتقای کیفیت آموزشی ایجاد شد، نه به عنوان یک کالای تزئینی و تجملاتی؛ متاسفانه در ایران تکنولوژی آموزشی تنها به عنوان کالایی لوکس و تزئینی به کار گرفته می‌شود و هنوز استفاده درست از تکنولوژی صحیح محقق نشده است.
حاتمی با بیان اینکه تکنولوژی آموزشی موضوعی بسیار مهم برای جامعه ماست، افزود: تسهیل ،تسریع و تعمیق در یادگیری، سه هدف اصلی تکنولوژی آموزشی است. اگر ما از تکنولوژی آموزشی استفاده کنیم و هیچ یک از این اهداف محقق نشود، در این شرایط ما نه تنها از تکنولوژی آموزشی استفاده نمی‌کنیم بلکه آن را قربانی می کنیم.
او سخت افزار، نرم افزار و حل مسئله را سه بعد و رویکرد مهم در تکنولوژی آموزشی دانست و گفت: در ایران استفاده از این تکنولوژی تنها در مرحله سخت افزار خلاصه شده و هنوز مدارس تصور دارند که تکنولوژی آموزشی یعنی وبسایت و مدارس هوشمندی که تنها از طریق آن با دانش آموزان و یا والدین ارتباط داشته باشند ، اما باید دید که معلمان این مدارس آیا با این نرم افزارها آشنا هستند؟ آیا واقعاً از این تکنولوژی بهره گیری می‌شود؟.
ارتباط تکنولوژی آموزشی با مسائل داخلی کشورها
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا هنوز احساس نیاز به این تکنولوژی در نظام آموزش و پرورش شکل نگرفته؟ گفت: عوامل مختلفی از جمله اقتصاد، سیاست و نیز آموزش و تغییر نگرش خود مدیران نظام آموزشی در این مقوله بسیار موثر است. اساًسا نمی‌توان مسائل آموزشی یک کشور را بدون توجه به بسترهای سیاسی و اقتصادی آن تحلیل کرد.
حاتمی با بیان اینکه مسئله اقتصادی نظام آموزش کشور مسئله‌ای بسیار جدی است، به سرانه آموزشی کشورهای مختلف اشاره کرد و گفت: طبق گزارش یونسکو سرانه آموزشی کشورهای عقب مانده ۳۰۰ دلار است، این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته ۹۰۶ دلار و در کشورهای پیشرفته ۲۳۰۰ دلار به این سرانه اختصاص داده می‌شود.
او ادامه داد: باتوجه به اینکه در کشورهای صنعتی آمریکا در برخی نواحی که کارخانه ها مستقر هستند و آلودگی ایجاد می‌کنند مالیات این کارخانه ها به آموزش و پرورش همان منطقه پرداخت می‌شود، با این وجود در مناطق صنعتی آمریکا این مبلغ سرانه از ۲۳۰۰ دلار به ۲۴۰۰۰ دلار تغییر می‌کند . معلوم است که با این سرانه چه مدارس و معلمانی را می‌توان برای یک کشور تربیت کرد و با سرانه ۳۰۰ دلار برای نظام آموزشی کشور چه می‌توان کرد؟ باید قبول کنیم که مسئله تکنولوژی آموزشی به صورت مستقیم با مسائل یک کشور ارتباط دارد.
لزوم تحول برداشت و نگاه مسئولان نظام آموزشی از تکنولوژی آموزشی
وی در ادامه به ایرادات نظام آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: به منظور نهادینه کردن تکنولوژی آموزشی در نظام آموزش و پرورش به ویژه در مدارس باید رویکرد و فهم مسئولان نظام آموزشی از تکنولوژی آموزشی متحول شود که متاسفانه در بسیاری از موارد این موضوع در بین مدیران مشاهده نمی‌شود . بسیاری از افراد فعال در حوزه تکنولوژی آموزشی هنوز تصور دارند که تکنولوژی آموزشی یعنی فیلمهای آموزشی و این دیدگاه به قدری تنزل یافته که هرگونه فیلمی را فیلم آموزشی می‌دانند.
