اروپا وعده خود درباره SPV را عملی نکرد

«ریچارد نفیو» معتقد است اگر SPV اجرا نشود و همین منافع حداقلی ایران از برجام محقق نشود ایران ممکن است از برجام خارج شود.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، چند هفته پیش اعلام کرده بود که قبل از پایان سال ۲۰۱۸، سازوکار ویژه اتحادیه اروپا برای تسهیل دادوستد با ایران اجرایی خواهد شد.

دسامبر تمام شد و سال نو فرا رسید، اما سازوکار ویژه اروپا برای جبران خسارت‌های خروج یکجانبه آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از زمان اعلام آن طی جلسه‌ای در نیوریوک در اواخر سپتامبر ۲۰۱۸، SPV فراز ونشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشت. موانع متعددی، از تهدیدات آمریکا گرفته تا عدم تمایل کشورهای اروپایی به میزبانی از آن، سر راه SPV قرار گرفته و اجرایی شدن آن را به تاخیر انداخته است.

از سوی دیگر، مقامات ایران به طور فزاینده از بی‌عملی اتحادیه اروپا انتقاد می‌کنند. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، به اروپا گفته که نمی‌تواند بدون خیس شدن شنا کند. یعنی اروپا برای جبران خسارت خروج کاخ سفید از برجام، باید هزینه بپردازد.

پیمان سعادت، سفیر ایران در اتحادیه اروپا، هم همین هشدار را طی یادداشتی در وبگاه یورونیوز تکرار کرده و گفته اروپا باید از بیانیه‌های سیاسی فراتر رود و اقدامات عملی انجام دهد. در غیر این صورت، صبر ایران بی‌نهایت نخواهد بود.

در همین راستا مهر گفتگویی با «ریچارد نفیو» عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا و کارشناس امور تحریم ها و امنیت بین الملل و عدم اشاعه تسلیحات در وزارت خارجه آمریکا و محقق دانشگاه کلمبیا آمریکا انجام داده است که متن این گفتگو در زیر آمده است. از نفیو به عنوان طراح اصلی تحریمهای ایران در دولت «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده آمریکا یاد می شود.

*با توجه به اینکه آمریکا مخالف مکانیسم مالی بین اروپا و ایران است و کشورهای اروپایی را جهت جلوگیری از اجرای کانال مالی تحت عنوان SPV با ایران تحت فشار قرار می دهد، آیا شما فکر می کنید این مکانیسم مالی (SPV) بین ایران و اروپا اجرایی شود؟

من فکر می کنم که کانالی شبیه SPV جهت تسهیل تجارت بین اروپا و ایران در نهایت ایجاد خواهد شد. اما من فکر نمی کنم این کانال همان کانال SPV باشد که در ماه سپتامبر اعلام شد و زمینه های وسیع تجارت بین ایران و اروپا را پوشش دهد.

من فکر می کنم که پیامدهای تحریم ها برای اکثر بانک ها و شرکت های ایرانی بسیار شدید خواهد بود و در نتیجه اروپا به مکانسیم مالی با ایران به طور دقیق نگاه خواهد کرد و آن را به کانالی قابل کنترل تر، مانند تجارت مرتبط با فعالیتهای بشردوستانه، تبدیل خواهد کرد.

*بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اخیرا اظهار داشت که کشورهای اروپایی به علت فشار ایالات متحده امریکا قادر به اجرای SPV نیستند، از سوی دیگر، شکست اجرای SPV و شکست مکانیسم مالی بین ایران و اتحادیه اروپا ممکن است منجر به نتایج نامناسب در روابط بین ایران و اتحادیه اروپا شود. به نظر شما، اگر مکانیسم مالی ایران و اتحادیه اروپا با شکست مواجه شود، سرنوشت توافق هسته ای ایران (برجام) چه خواهد بود؟

من همچنان بر این باور هستم که وضعیت ایران بسیار دشوار خواهد شد اگر به اجرای مفاد برجام ادامه دهد در حالی که هیچ کمک و امتیاز مالی یا اقتصادی دریافت نکند.

من فکر می کنم که فشار تحریم هایی که بر ایران در سال ۲۰۱۹ اعمال خواهد شد- احتمالا همراه با شکست SPV- باعث خواهد شد رهبران ایران به طور جدی از برجام خارج شده یا اهمیت چندانی برای آن قائل نشوند.

معتقدم تصمیم دولت ترامپ برای خروج از برجام قابل تاسف و خطرناک بود.

*ایران همچنین اعلام کرده است که فقط برمکانسیم مالی با اتحادیه اروپا تمرکز ندارد. تهران معتقد است که علاوه بر اروپا، قادر به ادامه تجارت با کشورهای دیگر، از جمله روسیه، چین و هند خواهد بود. آیا همکاری اقتصادی و مالی ایران با کشورهای غیر اروپایی اهداف تهران از برجام را محقق می سازد؟

من به شدت در این مورد تردید دارم. مجموعه تجارت هایی که ایران با هند و چین و بویژه روسیه انجام می دهد، با آنچه در اروپا انجام شده و برنامه ریزی شده برابر نیست. من فکر می کنم که اهداف ایران از تجارت با اروپا بسیار قوی و گسترده بود از جمله انواع پروژه های سرمایه گذاری و همچنین تجارت.

برای هر کشوری سخت خواهد بود تا در زمینه تجارت جایگزین اروپا برای ایران شود. گفته می شود که بخشی از هدف ایران حل مسئله هسته ای یک بار و برای همه بود. ایران هنوز هم می تواند این کار را انجام دهد اگر با وجود فشار اعمال تحریم ها مفاد برجام را رعایت کند.

ممکن است به طور کلی توجیه ادامه برجام و رعایت مفاد آن از لحاظ سیاسی برای رئیس جمهور روحانی و دولت ایران دشوار باشد.