ازن درهوای تهران چطور اندازه‌گیری می‌شود؟
به دنبال طرح انتقاداتی به نحوه اعلام غلظت «آلاینده ازن» در تهران، مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی کیفیت هوای تهران تصریح کرد: غلظت ازن به‌طور هشت ساعته محاسبه می‌شود تا آلوده‌ترین بازه‌زمانی در هر روز و آلوده‌ترین ساعت مشخص شود همچنین از طریق شاخص آنلاین یا برخط غلظت آلاینده ازن اطلاع‌رسانی می‌شود.
هفته پیش یک کارشناس حوزه آلودگی هوا به نحوه اعلام شاخص آلاینده ازن در شهر تهران انتقاد کرد و گفت: از آنجا که تولید ازن به شدت به نور خورشید بستگی دارد معمولاً کمترین غلظت ازن در شب‌ها، اوایل صبح و اواخر غروب و بیشترین غلظت آن در ساعات ظهر و بعدازظهر بین۱۲ تا ۱۶ است، درحالی‌که معمولا شاخص میانگین کیفیت هوای تهران در ساعت ۱۱ صبح اعلام می‌شود. در نتیجه اعلام شاخص کیفیت هوا و ازن در ساعت ۱۱ صبح واقعیت ازن را بیان نمی‌کند.
در این باره حسین شهبازی – مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی عددی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران – توضیحاتی ارائه داد و تاکید کرد: شرکت کنترل کیفیت هوا اندازه‌گیری و ارائه گزارش میزان گاز ازن را مانند سایر آلایندههای معیار از بیش از ۲۰ سال قبل در دستور کار خود قرار داده است و بر اساس دستورالعمل تهیه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت – که متولی این امر در کشور هستند – شاخص مربوط به ازن محاسبه می‌شود و در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
وی با بیان این نکته که شاخص ازن هر روز در پایگاه مهار (مرکز هماهنگی اطلاع‌رسانی) محیط زیست تایید سپس اعلام عمومی می‌شود، تصریح کرد: براساس استاندارد روزانه تعیین شاخص کیفیت هوا (AQI)، محاسبه کیفیت هوا بین ساعت ۱۱ صبح روز گذشته و ۱۱ صبح هر روز انجام می‌گیرد و شاخص هر آلاینده در این بازه محاسبه و گزارش می‌شود. گفتنی است بر اساس استاندارد، نحوه محاسبه شاخص برای هر آلاینده متفاوت است. برای مثال برای ذرات معلق میانگین ۲۴ ساعته غلظت مد نظر قرار می‌گیرد همچنین بیشینه غلظت ساعتی در شبانه‌روز و یا بیشینه میانگین هشت ساعته در طول ۲۴ ساعت بر حسب «نوع آلاینده» باید ملاک قرار گیرد.
این کارشناس شرکت کنترل آلودگی هوا در مورد نحوه اعلام غلظت ازن گفت: در مورد آلاینده ازن مشابه استانداردهای جهانی و به دلیل حساسیت آن، هم شاخص بر اساس بیشترین میانگین هشت ساعته محاسبه می‌شود تا آلوده‌ترین بازه زمانی روز مد نظر قرار گیرد و هم شاخص برای آلوده‌ترین ساعت روز محاسبه می‌شود. در نهایت به منظور حفظ احتیاط بیشتر برای سلامتی شهروندان، بزرگترین شاخص به‌دست آمده از این دو روش محاسبه، به عنوان شاخص آن روز معرفی می‌شود.
مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی عددی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران افزود: با توجه به ماهیت آلاینده ازن که تولید آن ارتباط زیادی به‌شدت تابش دریافتی از خورشید دارد معمولا بیشترین غلظت در ساعات بعدازظهر و به‌خصوص در روزهای گرم سال مشاهده می‌شود و با توجه به اعلام شاخص در ساعت ۱۱ صبح، طبیعتاً شاخص اعلام شده برای ازن مربوط به بعدازظهر روز قبل خواهد بود اما برای حفظ سلامت شهروندان و اطلاع‌رسانی به‌موقع و امکان اخذ تصمیم لازم توسط شهروندان و مدیران شهری، شرکت کنترل کیفیت هوا از سال ۱۳۹۵ اقدام به ارائه شاخص برخط (آنلاین) در مورد آلاینده ازن و همین‌طور آلاینده ذرات معلق کرده است.
به گفته شهبازی، شاخص برخط ساعت به ساعت محاسبه می‌شود و بر اساس آخرین ساعت، شاخص کیفیت هوا در اختیار عموم قرار می‌گیرد. نحوه محاسبه این شاخص بر اساس روش سازمان محیط زیست آمریکا است و در مورد آلاینده ازن، هشت ساعت آخر روز با تأکید بر آخرین ساعت دریافت داده در نظر گرفته می‌شود بنابراین برخلاف ادعای مطرح شده، شهروندان به‌راحتی از آخرین میزان این آلاینده مطلع می‌شوند.
وی تاکید کرد که در کنار تهیه این شاخص و به منظور امکان بهره‌مندی همه شهروندان و مسئولان از گزارش‌های به‌روز کیفیت هوا، طی چند سال گذشته روش‌های متنوعی توسط این شرکت ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به سامانه airnow.tehran.ir، پایگاه اطلاع‌رسانی air.tehran.ir و اپلیکیشن تلفن همراه «کیفیت هوای تهران» اشاره کرد.
به گزارش ایسنا، «ازن» آلاینده هوا در فصول تابستان و بهار و زمانی است که شدت تابش خورشید افزایش می‌یابد. با توجه به وجود دی‌اکسید نیتروژن (NO۲)، تابش باعث شکسته شدن آن و ایجاد رادیکال اکسیژن و در نهایت هم تولید «ازن» می‌شود بنابراین یکی از مکانیسم‌های تولید ازن، چرخه‌ای است که با نور خورشید ارتباط دارد و هر چه شدت نور خورشید بیشتر باشد،«ازن» هم بیشتر می‌شود.
بنا به اعلام وزارت بهداشت، بعد از ذرات معلق ۲.۵ میکرون، “ازن” خطرناک‌ترین آلاینده برای انسان است. خصوصا برای بیماران تنفسی، مبتلایان آسم و کودکان. زمانی که غلظت ازن افزایش می‌یابد، احتمال بروز علایم تنفسی و سرفه در کودکان و افرادی که فعالیت زیادی در فضای بیرون دارند، بیشتر است. همه افراد بویژه کودکان، مبتلایان به آسم و افرادی که در فضای بیرون فعالیت سنگین دارند، تا حد امکان فعالیت‌هایشان در فضای بیرون از منزل را کاهش دهند و بویژه از ساعت ۱۱ صبح تا ۱۶تا حد امکان در فضای آزاد حضور نیابند.
