از فهرست ممنوع‌ها تا مسائل بخش عربی
رییس هیات نظارت بر ضوابط نشر با ارائه توضیحی درباره بخش عربی نمایشگاه کتاب، همچنین وجود فهرستی از کتاب‌هایی را که در نمایشگاه امکان عرضه پیدا نکرده‌اند تایید کرد.
محمدعلی مهدوی‌راد رئیس هیات نظارت بر اجرای ضوابط نشر در ارزیابی میزان حضور کشورهای عربی در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: ۳۰ سال است که در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارم. ۲۰ سال هم هست که در بخش نظارت محتوایی بخش عربی همکاری داشته‌ام. به نظرم حضور کشورهای عربی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امسال حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است، هم از نظر کیفی و هم کمی.
مهدوی‌راد ادامه داد: امسال ناشرانی از اردن، مصر، لبنان، الجزایر، سوریه و حتی نمایندگانی از کشورهای خلیج فارس مثل کویت و امارات در نمایشگاه شرکت کرده‌اند.
او در پاسخ به سوال ایسنا که آیا امسال هم مثل سال‌های قبل فهرستی از کتاب‌ها بوده که از سوی نهادی گفته شده باشد در نمایشگاه عرضه نشود؟ گفت: بله این فهرست بوده اما تعداد کتاب‌های آن خیلی محدود بوده است.
مهدوی‌راد سپس با بیان این‌که باید با تعامل و رابطه دید غلطی را که این کشورها از ایران دارند اصلاح کنیم، افزود: امسال ناشری از اردن به من گفت که پیش از ورود به ایران تصور می‌کردم که بسیار با خشونت با من برخورد خواهد شد اما دیدم تصورم از ایران و ایرانی اشتباه بوده است.
رئیس هیات نظارت بر اجرای ضوابط نشر اضافه کرد: ناشرانی بودند که می‌گفتند جرات آمدن به ایران را ندارند. با ارتباط درست این دید هم اصلاح می‌شود، مخصوصا که آن‌ها هم می‌دانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نمایشگاه خیلی مهم و بزرگی است.
او ادامه داد: از اردن ناشری به نمایشگاه آمده که بسیار به ایران علاقه‌مند است و کتاب آقای جعفریان را هم به عربی ترجمه و چاپ کرده است. در میان کتاب‌ها و آثار عرضه‌شده در بخش عربی یک سری مجله به نام قبله وجود دارد که مطالب مستندی از ۱۰۰ سال پیش عربستان و قبل از دوران حکومت سعودی‌ها را مورد توجه قرار داده است. این مجله‌ها برای هر کسی که می‌خواهد در تاریخ عربستان مطالعه کند بسیار ارزشمند هستند. در بین آثار عربی البته کارهای امروزی و روشنفکری هم دیده می‌شود.
مهدوی‌راد سپس با اشاره مشکلاتی که داعش در منطقه و برای کشورهای اسلامی ایجاد کرده است، بیان کرد: امروز داعش یک مسئله جدی برای جهان اسلام محسوب می‌شود و به همین دلیل کتاب‌های زیادی را در نقد داعش در بخش عربی شاهد هستیم. مستقیم درگیر مسئولیت نظارت بر محتوای کتاب‌های بخش عربی نمایشگاه نیستم ولی ضوابطی داریم که مانع عرضه آثاری با مضمون فرقه‌های افراطی و تکفیری می‌شود. همچنین کتاب‌هایی که توهین به مذاهب اسلامی باشند یا اتحاد امت اسلام را خدشه‌دار کنند یا نام مجعول خلیج عربی را در عنوان و متن خود داشته باشند امکان عرضه در نمایشگاه کتاب تهران را ندارند. البته واقعا تعداد این کتاب‌ها در مقابل حجم بالای کتاب‌های بخش عربی ناچیز است.
رئیس هیات نظارت بر اجرای ضوابط نشر اضافه کرد: از ۴۵ هزار عنوان کتاب بخش عربی در بررسی اولیه ۳۰۰ عنوان و در بررسی نهایی ۱۰۰ عنوان بودند که چنین مشکلی داشتند. در کل شرکت‌کنندگان در نمایشگاه دیگر کاملا با ضوابط و مقررات آن آشنا هستند و تازه‌واردها هم با همکاری و تعامل مناسب برخورد می‌کنند. به عنوان مثال همین ناشر اردنی دو کتاب داشت که با صحبت بسیار متین قبول کرد که دیگر در نمایشگاه عرضه نشوند. موضوع یکی از کتاب‌ها مربوط به خلیج فارس بود و سعی داشت با اسناد و مدارک غلط آن را خلیج عربی معرفی کند.
مهدوی‌راد مجدد به اهمیت جلوگیری از عرضه کتاب‌هایی با مضمون تکفیری در نمایشگاه اشاره کرد و یادآور شد: ما خودمان نسبت به عرضه نشدن کتاب‌هایی با محتوای تکفیری حساس هستیم. البته موضوع فقط برای ما مهم نیست و خود کشورهای عربی هم نسبت به آن احساس مسئولیت می‌کنند و همان طور که اشاره شد ۵۰ عنوان کتاب در نقد داعش در بخش عربی نمایشگاه عرضه می‌شود. از این تعداد ۴۵ عنوان تولید کشورهای عربی است که نقدهای جدی به داعش دارند و ۵ عنوان کتاب هم ترجمه از دیگر زبان‌ها به عربی هستند. در کل تمام جهان اسلام موضع داعش را مسئله‌ای جدی می‌داند.
او افزود: کشور ما که امنیت دارد و خیالمان از مرزها و آگاهی مردمان راحت است اما برخی کشورها واقعا با وجود داعش مشکل جدی دارند و با آن مستقیم درگیر هستند. در میان آثار در بخش عربی مجلاتی را شاهد هستیم که چندین شماره ویژه خود را به نقد تکفیری‌گری اختصاص داده‌اند و در یک مورد هم مقالاتی درباره امام صادق (ع) وجود دارد و ایشان را یک پیشوا برای مقابله با جریان تکفیری معرفی کرده است.
رئیس هیات نظارت بر اجرای ضوابط نشر همچنین درباره میزان رعایت ضوابط نشر در نمایشگاه کتاب گفت: تا جایی که من دیدم واقعا رعایت ضوابط نشر در حد خوبی بوده است. بعضا حتی اگر کتابی مجوزدار هم به صلاح‌دید نیاز باشد در نمایشگاه عرضه نشود با همکاری خود ناشران فهیم مواجه شده‌ایم. اساسا ناشران ما قشری فرهیخته و فهیم هستند که این روزها فضای الکترونیک و انتشار غیرقانونی آثارشان در این فضا آن ها را اذیت می‌کند. چرا باید کتاب فرهنگ سخن آقای علمی بدون اجازه مولف و ناشر در فضای مجازی فروخته شود تا ناشر امروز بگوید سال گذشته هر روز ۱۰ تا ۱۵ عنوان از آن را در نمایشگاه می‌فروختم ولی امسال به دلیل عرضه غیرقانونی، در نمایشگاه تنها ۸ نسخه از آن فروخته‌ام.
مهدوی‌راد در پایان تاکید کرد: نظرم درباره واسپاری امور نمایشگاه به صنف مثبت است. به عنوان یک بازدیدکننده می‌بینم که امور جمع و جورتر و مرتب‌تر و روی روال‌تر است.
