از آزادسازی زیستگاه تا احداث زیرگذر برای نجات یوزآسیایی
معاون پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست با همیاری خیرین تلاش کرده است تا فضای امنی را برای یوزپلنگ فراهم کند. به عنوان نمونه در یکی از محل‌های عبور یوز زیرگذری به طول هشت کیلومتر ایجاد کرده است.
رجبعلی کارگر با اشاره به اینکه یوزپلنگ و پلنگ دو گونه از ۱۰ گونه گربه‌سان درشت‌جثه کشور هستند، در مورد تفاوت‌های یوز با پلنگ گفت: پلنگ حیوانی درشت اندام‌تر و دارای خال‌های توخالی است و با انواع محیط‌ها اعم از صخره‌ای، جنگلی و کوهستانی سازگاری دارد اما یوزپلنگ دارای خال‌های نقطه‌ای و جثه کوچک‌تر است و معمولاً در دشت‌ها زندگی می‌کند.
وی با بیان اینکه از ۶۰ سال پیش تاکنون تنها مأمن و جایگاه یوز آسیایی ایران بوده است، اظهارکرد: در دهه ۷۰ طبق بازدیدهای میدانی کارشناسان داخلی و بین‌المللی از زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی اعلام شد که جز «ماریتا» همان قلاده یوزی که در پارک پردیسان در اسارت بود، هیچ یوز دیگری در ایران نداریم. بعد از آن پروژه‌ای تحت عنوان پروژه «یوزپلنگ آسیایی» از سال ۱۳۸۰ تعریف شد.
به گفته معاون پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز آسیایی، این پروژه در سه بخش حفاظت، تحقیقات و آموزش و مشارکت جوامع محلی تعریف شد و در قالب این پروژه در پنج منطقه در شش استان کشور شروع به فعالیت کرد. حدود سه سال قبل نیز ۴۷ قلاده یوزپلنگ شناسایی شد.
کارگر عرصه زیستی یوزپلنگ را در ایران، حدود شش میلیون هکتار دانست و در یک برنامه رادیویی گفت: ۶۰ درصد یوزپلنگ‌های ما در خارج از زیستگاه‌های انتخاب شده برای تحقیقات در حرکت هستند بنابراین آمار دقیقی از تعداد قلاده‌های یوزپلنگ در ایران وجود ندارد. در این شرایط مدیریت کریدورها و مناطق خارج از زیستگاه‌های انتخاب شده بسیار الزامی است.
وی در ادامه در مورد اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در جهت حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اظهارکرد: در فاز سوم پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، تمام راهکارها را در سه بخش تقویت مدیریت و بهینه‌سازی، مشارکت جوامع محلی و دعوت از ذی‌نفعان این مناطق لحاظ کرده‌ایم.
معاون پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز آسیایی گفت: مشارکت جوامع محلی و سمن‌ها می‌تواند در حفاظت از این گونه موثر باشد، به شرط اینکه جوامع محلی توانمند و منتفع شوند.
به گزراش ایسنا، حمید ظهرابی – معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست – چندی پیش در مورد راهکارهای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: طی گفت‌وگوهایی انجام شده با متخصصان داخلی و خارجی به این نتیجه رسیدیم که باید روی تکثیر یوزپلنگ در شرایط اسارت هم کار کنیم چراکه در حال حاضر سه یوزپلنگ در اسارت دراختیار داریم و این فرصتی ارزشمند برای ماست.
همچنین این مقام مسئول در سازمان محیط زیست در مورد احتمال استفاده از رحم اجاره‌ای برای تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی به عنوان یک گزینه یاد کرد و به ایسنا گفت: برنامه جدید سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت و احیای یوزپلنگ، ایجاد یک محیط محصور، بزرگ و حفاظت و تکثیر یوز به شکل نیمه طبیعی است. در صورت شکست در جفت‌گیری طبیعی و لقاح مصنوعی، گزینه انتقال جنین و رحم اجاره‌ای را مد نظر قرار خواهیم داد.
وی تاکید کرد: هدف ما این است که در کنار حفظ یوزپلنگ در زیستگاه طبیعی از شیوه‌های جدید حفاظت از یوزپلنگ بهره ببریم و از همه فرصت‌ها و تجربیات موجود در دنیا برای حفاظت و احیای یوزپلنگ آسیایی استفاده کنیم.
به گزارش ایسنا، آذرماه امسال بود که عیسی کلانتری – رئیس سازمان حفاظت محیط زیست – در گفت‌وگو با ایسنا از تلاش‌ها برای تکثیر یوزپلنگ آسیایی از طریق کشت بافت خبر داد و گفت: سازمان حفاظت محیط زیست تکثیر و پرورش یوزپلنگ‌ها را از طریق پژوهشگاه رویان پیگیری می‌کند. در این جهت سعی می‌کنیم احیای یوزپلنگ آسیایی را از طریق کشت بافت با کمک این پژوهشگاه انجام دهیم.
