ازدواج، عشق و قهوه؛ هر چیزی قیمتی دارد

یک جامعه‌شناس می‌گوید اگر جامعه‌شناسان برای مسائل و معضلات اجتماعی چاره‌اندیشی نکنند، این معضلات زیر سایه منطق بازار و اقتصاد قرار خواهد گرفت.

دکتر حمزه نوذری در نخستین نشست بررسی مسائل اجتماعی_اقتصادی ایران با عنوان «آنچه با پول نمی‌توان خرید»(کالایی شدن جامعه) از سوی جهاد دانشگاهی البرز در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، گفت: مسائل اجتماعی که در گذشته به شیوه‌های دیگری می‌شد با آنها مقابله کرد امروزه به گونه‌ای شده که می‌توان آنها را به صورت پولی در بازارهای مختلف رفع کرد.

وی خاطرنشان کرد: اکنون همه چیز را می‌توان با پرداخت پول خرید مانند کرایه دادن کف دست، پیشانی و پشت سر که محلی برای حک کردن تبلیغات شده یا ایستادن در صف‌های گرفتن ویزا، اجاره دادن رحم، گرفتن مدارک تحصیلی در پردیس‌های دانشگاهی، جنگیدن که به عنوان نمونه می‌توان به خرید سربازان مزدور سومالیایی توسط ارتش آمریکا اشاره کرد؛ اینها نمونه‌هایی از بازارهای سیاه در جهان هستند.

نوذری در ادامه گفت: سوالی که برای خیلی‌ها به وجود می آید این است که چه اشکالی دارد همه چیز قابل خرید و فروش و مبادله باشد؟ منطق بازار می‌گوید که این اتفاق انتخاب‌های انسان‌ها را بیشتر می‌کند و در مواقعی که توان و انگیزه وجود داشته باشد موردی ندارد. منطق بازارآ زاد می‌گوید باید آزادی انتخاب داشته باشیم و این مورد که کسی در صف به جای دیگری بایستد هر دو آزادانه است و هر دو این کار را انتخاب کرده‌اند و این موضوع ارتباطی به دولت ندارد.

وی در ادامه گفت: بازار آزاد معتقد است که هر جایی دولت بخواهد منع ایجاد کند بازار سیاه ایجاد می‌شود و مردم باید خودشان انتخاب کنند؛ همچنین خیلی از چیزهایی که بازاری نبودند امروزه بازاری شده‌اند به طوری که حتی خصوصی‌ترین قسمت بدن یک زن – رحم – اجاره داده می‌شود؛ یا بعضاً می‌بینیم که مردان روسپی در جامعه ظهور پیدا می‌کنند.

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی گفت: هر ساله در کشورهای مختلف هزاران کودک معتاد و بیمار از طریق زنان معتاد کنار خیابان به دنیا می‌آیند؛ وقتی برای این قضیه راهکاری ایجاد نشود بازار برای آن راهکاری را ارائه می‌دهد مثلاً با دادن پول به زنان خیابانی آنها را عقیم کند تا نتوانند فرزند معتاد و مسئله‌ساز به دنیا بیاورند.

نوذری خاطرنشان کرد: وقتی برای این گونه مسائل دولت‌ها، جامعه‌شناسان‌ و روانشناسان راه حلی ندارند بازار راهکارهایش را عملی می‌کند؛ مانند پول دادن به زن معتاد در ازای عقیم شدنش که حق بچه‌دارشدن از آن زن گرفته می‌شود.

وی افزود: این تضاد درباره اینکه آیا می‌شود حق فرزندآوری انسان‌ها را خرید در بین افراد خیلی مهم است و این سوال پیش می‌آید که حق فرزندآوری مهم‌تر است یا حق بچه‌ای که می‌خواهد به دنیا بیاید؟ که منطق بازار می‌گوید بگذارید انسان‌ها حقوقی که دارند را خرید و فروش کنند و حق فرزندآوریشان را در مقابل مبلغی واگذار کنند.

این استاد جامعه‌شناسی افزود: بحث دیگری که در این باره به وجود می‌آید این است که وقتی اشخاصی تصمیم به خرید و فروش کلیه، پایان‌نامه و کارهایی از این دست می‌کنند خودشان آزادانه این را انتخاب نکرده‌اند بلکه آن را یا از سر ترس، تهدید و یا فقر انجام داده‌اند.

به گزارش ایسنا، نوذری در ادامه گفت: چون شرایط عادلانه در کشور نیست و نابرابری و فقر وجود دارد پس با این قضیه مخالفیم؛ به عبارت دیگر اگر تمامی شرایط درکشور عادلانه بود و کسی خواست فرزند خود را بفروشد حقش را دارد پس نباید جلوی آن را گرفت و باآن مقابله کرد؛ اما در واقع چون در جامعه شرایط یکسان نیست عده‌ای همه چیز را خرید و فروش می‌کنند حتی چیزهایی که ناهنجار و خط قرمز هستند.

وی ادامه داد: عده‌ای دیگر می‌گویند اگر فضیلتی را خرید و فروش کنیم آن را فاسد کرده‌ایم نه به جهت نابرابری بلکه هر فضیلتی اگر خرید و فروش شود فساد ایجاد می‌کند که به آن منطق یا استدلال فساد می‌گویند.

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: علم اقتصاد می‌گوید که مردم برحسب سود و زیان تصمیم‌هایشان را می‌گیرند و معتقد است که هرکاری ارزشی دارد که می‌توان آن را خرید و باید دید که چه فایده‌ای دارد؛ به عنوان نمونه «گری بکر» اقتصاددانی است که اعتقاد دارد تمام رفتارهای انسان اقتصادی است و قیمتی دارد از جمله ازدواج، عشق، قهوه و… هر چیزی که در این دنیاست قیمتی دارد. مثال‌هایی که زدیم نشان دهنده این هستند که در جوامع برخی از اخلاق و سنن مدنی اگر خرید و فروش شود فاسد می‌شود ولی اقتصاددانان این تفکر را ندارند.

وی بیان کرد: این پرسش‌ها پرسش‌هایی بنیادین هستند و تا زمانی که جامعه شناسان به این پرسش‌ها پاسخ ندهند بازار و نئولیبرالیسم به آن پاسخ می‌دهد و پاسخ هم این است که باید بازاری ایجاد و خرید و فروش‌ها آزادانه انجام شود.