حاتمی، فرهنگ سازی در استفاده از تکنولوژی را نیز ضرورتی اصلی دانست و گفت: فرهنگ مقوله‌ای پیچیده و فرهنگ سازی مقوله پیچیده‌تری است. بکارگیری تکنولوژی آموزشی را می‌توان با فرهنگ سازی و ایجاد نگرش درست در مردم مطلوب تر کرد اما بیشترین وظیفه و رسالت برای کنشگران حوزه آموزش است چراکه برخی نسبت به این تکنولوژی موضع گیری دارند و معتقدند تکنولوژی نه تنها اوضاع را سامان نمی‌دهد بلکه شرایط را نابسامان می‌کند.
او ادامه داد: نباید فراموش کرد که آموزش ذی نفعانی دارد و اگر ذی نفعان فهم مشترک و نزدیکی نسبت به یکدیگر نداشته باشند نمی‌توان هیچ تغییری برای متحول کردن نظام آموزش در جهت مثبت ایجاد کرد. برای بهره مندی از تکنولوژی باید بیش از پیش فرهنگ سازی را مد نظر قرار داد.
کنکور؛ رقابتی ناسالم و بی‌انتها
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: کنکور؛ شرکت در یک رقابت ناسالم و بی‌انتهاست که به طور معمول ۹۰ درصد از شرکت کنندگان محکوم به شکست هستند. کنکور یکی از مسائلی است که نظام آموزشی را درگیر کرده و باعث شده تا این نظام از مسائل کاربردی‌تر مانند بهره گیری از تکنولوژی آموزشی خارج شود و به مسائلی که تاثیرات مثبتی در این نظام ندارد روی بیاورد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اجرای این تکنولوژی نیازمند چه زیرساختهایی است؟ خاطرنشان کرد: پایه گذاری اصلی این تکنولوژی در نظام آموزش و پرورش ریشه در فهم درست و نگرش مثبت به تکنولوژی آموزشی است. ازطرفی دیگر احساس نیاز و ضرورت برای وجود این تکنولوژی در نظام آموزش و پرورش یکی از مسائل مهم و پایه ای در نظام آموزشی است و تا زمانی که آمال نظام آموزشی، کنکور و سواد تستی باشد، کیفیت آموزشی تحت الشعاع قرار می‌گیرد.
حاتمی با طرح این پرسش که چرا برخی تصور دارند به دلیل کمبود منابع مالی از تکنولوژی آموزشی در نظام آموزش و پرورش استفاده نمی‌شود؟ خاطرنشان کرد: متاسفانه هنوز آموزش برای مسئولان کشور ما موضوعیت و ارجحیت ندارد؛ چرا در اوج رکود اقتصادی برای جلوگیری از ورشکستگی به صنعت خودروسازی ۱۰۰۰ میلیارد تومان پرداخت می‌شود؟ چرا برای حوزه بهداشت چندصد هزار میلیارد پول اختصاص داده می‌شود؟ اما کشور هیچ توجهی به نظام آموزشی ندارد؟ و نگاه هزینه‌ای به دستگاه تعلیم و تربیت کشور وجود دارد؟
وی ادامه داد: چرا سند تحول بنیادین که چند سال است نوشته شده هنوز مورد اهمیت واقع نشده است؟ سند تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش یک سند ملی است و باید همه وزارتخانه ها در برابر این سند خود را مسئول بدانند و مشارکت مدنی در این سند داشته باشند و از آن حمایت کنند. با تمام این گفته ها باید نتیجه گرفت که نه تنها به نظام آموزش پرورش جدی نگاه نشده بلکه آن را به سخره گرفته‌ایم.
چگونگی ایجاد طبقات مختلف اجتماعی با بکارگیری تکنولوژی آموزشی
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه بهره گیری از تکنولوژی آموزشی فقط در مدارس معدود، باعث ایجاد طبقات مختلف اجتماعی خواهد شد، گفت: اگر قرار است یک رسانه آموزشی برای فهم بهتر و کامل یک موضوع استفاده شود باید این تکنولوژی در همه مدارس به خصوص مدارس روستایی که با تکنولوژی ارتباطی ندارند، فرهنگ سازی شده و درآن منطقه موضوعیت بیشتری پیدا کند.
وی در پایان با بیان اینکه به منظور ارتقاء و بهینه کردن آموزش و فهم بهتر مطلب هیچ نظام آموزشی نمی‌تواند از این تکنولوژی بی نیاز باشد، افزود: ما باید حتی در مدارس پست‌های تکنولوژی آموزشی داشته باشیم و این مشاغل باید مختص کارشناسان تکنولوژی آموزشی باشد که با همراهی معلمان در مدارس ارتقای نظام آموزشی کشور را مدنظر داشته باشند.