در همین راستا در شهریور ماه سال جاری مجید خرازیان مقدم – مدیرکل حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – با اشاره به اینکه بر اساس پایش‌های ۱۶ سال گذشته تنها ۴۸ یوزپلنگ آسیایی شناسایی شده است، از تمرکز سازمان بر تکثیر و پرورش یوز در اسارت با استفاده از روش‌های مصنوعی خبر داد و تصریح کرد: زیستگاه یوز در کشور بیش از ۱۲ میلیون هکتار است اما برای سرشماری کارشناسانه تنها اقدام انجام شده این است که طی ۱۶ سال اخیر، از طریق پروژه بین‌المللی یوز ۴۸ فرد یوز در کشور شناسایی شده است.
البته در مورد جمعیت یوزهای آسیایی علی شمس – کارشناس بخش پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی – در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد: آخرین آمار رسمی منتشر شده در مورد جمعیت یوزپلنگ‌های آسیایی مربوط به سال ۲۰۱۶ است که در آن تعداد یوزها کمتر از ۴۰ قلاده تخمین زده شد. در صورت انتشار اطلاعات جدید مشخص می‌شود که وضعیت یوز وخیم‌تر است.
وی با تاکید بر اینکه وضع جمعیتی یوزپلنگ آسیایی نسبت به دهه ۸۰، بحرانی‌تر شده است، گفت: یوز آسیایی تنها در ایران باقی مانده است و بر اساس مقاله‌ای که در دسامبر ۲۰۱۶ در مورد جمعیت یوزها منتشر شده، تعداد یوزها کمتر از ۴۰ قلاده است.
مهدی نبیان – کارشناس حوزه محیط زیست – در زمینه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با بیان اینکه شرایط یوزپلنگ ایرانی شبیه به بیمار در حال احتضار است،اظهارکرد: برای نجات یوزپلنگ از خطر انقراض علاوه بر اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست، مشارکت سایر دستگاه‌ها و عزم ملی الزامی است.
این کارشناس حوزه محیط زیست ادامه داد: محل زندگی یوز عرصه بسیار گسترده‌ای است، به‌طوری‌که بسیاری از محیط‌بانان حتی یک بار هم یوزپلنگ را ندیده‌اند، بنابراین زنده‌گیری یوزپلنگ با شرایط استاندارد و دامپزشک حاضر در منطقه کار ساده‌ای نیست.
وی با اشاره به اقدامات سازمان محیط زیست برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی گفت: کارنامه سازمان حفاظت از محیط زیست طی ۵۰ سال گذشته، کارنامه نسبتاً خوبی است و پروژه یوزپلنگ موفق‌ترین پروژه‌ای بوده که تاکنون توسط این سازمان انجام شده است. این پروژه با حداقل بودجه و با کمک سمن‌ها فعالیت‌های بسیاری انجام داده است به طوری‌که حتی دور افتاده‌ترین روستاهای کشور نیز با یوزپلنگ آشنا هستند.
نبیان همچنین با اشاره به ضرورت تداوم خرید آغل‌ها و خارج کردن دام‌ها از زیستگاه‌ها در یک برنامه رادیویی گفت: بهتر است تعدادی آغل که زیستگاه‌ها را اشغال کرده بخریم و دام را از منطقه خارج کنیم. جمعیت دام در کشور سه برابرِ ظرفیت مراتع و نزدیک به ۵۰ میلیون واحد دامی است. تا زمانی مشکل وجود دام خارج از ظرفیت را در مرتع حل نکنیم، هیچ یک از مشکلات زیست‌محیطی کشورمان حل نخواهد شد.
این کارشناس حوزه محیط زیست اظهارکرد: پر شدن سدهای کشور، از بین رفتن خاک غنی، سیلابی شدن مناطق در زمان بارندگی و بسیاری از تهدیدهای زیست محیطی به دلیل برنامه‌ریزی غلط در زمینه دامپروری است. این موضوع یوزپلنگ و بسیاری از گونه‌های دیگر کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
نبیان با اشاره به اینکه سگ‌های ولگرد یکی از آسیب‌ها برای حفاظت از یوزپلنگ‌ها است، گفت: البته حذف سگ‌های ولگرد و مدیریت زیستگاه‌ها به تنهایی در حفاظت از یوز آسیایی موثر نیست و اگر بیماری دیستمپر مدیریت نشود؛ ممکن است طی یک تا دو سال تمام زحمات بی‌اثر شود و کل جمعیت را از دست بدهیم. همچنین برای حفاظت از یوز آسیایی به مشارکت دیگر دستگاه‌ها و کارشناسان متخصص نیاز داریم.
